Güzel bir haslet: Tevazu

🔸 Tevazu, bireyin başkalarını küçümseyen duygu ve tavırlardan ruhunu arındırmasıdır. Türkçede alçak gönüllü sözcüğüyle de karşılanır. Kibrin zıt anlamlısıdır. 🔸 Tevazu ehli kişilere 'mütevazı' denir. Mütevazı insanlar, güçlü ve zayıf özellikleriyle gerçekçi bir şekilde yüzleşir ve sağlıklı bir benlik algısı inşa eder. Bu dünyadaki konumlarının farkındadırlar. Farklı fikirlere ve öğrenmeye açıktırlar. Başkalarının düşüncelerine önem verirler aynı zamanda kibar ve empatiktirler. Hoşgörü hakkında ayetler ve hadisler 🔸 Öğrenmenin ön koşulu olan tevazu, insanın hayatı boyunca devam eden olma sürecinin farkında olarak ona göre yaşamasıdır. Kemal Sayar: 'Tevazu insan olmak, olgunlaşabilmek, Allah'a (CC) layık bir kul olmak için daha çok mesafemiz olduğunu ve insan kardeşlerimizden kainattan öğrenecek çok şeyimiz olduğunu teslim etmektir. Her gün yeni bir merak ve hayret duygusuyla kainatı yeniden okuma çalışması olarak görülebilir.' sözleriyle tevazuyu açıklar. 🔸 Tevazu, bizi başkalarının gözünde ben fikrinden uzaklaştırarak 'Başkaları için ne yapabilirim?' noktasına getirir. 'Başkasının sızısını, üzüntüsünü dindirmek amacıyla elimden ne gelir?' sorusunu sorabildiğimiz zaman tevazu ehli olmaya yaklaşmış oluruz. 🔸 Tevazu sahibi insanlar görünmeye değil de olmaya kendilerini adarlar. Görünen aldatıcıdır. Kabuğu soyulduğunda anlaşılır meyvenin çürük olup olmadığı... Tevhidin İslam mimarisindeki yansıması 🔸 Gösterişin pompalandığı bu göstergeler dünyasında tevazu sahibi olabilmek ve kalabilmek büyük bir nefis terbiyesi gerektirir. Bu açıdan tevazu, büyük bir ahlaki niteliktir. İnsanların en ahlaklısı olan Peygamber Efendimiz (SAV) oldukça tevazuluydu. Hastaları ziyaret eder, kölelerin davetine katılırdı. (Kuşeyrî, er-Risâle, I, 380). Peygamberimiz (SAV) elbisesini yamalar, ayakkabısını kendisi onarır ve eşlerine yardımda bulunurdu. Bir topluluğa girdiğinde ayakta karşılanmak istemez, çocukların yanına gider ve onları selamlardı. (Gazzâlî, İhya, II, 380-381). 🔸 Tevazu sahibi olmak elbette 'her şeyi hoş görmek demek' değildir. Mütevazı insan, haklarını korumalıdır. Haksızlık karşısında durmalı, düşüncelerini söylemelidir. Çünkü haksızlık karşısında susan, dilsiz şeytandır. 🔸 İnsan, kendi hakkını savunmadığında, sessiz kaldığında kendine zulmetmiş olur. Bu da hem insani hem de dini açıdan uygun değildir. İslam düşüncesinde psikoloji ve psikoterapi 🔸 Tevazu sahibi insan, etrafındakilerin övgülerine kapılmaz. Çünkü görünenin değiştirilebileceğini bilir. Övgünün, yalnızca Allah (CC) tarafından yüceltileceğinin farkında olup ona göre davranır. Övgüyü Allah'tan (CC) bekler. 🔸 İnsan ölümüyle birlikte toprağa gidecektir. Bunun idrakına vardığımızda başka insanları hor göremeyiz. Hepimiz aynı hamurdanız. Üzüntümüz, hırslarımız, öfkemiz ve sevincimiz aynı. 🔸 Mütevazı olmak için insanın sürekli kendi nefsini sorguluyor olması, beni ben yapanın biz olduğunu, kişinin ancak ötekiyle tanımlanabildiğini idrak etmesi gerekir. 