Sonbahar depresyonunun belirtileri ve tedavisi

🔶 Sonbaharda yaşanan mevsim dönüşümü, insanların ruh hallerinde de değişime sebebiyet verir. Kısalan günler, azalan güneşlenme süresi, yağmurlu ve karanlık günler bazı insanları daha fazla etkiler ve ortalama 2-3 hafta süren sonbahar depresyonunu yaşamalarına neden olur. 🔶 Sonbahar depresyonu ile ilgili değişik görüşler öne sürülse de iki ayrı neden üzerinde durulur. İlki, sonbaharın ve kışın gelişiyle birlikte azalan güneş ışığının hormonları ve uykuyu düzenleyen biyolojik saatin bozulmasına neden olduğuyken ikinci neden olarak ise güneş ışığının azalması sebebiyle beyindeki kimyasal maddelerin salgılanmasındaki sorunların kişiyi depresyona açık hale getirdiği görüşüdür. Yenilikten Kaçınma: Neofobi 🔶 Genellikle ruh sağlığına yönelik bilgisizlik ve şüphe sebebiyle görülen semptomları sonbahar depresyonundan ayırt etmek zordur. Bu sebeple her zaman kolay tanı konulamaz. Gerektiği takdirde ruh halini etkileyen endokrin veya nörokimyasal faktörleri inceleyen bir kan testi yapılmalıdır. 📌 Semptom nedir? Gelin, diğer depresyon türlerine oldukça benzeyen sonbahar depresyonun belirtilerine bakalım: ◼ Enerji ve motivasyonun düşmesi. 🔶 Sonbahar depresyonu 20-35 yaş civarlarında oldukça yaygın görülen bir rahatsızlıktır. Özellikle kadınlarda erkeklere oranla daha yüksek görülme oranı vardır. Güneş ışığını daha az alan ülkelerde (İsveç, Finlandiya, Norveç) görülme oranı diğer ülkelere göre daha yüksektir. 🔶 Güneş ışığını az almak tek sebep olmamakla birlikte sonbahar depresyonun özellikle soğuk mevsimlerin sonunda yok olduğu görülür. Bundan dolayı uyku - uyanıklık dengesinin değişmesi, retinanın ışığa duyarlılığı, melaton hormonunun anormal derecede salgılanması ya da serotoninin düşük salgılanması gibi belirli etkenlerin sonbahar ve kış aylarında sonbahar depresyonunu yaşama riskini arttırdığı düşünülür. 🔶 Ruh sağlığı araştırmacıları, sonbahar depresyonunun nörofizyolojik nedenlerinden biri olarak serotonin aktivitesinin (ruh halini düzenlememize yardımcı olan nörotransmitter) soğuk mevsimlerde düşmesi olarak açıklar. Uzmanlara göre güneş ışığı, uyku - uyanıklık dengesini ve normal serotonin seviyelerini dengeli tutmak için gereklidir. Bu açıdan, düşük güneş ışığı ile olağan dışı salgılama gibi faktörler bu depresyon türüne bir yatkınlık manasına gelir. 🔶 Aynı durumda melatonin de oldukça önemli bir salgı olarak öne çıkar. Sonbahar ve kış aylarında günler daha kısa ve geceler çok daha uzun olduğundan, beyin yatma zamanını erken olarak yorumlar ve bize bu uyuşukluk halini daha erken hissettirir. Melatonin aşırı üretildiğinde, uyku - uyanıklık ritimleri uzar ve uyku hali görülür. 📌Melatonin nedir? 🔶 Bu duruma, güneşlenmedeki bu azalma ile artan ve deri yoluyla güneşten sentezlenen D vitamini eksikliği faktörü de eklenir. Gün ışığı saatlerindeki azalma, D vitamini seviyelerini düşürür ve serotoninin aktivitesini engeller. Bu da mevsimsel duygudurum bozukluğunun oluşarak ruh sağlığımızı etkilemesine neden olur. 📌 Serotonin nedir? Kişiye mutluluk ve zindelik hissi veren bir nörotransmiterdir. Halk arasında 'mutluluk hormonu' olarak bilinir. Eksikliğinde yorgun, depresif ve sıkılgan bir ruh hali görülür. 