1766 Büyük İstanbul Depremi

◼ Kurulduğu tarihten itibaren her kavmin göz bebeği olan İstanbul, farklı tarihsel dönemlerde büyük depremler geçirdi ve defalarca adeta tekrar kuruldu. ◼ Tespit edilebilen en büyük İstanbul depremlerinden olan 447, 542, 1296 depremleri Osmanlı'dan önce, Bizans döneminde yaşanmıştı. Türkiye'de gerçekleşen en büyük depremler ◼ 1509 yılında gerçekleşen 'Büyük İstanbul Depremi', şehir tarihi açısından unutulmaz bir hatıraydı. 10 Eylül'de gerçekleşen depremde 5-15 bin arası can kaybı yaşanmıştı. ◼ 'Küçük Kıyamet' olarak deprem, İstanbul merkezli olmak üzere Bolu ve Edirne çizgisinde hissedildi. Öyle ki 6 metreye varan tsunami dalgaları İstanbul'a zarar verdi. ◼ Son olarak İstanbul'da 1894'te büyük bir deprem meydana gelse de şehrin son büyük depremi 22 Mayıs 1766 tarihinde meydana gelmişti. ◼ Bu alışıldık bir deprem değildi. Depremin ardından meydana gelen artçıların süresi yüzünden İstanbullular aylarca evlerine girememişti. Deprem anında ortaya çıkan ışıklar ◼ 22 Mayıs 1766'da meydana gelen deprem, Kurban Bayramı'nın üçüncü gününe denk gelmişti. Güneş doğduktan yarım saat sonra zelzele başladı. ◼ Dönem kaynaklarına göre 4 bin kişi vefat etti. Deprem vaktinin bayrama denk gelmesi ve namazdan sonra olması sebebiyle kayıplar asgari düzeyde olmuştu. ◼ Doğu'da İzmit, Batı'da Tekirdağ'da ciddi şekilde hissedilen 1766 İstanbul Depremi İstanbul'da beklenmeyen ölçüde, ciddi şekilde hasara sebep olmuştu. ◼ Yedikule ve Edirnekapı semtleri büyük ölçüde yıkılmıştı. Asıl kayıp ise 1509'da gerçekleşen depremden de etkilenen Fatih Camii'nin kubbesinin çökmesiydi. Bilimsel veriler içeren ilk deprem tarihi kitabı: İşaretnüma ◼ İmaretler, hastaneler ve medreseler gibi toplumsla işlevli yapıların büyük hasar aldığı depremde toplam 173 cami ve hamam kullanılamaz biçimde hasar görmüştü. ◼ İstanbul'daki ilk Osmanlı sarayı olan Eski Saray ve Topkapı Sarayı bu depremden ciddi şekilde etkilenmiş hatta Topkapı Sarayı'nın bazı bölümleri yenilenmek zorunda kalmıştı. Fatih Camii ◼ 1469 yılında hizmete açılan Fatih Camii, 1509'da gerçekleşen depremde büyük hasar aldı ve Sultan II. Bayezid tarafından onarımdan geçirildi. ◼ Ama camideki asıl yıkım 1766'daki depremde oldu. Fatih Sultan Mehmet Han'ın titizlikle inşa ettirdiği cami depremde büyük ölçüde yıkılarak adeta harabe haline geldi. Deprem kayıtlarında olmayıp edebiyata yansıyan depremler ◼ Sultan III. Mustafa fethin nişanelerinden olan Fatih Camii'ni Mimar Mehmed Tahir Ağa'ya tamir ettirdi. Böylece cami günümüzdeki halini aldı. III. Mustafa kimdir? 1717 - 1774 yılları arasında yaşayan III. Mustafa, 1757-1774 yılları arasında tahtta kaldı. Döneminde Mühendishane-i Bahr-i Hümayun'u açarak Osmanlı modernleşmesinin önemli hamlelerinden birisine imza attı. Mehmed Tahir Ağa kimdir? 1761-1768, 1770-1775, 1777-1784 yılları arasında 3 defa başmimarlık görevini ifa eden Mimar Mehmed Tahir Ağa, 1766 tarihindeki büyük depremin ardından İstanbul'un yeniden imarı esnasında büyük hizmetler üstlendi. ◼ Deprem İstanbul'un kılcal damarlarını tıkamıştı. Depremden surlar ciddi ölçüde etkilenmiş, şehrin su yolları hasar görmüş, Kapalı Çarşı'nın mahzenleri çökmüştü. ◼ Şehirdeki evlerin bir kısmının yıkılması, bir kısmının ise hasar görmesi sebebiyle halk uzun müddet çadırlarda yaşadı. Depremin artçılarının 8 ay sürmesi halkı epey tedirgin etmişti. Deprem kuşağında Müslüman olmak ◼ Deprem sonrası yıkılan yapılardan kaynaklı olarak şehir yaşamında bazı değişimler meydana geldi. Yiyecek temini ve temiz su ihtiyacı tavan yaptı. Yolların hasar alması da diğer şehirlerden gelen yardımları geciktiriyordu. ◼ Osmanlılar depremden sonra kısa sürede sorunları büyük ölçüde çözseler de halk Ağustos ayında gerçekleşen bir başka depremden dolayı uzun süre evlerden uzak kalmıştı.