'Yeryüzünde böbürlenerek yürüme. Çünkü sen yeri asla yaramazsın, boyca da dağlara asla erişemezsin.' (İsra Suresi 37. Ayet) İsra Suresi 37. Ayet Tefsiri: Kibirden nefret eden Resûlullah, bütün müslümanlar karşısında mütevazi olmayı değişmez bir davranış kuralı olarak özenle korumuş; müslümanların kendisini 'Anam babam sana feda olsun yâ Resûlellah!' diyecek kadar çok sevmelerinde de alçak gönüllülüğünün büyük bir rolü olmuştur. Bu sebeple İslâm ahlâk geleneğinde tevazu bir peygamber sıfatı olarak değerlendirilir. Tefsirin devamı için tıklayınız. Estetik bir ölçü olarak sünnet Tevazu ile ilgili ayetler 🔸 'Rahmân'ın kulları, yeryüzünde vakar ve tevazu ile yürüyen kimselerdir. Cahiller onlara laf attıkları zaman, 'selâm!' der, (geçer)ler.' (Furkan Suresi 63. Ayet) Furkan Suresi, 63. Ayet Tefsiri: Âyette müminlerin, kendilerine sözlü sataşmada bulunanlara, 'selâm' diyerek, yani esenlik dileğiyle karşılık verdikleri bildirilmekte; bu suretle bir bakıma putperest Araplar'ın ortak zihniyetini ifade eden Câhiliye ile müminlerin ortak zihniyetini ifade eden İslâm'ın karşıt kavramlar olduğu ima edilmektedir. Tefsirin devamı için tıklayınız. 🔸 'Ey iman edenler! Sizden kim dininden dönerse, (bilin ki) Allah onların yerine öyle bir topluluk getirir ki, Allah onları sever, onlar da Allah'ı severler. Onlar müminlere karşı alçak gönüllü, kâfirlere karşı onurludurlar...' (Mâide Suresi 54. Ayet) Mâide Suresi 54. Ayet Tefsiri: Allah'ın sevgisine mazhar olan kimseler, O'nun yardımına, dolayısıyla başarıya ve kurtuluşa namzettirler. Çalışma, ilerleme ve başarma hususunda Allah'ın yardımı daima onlarla beraberdir. Tefsirin devamı için tıklayınız. 🔸 'Ey insanlar! Şüphe yok ki, biz sizi bir erkek ve bir dişiden yarattık ve birbirinizi tanımanız için sizi boylara ve kabilelere ayırdık. Allah katında en değerli olanınız, O'na karşı gelmekten en çok sakınanınızdır.' (Hucurât Suresi 13. Ayet) Hucurât Suresi 13. Ayet Tefsiri: Âyet farklı yaratılmanın 'kimlik edinme ve bu kimlikle tanınma, tanışma' fonksiyon ve hikmetini onaylıyor; ancak farklı sosyal ve etnik gruplara mensup olmanın üstünlük vesilesi olarak kullanılmasını reddediyor. Tefsirin devamı için tıklayınız. 🔸 İnsan hayatın anlamına ulaşmakla yükümlü bir varlıktır. Bu yüzden farkında olsa da olmasa da bir anlam arayışı içindedir. Yaptığı ve yapmadığı her davranış bu arayışa hizmet eder. Kemal Sayar: 'İnsan hayatın içindeki şiiri fark etmek mecburiyetindedir.' sözleriyle bu durumu anlatır. 🔸 İnsan nefsinin sesinden uzaklaştığında çevresindekilerin sesini duyar ve ayakları daha yere basar hâle gelir. Kur'an ahlakı nedir? Tevazu ile ilgili hadisler 🔸 Peygamber Efendimiz (SAV): 'Allah (CC) bana birbirinize karşı mütevazi olmanızı, kimsenin kimseye üstünlük taslamamasını vahyetti.' buyurmuştur. (Müslim, 'Cennet', 64; Ebû Dâvûd, 'Edeb', 40; İbn Mâce, 'Zühd', 16, 23) 🔸 Peygamber Efendimiz (SAV), huzuruna getirilen birinin korkudan titrediğini görünce: 'Sâkin ol! Ben kurutulmuş etle beslenen bir kadının oğluyum.' sözleriyle onu sakinleştirmeye çalışmıştır. (İbn Mâce, 'Et'ime', 30)