Bir film nasıl okunur?

🔹 Bir filmi anlamak ve manalandırmak için atılması gereken ilk adım yönetmeni araştırmaktır. Çünkü yönetmen, bir yapıtın üretiminden seyirciye ulaşmasına kadar geçen bütün süreçlerde en etkin isimdir. Sinema ekibinin beyni ve herkesi yönlendiren komutanıdır. 🔹 Filmin teknik yanı ile birlikte estetik tarafından da sorumlu kişidir. Her film, yönetmeninden izler taşırken her yönetmen filmine kendinden bir şeyler yansıtır. Karşılıklı gelişen bu etkileşim ile karşımıza 'yönetmen sineması' çıkar. Özellikle auteur sinema olarak adlandırılan eserlerde yönetmen çok önemlidir. Auteur filmlerde yönetmen kendi his dünyasını, fikirlerini, özgün dil ve tekninklerini filme aktarır. Bu nedenle yönetmeni iyi tanımak ve diğer yapıtlarını incelemek bir filmi analiz etmek için çok büyük ipuçları verir. 🔹 Bazı yönetmenlerin filmleri karamsarlık içerirken kimisi kullandığı uzun sekanslar kimisi ise flashbackler ile ön plana çıkar. Her yönetmen, filmine kendi imzasını atarak diğerlerinden farklılaşır. 🔹 Bunu yaparken de ilham aldığı şey yine kendisi ve çevresidir. Anılarını yapıtlarına yansıtan yönetmenler, bazen çocukluğundaki bir olayı bazen yaşadığı dönemde ülkenin durumunu izleyici ile buluşturma gayesindedir. Bu nedenle film analiz edilirken yönetmen, yaşadığı dönemden hayat şartlarına, aile içi ilişkilerinden arkadaş çevresine kadar her yönü ile iyi tanımak gerekir. Sinemada auteur kuramı 🔹 Her yönetmenin anlatmak istediği bir derdi vardır. Bu derdini kitlelere ulaştırmak için sinemayı araç olarak görür. O nedenle filmlerin konusu ve önermesi oldukça önemlidir. Bütün yönetmenlerin anlatmak istediği bir mesele var ise tüm senaryoların da meramını kısaca özetlediği bir önermesi vardır. 🔹 Akira Kurosawa'nın da dediği gibi 'Bence bütün filmlerin kökünde bir şeyi içgüdüsel olarak açıklama isteği vardır. Bu kökün yeşerip bir ağaç olmasını senaryo, çiçeklenip meyve vermesini ise yönetmen sağlar.' 🔹 Senaryoyu yönetmenin görselleştirmesi ile filmin önermesi anlam kazanır. Belirli bir sonuca ulaştırmak amacıyla ortaya koyulan temel düşünce olarak da tanımlanan önermeden yola çıkarak konu şekillenir ve eşsiz bir yapım oluşur. 🔹 Filmlerin belirli bir dramatik yapısı bulunur. Yani anlatının başladığı, karakterlerin ve genel olarak konunun izleyiciye tanıtıldığı giriş, olayların gelişerek belirli bir aksiyona ulaştığı gelişme, meselenin kriz noktasına ulaştığı doruk nokta, aksiyonun azalarak çözüme ulaştığı sonuç bölümleri vardır. Edebiyattaki kompozisyona benzetebileceğimiz bu teknik sinemada dramatik yapı olarak tanımlanır. 🔹 Filmi tek tek parçalarına ayırarak incelemek, sahne sahne irdelemek, anlatıyı daha iyi idrak etmeyi ve doğru analizler yapabilmeyi sağlar. Böylece film özelden genele olacak şekilde net bir şekilde okunmuş olur. Film nasıl izlenmeli? 🔹 Filmin yapıldığı yıl, özellikle kültürel dışavurumları çözümlemek için önemlidir. Çekildiği sene ülke durumunun nasıl olduğu, önemli gelişmeler ve sinema akımları filmi etkiler. Bu nedenle her birinin ayrı ayrı araştırılması gerekir. 🔹 Ayrıca dönem ve tarihi filmlerin geçtiği zaman detaylıca öğrenilmelidir. Örneğin Yunan yönetmen Theo Angelopoulos'un 2004 yapımı filmi Ağlayan Çayır, 1919-1949 yılları arasında yaşanan Yunan iç savaşında geçer. Bu filmi okurken, o yıllar arasında ülkenin nasıl bir süreçten geçtiğini bilmek, daha iyi bir sonuca varılmasını sağlar. 