Dışarıya gösterdiğimiz yüz: Sosyal maske

🔸 İnsanın kendisi gibi olması ve davranması çok kıymetlidir. Fakat insanın her zaman bunu gerçekleştirmesi mümkün olmayabilir. 🔸 Sosyal maske (persona), Carl Gustav Jung tarafından ortaya atılan 'kişinin sosyal hayatta ihtiyaçlarına göre takındığı tavır' olarak adlandırılır. Maske, insanın kendisini gizlemek için kullandığı bir araçtır, insanı asıl olduğu kişiden farklı gösterir. Carl Gustav Jung kimdir? Analitik psikolojinin kurucusu olan psikiyatristtir. Toplumsal bilinçaltı kavramını ortaya çıkmasında rol oynamıştır. Başkalarının Varlığının Üzerimizdeki Etkisi: Sosyal Etki 🔸 Sosyal maskeyi, hayatımızın tamamında kullanıyorsak bu noktada bir sorun vardır. Maske kullanarak kendilerini olduklarından başka gösteren insanların hayatlarının arka planında büyük bir 'güven problemi' yaşadıkları görülür. 🔸 Hayatlarının her alanında sosyal maske kullananların sağlıksız bir ailede yaşadıkları görülür. Sağlıksız ailelerde kapalı iletişim (sözsüz iletişim), dengeli olmayan rol dağılımı, belirsiz veya katı sınırlar, aile üyelerinin gelişimini engelleyen kişiler vardır. 🔸 Sağlıksız aileler, çocuklarının gelişimine ket vurmaya eğilimli olurlar. Onların kendilerine bağımlı, ayrışmamış olmasını isterler. Sağlıksız ailelerde yaşayan çocukların büyük bir kısmı ileride kendileri olamaz ve hayata maskeleriyle devam eder. 🔸 Böyle ailelerde bazen çocuğa sorumluluğun üstünde roller verilir. Mesela büyük ablaya yaşı küçük olmasına rağmen anne rolü verilmesi ya da babanın vefat ettiği ailelerde erkek evladın ailenin reisi rolüne itilmesi gibi. Hatta ileriki zamanlarda evde güçlü role sahip bu kişilerin evlenmesi istenmeyebilir. Çünkü bu kişilerin evden ayrılışı evdeki rollerin baştan belirlenmesi gibi büyük bir değişim gerektirir. Telefonsuz Kalma Korkusu: Nomofobi 🔸 Her zaman içimizden geldiği gibi davranmak mümkün değildir. İnsanlar sosyal rolleri dışında davrandıklarında tepki görebilirler. 🔸 Mesela, 40 yaşında çocuklarını büyütmüş bir kadın yarım kalan eğitimine devam etme kararı aldığında çevresinden 'Aman okuyup da alim mi olacaksın, bu yaştan sonra ne önemi var ki' gibi tepkiler alabilir. Bu tepkiler sonucunda ne yapmayı seçtiği kırılma noktasıdır. 🔸 Nihan Yaşaroğlu'nun moderatörlüğünde Vav TV'de yayınlanan Kendini Bilmek programına Uzman Klinik Psikolog Ayşenur Bayraktar konuk oldu. Programda 'Hayattaki Rollerimiz ve Toplumsal Maskelerimiz' konusu konuşuldu. 🔸 Bayraktar, 'Sosyal maskeler, her zaman sağlıksız değildir. Kimi zaman da sınırlarımıza ve rollerimize uyum sağlamamıza yardımcı olur.' sözlerini şu örnekle destekledi: Bir öğretmen sınıftaki öğrencilerine her zaman bir anne gibi şefkatle yaklaşırsa çocuklara kim öğretmenlik yapacak? Öğretmenlik rolünün gerektirdiği gibi davranması lazım. Öğretmenlik rolü, sınırlar, disiplin, dikkat ve iletişim içerir. Ben kendim gibi davranayım dersek o rolün gereklerini unutabilir; atlayabiliriz. Günümüzde Ruhun Hastalıkları 🔸 Rollerimizi sağlıklı bir şekilde uygulamak için sosyal maskeler takarız. Önemli olan nokta, mesela işimizdeki rolümüzü üzerimize yapıştırmamaktır. Maskeyi eşinin, ailesinin ve arkadaşlarının yanında da takanlar, arka planda kendileri olamamanın sıkıntısını yaşarlar. 🔸 Kendimiz gibi olamazsak hastalanırız, diyen Bayraktar, 'aşırı sosyal' görünen insanların çok fazla maske taktıklarını düşündüğünü ifade etti. Çok sayıda insan içinde tam manasıyla kendimiz olamayacağımızı dile getirerek bu insanların başkaları tarafından onaylanmaya, değer görmeye ve saygı duyulmaya çok ihtiyacı olduğunu dile getirdi. 🔸 Sosyal maskeyi sağlıksız kullananlar, güvensiz bağlanan, gerçekçi sınırları ve öz denetim becerileri olmayan kişilerdir. Bu kişiler, maskeleri daha fazla kullanır ve onlarla bütünleşirler. 🔸 Kullandığımız maskelerin iç benliğimizden uzak olmamalıdır. Her rolde bir maske vardır. Komşu rolü, annelik rolü, baba rolü vs. Kendi İsteğimizle Kaldığımız Hapishane: Konfor Alanı Kendimiz gibi davranmak için neler yapabiliriz? 🔸 İlk önce kişi geçmiş aile ortamında kendi gibi, doğal davrandığı zamanlarda bastırılma, cezalandırılma ve reddedilme gibi durumlar yaşadı mı? Yani, maske takmaya ne zaman mecbur bırakıldı? 🔸 Ne zamandan beri aslında istemediği (kendine uymayan) davranış ve tutumlarda bulunuyor? Kişi, bunu fark ettikten sonra bundan rahatsızlık duyduğunu hissettiğinde kendisi olmaya karar verecektir. 🔸 Uzun zamandır maskeler ile bütünleşmişseniz, iç benliğinize uygun olmayan davranış ve tutumlarda bulunuyorsanız zaten iç sesiniz sizinle kavgalı, size kırgındır. Dolayısıyla sizinle olumsuz konuşuyordur. Bu duygulardan korkup kaçmayın. Çünkü bu sonsuza kadar sürmeyecek. 🔸 Kendiniz olmanın önündeki engellerle yüzleşin. Hayatta reddedilme, herkes tarafından sevilmeme gibi durumlarla karşılaşacağımızın farkında olmalıyız ve bu duygulara direnç kazanmalıyız. Çağın Hastalığı: Panik Atak 🔸 Bu direnç de kendimiz olarak, duygu ve düşüncelerimizi ortaya koymaktan çekinmeyerek ve bunu tekrar tekrar yaparak kazanılabilir. 🔸 Olumsuz değerlendirilme korkusu, bütün ilişkilerimizi şekillendirir. Bu noktada kendimize hayatımızı 'kimin için yaşıyoruz' sorusunu sormalıyız. Bir tane hayatımız var ve bunu 'kendim olarak yaşadım' diyebilmenin cesareti ve gönül rahatlığıyla yaşamalıyız.