🔶 Depresyon yaşama riski tüm insanlar için % 15'tir. Fakat bu oran kadınlar açısından incelendiğinde %25 gibi değerlere ulaşır. Kadınlarda görülen bu yüksek orana sebep olan faktör olarak kadınların hormonal değişiklikleri daha yoğun yaşamaları gösterilir. Hamilelik ve doğum gibi biyolojik faktörlerin olduğu süreçlerde kadınların depresyona yakalanma risklerinin daha yüksek olduğu da görülür. 🔶 Kadınların normalde erkeklerle kıyaslandıklarında depresyon geçirme riskleri bu kadar yüksek iken mevsimsel depresyon geçirme oranları tam dört kat daha artar. Yani her bir erkeğe karşılık dört kadın depresyon geçirir. Bu oran oldukça yüksek güneş ışığı alan ekvatordan uzaklaştıkça artmaktadır. Sağlıklı Toplumun Temeli: Çocuk Psikolojisi 🔶 Diğer yandan kadınların taşıdıkları ev içi sorumlulukların da bu depresyona yatkınlığı attırdığı bilinir. Sonbaharla birlikte okulların açılıyor olması; okul, ders, sınav telaşını yaşayan annelerde stresin artmasına yol açar. Sakin geçen yaz günlerinden sonra birdenbire böyle bir yoğunluk, sonbahar depresyonuna zemin hazırlar. 🔶 Sonbahar ve kış aylarının zaten duygusal bir ruh haline sahip olan yaşlıları daha hassas ve kırılgan hale getirdiği bilinir. Dolayısıyla yaşı ilerlemiş kişilerde depresyonun daha ağır yaşanabileceği unutulmaması gereken bir gerçektir. Genetik olarak depresyona yatkınlığınız da var ise sonbahar depresyonu olma ihtimaliniz daha yüksektir. ➡ Güneş Işığı Almak 🔶 Uzmanlar, depresyon nedenlerinden biri olarak doğal güneş ışığına maruz kalmanın azaltılmasını düşünür. Belirtileri azaltmak için güneş ışığını almayı önerir. Öğle vakitlerinde yürüyüş yapmak, pencere önünde oturmak veya açık alanda spor yapmak gibi hareketler sonbahar depresyonu ile baş edebilmek için oldukça etkili bir yöntemdir. ➡ Sağlıklı Beslenmek 🔶 Sağlıklı ve dengeli beslenmek de psikolojik açıdan oldukça etkilidir. Düşük kalorili ve az oranda yağ, şeker içeren besinlerle güzel tarifler hazırlayabilirsiniz. ➡ Sevdiklerinizle Vakit Geçirmek 🔶 Moralinizi yükseltmek ve sosyelleşmek için istemeseniz bile harekete geçerek sevdiğiniz kişilerle vakit geçirin. Emin olun ki düşündüğünüzden daha fazla zevk alacaksınız. Sevdiklerinizle sohbet etmek, onlara sarılmak, bir arkadaşınız ile kahve içmek içmek için görüşmek hatta ailenizle bir akşam yemeği yemek bile size çok iyi gelecek. Olumsuz duyguları yakınlarımıza kontrollü bir şekilde ifade etmek de çok iyileştiricidir. En sık karşılaşılan 10 kişilik bozukluğu ➡ Aktif olmak 🔶 Bütün kış evde oturmak insanlar ve özellikle yaşlılar için depresyona yatkınlığı arttırır. Dışarı çıkıp düzenli yürüyüş, egzersiz yapmak, bir hobiyle ilgilenmek de depresyon belirtilerinin azalmasına yardımcı olur. ➡ Bir uzmandan yardım almak 🔶 Bu tür depresyonun belirtileriyle mücadele ederken, bazı kişilerin bir ruh sağlığı uzmanından yardım alması gerekir. Psikologlar, danışanın sonbahar depresyonu olup olmadığını tespit edebilir ve en iyi müdahale türünü belirleyebilir. Yapılan çalışmalar, bilişsel davranışçı terapi gibi psikoterapinin de sonbahar depresyonu için etkili bir tedavi olduğunu ortaya koyar.