🔹 Sinema filmleri, görsel anlatı dilini oluştururken belirli tekniklerden yararlanır. Bunlara sinematografik unsurlar denir. Kamera hareketleri, çekim açıları, odaklama, kurgu, ışık ve renk tercihleri olarak sıralayabileceğimiz bu unsurlar, sinemayı sanata dönüştüren temel tekniklerdir. 🔹 Yönetmenler, filmlerinde anlatmak istedikleri konuyu sinematografik ögeler aracılığıyla desteklerler. Örneğin kameranın konuya göz seviyesinin altından baktığı alt açıda karakter, daha ihtişamlı ve ürkütücü görünür. Ya da siyah-beyaz çekilen bir filmin amacı keskin geçişleri belirgin göstermek olabilir. Sinema gözünden mesajlar 🔹 Ses ve müzik, görüntüyü destekleyen ve seyircideki duyguların harekete geçişini artıran en etkili yöntemlerdendir. Gerilimli bir sahneyi sesini kapatıp izlediğiniz an ile sesini açıp efektleri duyarak seyrettiğinizdeki etkisi birbirinden oldukça farklıdır. 🔹 Müzikteki perde iniş çıkışları, filmdeki dramatik yapının yükselip alçalması ile ahenk içerisindedir. Sahnedeki duyguların aktarılmasında çok büyük bir rol üstlenen müzik, sinemanın hem görsel hem de işitsel bir sanat olduğunu ispatlar niteliktedir. Bu nedenle bir yapıtı incelerken en az görüntü kadar sesleri de irdelemek gerekir. 🔹 Bazen bir filmi seyretmemizin en önemli sebebi oyuncu kadrosunu başarılı bulmamızdır. Tanınmış isimler, filmin kalitesini ya da izlenme oranını artırabilir. Bu nedenle bazı yönetmenler, filmlerinde profesyonel oyuncu kullanmayı, vermek istediği mesajı onlar aracılığıyla aktarmayı tercih eder. 🔹 Kimi yönetmenler ise yapıtlarındaki duyguyu daha iyi aktarabileceğini düşünerek gerçek hayattan insanları filmlerinde oynatır. Örneğin Mecid Mecidi'nin 2001 yapımı filmi Baran'da yönetmen, inşaatta çalışan insanları oyuncu olarak seçer. 🔹 İyi bir izleyici, filmi seyretmeye başladığı ilk anda analizine başlar. Filmin ilk sahnesi, okuma yapacak kişilerin dikkat etmesi gereken anların başında gelir. Bu andan itibaren gözüne çarpan bütün detayları not almalıdır. 🔹 Çekim açılarından ses efektlerine, repliklerden mekan kullanımına her unsurun ayrı bir mesajı vardır. Bu anları unutmamak, kayda almak için de notlar tutmak gerekir. 🔹 Film bittikten sonra bu notlar okunarak tekrar düşünülmeli ve manalandırılmalıdır. Hatta film hakkında yapılan analizler okunmalı ve alınan notlar ile karşılaştırılmalıdır. 🔹 Bir filmi ilk izleyiş onu anlama çabası iken ikinci seyrediş kişiyi daha çok analize yönlendirir. Çünkü ilkinde filmin konusunu, karakterleri tanımaya çalışırken aynı zamanda sinematografik unsurları da yakalamaya gayret ederiz. Sonraki izleyişte temaya ve oyunculara hakim olunduğu için analize daha çok vakit kalır. Hatta üçüncü seyredişte kişi, gözünden kaçan başka detayları da görme fırsatı elde eder. 🔹 Aynı filmi başka yıllarda izlediğimizde de farklı şeyler hissedebilir, başka açılardan yorumlayabiliriz. Bunun nedeni o süre zarfında izleyici olarak bizim de gelişmiş ve fikirlerimizin değişmiş olmasıdır. Bütün bunlar değerlendirildiğinde iyi bir okuma yapabilmek için filmi birden fazla kez izlemek gerekir. Film analizi: 'Dersu Uzala'

Bir film nasıl okunur?

YÖNETMEN İNCELENİR