Psikolojide bağlanma stilleri

◼ Psikoloji alanında önemli bir yere sahip olan bağlanma kuramı, çocuk ile annesi ya da çocuğu yetiştiren kişi arasındaki ilişkiye odaklanan bir kuramdır. Çocuğun annesi ile olan bu ilişkisinin gelecekteki ilişkilerini etkileyeceğini savunur. ◼ Bebeğin fiziksel ve duygusal ihtiyaçlarının fark edilerek giderilmesi, anne ile bebek arasında güven duygusunun oluşumunu sağlar. Bebeğin ihtiyaçlarının ebeveyni tarafından farkedilmemesi ya da farkedilip ilgisiz kalınması, dengesiz davranılması ebeveyn ile bebek arasındaki güven bağının zedelenmesine yol açar. Sağlıklı Toplumun Temeli Çocuk Psikolojisi ◼ Çocuğun fiziksel ve psikolojik gelişimi açısından en uygun ve sağlıklı olan bağlanma biçimi, güvenli bağlanmadır. Bağlanma ile ilgili bilgileri ilk öne süren John Bowlby'dir. ◼ Bowlby'e göre bağlanma 'insanların, diğerleriyle güçlü bağlar geliştirmeye yönelik doğal eğilimi ve onlardan ayrılmak istememenin getirdiği kaygı, depresyon, öfke ve duygusal kopuş gibi kişisel sıkıntıların izah edilmesi için ortaya atılmış bir yol' olarak açıklanmıştır. ◼ Bowlby, bağlanmanın temellerinin yaşamın ilk üç senesinde atıldığını, kişinin gelecekteki yaşamını etkilediğini hatta hayatta kalmak için biyolojik işleve sahip olduğunu ileri sürmüştür. Bağlanma davranışı, bağlanılan kişi ile bağı sürdürmeyi sağlayan her türlü davranış biçimine denir. John Bowlby kimdir? ◼ Bebek ile anne arasındaki bağ, anne karnında başlar. İlerleyen hamilelik süreci ve doğum bu ilişkinin daha da güçlenmesini sağlar. ◼ Kanadalı psikolog Mary Ainswort, üç bağlanma stili tanımlamıştır. Sonraki yıllarda çalışmalar sonucunda dördüncü bir bağlanma stili daha belirlenmiştir: 1. Güvenli bağlanma Güvenli bağlanma ◼ Çocuk, annesi veya ona bakım veren kişiden onu korumasını, sevmesini, duygularını düzenlemesini ister. Çocuğun bu ihtiyaçları karşılandığında güvenli bağlanma modeli gelişir. ◼ Güvenli bağlanma biçiminde çocuklar, ebeveynlerinin kendilerini önemsediklerini, yanlarında olduklarını, onları her halleriyle kabul ettiklerini hissederler. Çocuğun duygularına karşılık bulduğu bir bağlanmadır. ◼ Bu ebeveynler, çocuklarıyla oyun oynarlar ve bir sorun olduğunda çocuklarının güvende hissetmesini sağlarlar. Güvenli bağlanan çocuklar, sağlıklı bir benlik algısı geliştirirler. ◼ Yetişkin bir birey olduklarında da duygularının ayrımına varabilen, genellikle iyi ilişkiler kuran insanlar olurlar. İlişkilerinde gerektiği zaman uygun sınırları koyabilirler. İletişimde Duygusal Zekanın Önemi ◼ Güvenli bağlanmada ebeveyninin yanından ayrılan çocuk, ağlar ya da huzursuz olur. Ama ebeveyni döndüğünde sakinleşir. Ebeveyni gittiğinde döneceğini bilir ve güvende hisseder. Olumlu ve olumsuz duygularını dışarı yansıtabilir. ◼ Güvenli bağlanma, annenin bebeğe yakın olmaktan keyif almasına, çocuğun annesinin varlığını hissedip olumlu bir kendilik değeri geliştirmesine yardımcı olur. Kaygılı - güvensiz bağlanma ◼ Ebeveynler, çocuklarının ihtiyaçlarını tutarsız bir şekilde karşıladığı durumlarda kaygılı-güvensiz bağlanma ortaya çıkar. İlgi ve bakım bazen vardır bazen yoktur. Bu yüzden, çocuk ebeveynine güven duygusu geliştiremez. ◼ Korktuğu, zor bir durumda kaldığı zaman anne ve babasını yanında bulamayacağının kaygısını yaşadığından onlardan ayrılmak istemez. Sorunlarını abartılı göstererek, anne ve babasından tepki ve ilgi bekler. Modern Çağın Salgını: Bencillik ◼ Çocuk, bakım veren kişiden ayrılınca büyük kaygı hisseder, ebeveyni dönse de çabuk sakinleşemez, ona öfke duyar. Kaygılı bağlanma çocuğun muhtaç, öfkeli ve güvensiz hissetmesine yol açar. ◼ Böyle kişiler yetişkinlik dönemine geldiklerinde ilişkilerinde karşılarındaki kişilerin kendilerini sevip sevmediğinden emin olamaz. Terk edilme korkusu ve güven problemi yaşarlar. ◼ Dış dünyaya dair olumsuz düşünmeye eğilimleri vardır. Kendilik değerini belirlemede ve karar verme süreçlerinde onaylanmaya ihtiyaç duyarlar. Kaçıngan - güvensiz bağlanma ◼ Kaçıngan bağlanma stilinde anne veya bakım veren, ilgisiz ve soğuktur. Çocuğun ihtiyaçlarını fark edemez. Bundan dolayı çocuk, annenin ortamda bulunup bulunmamasına tepki gösteremez. ◼ Kaçıngan bağlanan çocuk, duygularını gizleyip yalnızca kendisine güvenmenin doğru olduğuna inanır. Erişkinlik çağına geldiğinde yakın ilişkileri redderek bağ kurmaktan kaçınır. ◼ Kaçıngan bağlanmış kişiler samimiyetten hoşlanmaz, yardım almak istemez. Duygu ve düşüncelerini paylaşmakta zorluk çeker. Bundan dolayı sosyal ilişkilerde sorun yaşar. Çağın Vebası: Tükenmişlik Sendromu Darmadağın - güvensiz bağlanma ◼ Bu bağlanma stilinde psikolojik bozukluğa sahip, ihmal ve istismarda bulunan veya sorunlarını çözememiş olan ebeveyn çocuğa bakım verir. Dağınık bağlanma ölçütlerinde stresle baş etmede zorluk, hareketlerde yavaşlık, durumlar karşısında donup kalma, zamansız davranış ve hareketlerde bulunma vardır. ◼ Sağlıksız bir bağlanma biçimine sahip olan çocuk, ebeveyniyle birlikteyken korkuludur. Dengesiz davranışlar sergileyen ebeveyni karşında, çocuk karmaşa yaşar ve karışık tepkiler verir. Onun için ebeveyni güvenilmez ve korkutucudur. ◼ Bu kişiler, erişkinlikte yaşamlarını düzenlemekte zorluk çeker, sorumluluk almaktan kaçınır ve sosyal hayatında problem yaşar. Bağımlılık ve suça eğilim gösterebilirler. ◼ Kendi seçiminiz olmayan bağlanma stilinizdeki problemleri çözümlemek istiyorsanız, üzerine çalışarak gerektiği noktalarda bir uzman aracılığı ile terapiden yararlanabilirsiniz.