357 yıllık Kavak İskele Camii’nin hikayesi

KAVAK İSKELESİ CAMİİ'NİN TARİHİ 🔸 Kavak İskelesi Camii, Sultan IV. Mehmed'in Hazinedarı Lala Beşir Ağa tarafından 1666 yılında yaptırılır. Üsküdar Selimiye'nin Kavak Mahallesi'nde bulunan yapı, Haydarpaşa Limanı sınırları içindedir. 🔸 İstanbul Boğazı'nda ve Haliç'te, eski çağlardan itibaren istihkam ve tabya niteliği taşıyan yerler 'Kavak' ismi ile anılır. Haydarpaşa Limanı'nın bulunduğu yer, döneminde böyle önemli bir nitelik taşıdığı için Kavak İskelesi olarak adlandırılır. Caminin ismi de buradan gelir. 562 yıllık Üstü Açık Camii 🔸 İnşa edildiği ilk yıllarda mescid olarak kullanılan yapı, dönemin mahalle ahalisi için oldukça mühimdir. Zira özellikle bölgedeki esnaf, soğuk kış günlerinde yakınlarda gidebilecekleri başka cami olmadığından cuma namazı kılmak için burayı tercih eder. 🔸 Dönemin padişahı III. Ahmed'e durumun bildirilmesi üzerine Darüssaade ağası Hacı Beşir, mescide minber koyar. Böylece yapı, cami-i şerif haline gelir. KIRIM SAVAŞI'NDA CAMİNİN DURUMU 🔸 1853 ile 1856 yıllarında Osmanlı Devleti ve Rusya arasında Kırım Savaşı gerçekleşir. Bu esnada İstanbul'da bulunan İngiliz askerleri, Üsküdar'daki Kavak İskelesi Camii'ni depo olarak kullanır. 🔸 Osmanlı arşivlerinde yer alan bilgilere göre tarihler 1855'i gösterdiğinde İngiliz askerleri, camiyi yakarak kullanılamaz hale getirir. 442 yıldır üzerine kuş konmayan cami II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİNDE KAVAK İSKELESİ CAMİİ 🔸 Minaresi dışında kendisinden eser kalmayan cami, yakıldıktan 30 yıl sonra Sultan II. Abdülhamid Han tarafından yeniden ihya ettirilir. 🔸 1887 senesinde yeniden inşa çalışmaların başladığı yapı, 1895'de tamamlanır. Kaynaklarda yer alan bilgilere göre cami, 1895 ya da 1896 senesinde ibadete açılır. II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİ'NDE YAPILAN CAMİNİN ÖZELLİKLERİ 🔸 Fevkani yani yüksek girişi olan cami, taş ve tuğla ile yapılır. Minare külahında boğum ve soğan başı üslubunda kule kubbeleri bulunur. Bu, II. Abdülhamid Dönemi mimarisinin bir özelliğidir. 🔸 Sekiz penceresi olan caminin minberi ahşaptır. Son cemaat yerinin üstü, müezzin mahfelidir. 22 taş basamaklı merdiveni ile caminin kapı sahanlığına çıkılır. Özgün mimari ve süslemeleriyle Şam Emeviye Camii KAVAK İSKELESİ CAMİİ'NİN YIKILMASI 🔸 II. Abdülhamid Dönemi'nden sonra askeri bölge içinde kalan ve zamanla yıpranan yapı, 1935'te kapatılmasıyla acı sonuna terk edilir. 🔸 1939'da önce minaresi, ardından müştemilatı kullanılamaz hale gelir. 1959 yılında ise 'tarihi vasfını kaybettiği' gerekçesiyle tamamen yıkılır. KAVAK İSKELESİ CAMİİ'NİN YENİDEN İHYA SÜRECİ 🔸 Yıkılan camiyi yeniden inşa etmek üzere 'kayıp tarihi eserlerin ihyası için çalışan bir dernek' harekete geçer. Bu amaçla tüm arşivleri tarayan ekip, hiçbir kalıntısı bulunmayan Kavak İskele Camii'nin yerinin tespit etmek için oldukça kapsamlı bir çalışma gerçekleştirir. 🔸 Yapılan araştırmalar sonucu caminin Osmanlı Dönemi'ne ait fotoğrafları bulunur. Osmanlı'ya ajanlık faaliyeti için gelen Rus, Fransız ve İngiliz gemilerindeki askerlerin İstanbul Boğazı'na girerken çektikleri fotoğraflarda caminin göründüğü tespit edilir. Türkistan'ın gözbebeği 10 cami KAVAK İSKELESİ CAMİİ FOTOĞRAFLARI 🔸 Bulunan belgelerde, bölgede minaresi farklı ve soğan kubbeli mimariye sahip bir cami olduğu görülür. Eski haritalar da incelendiğinde buranın Kavak İskelesi Camii olduğu anlaşılır. 🔸 Konumu ve adı tescillenen yapının, rekonstrüksiyon yani yeniden aslına uygun inşa edilmesi planlanır. Bu noktada kaynak olarak caminin yıkılmadan önceki son fotoğrafları kullanılır. KAVAK İSKELESİ CAMİİ'NİN YENİDEN İNŞASI 🔸 Cami, Sultan II. Abdülhamid döneminde gerçekleştirilen inşa sonrası ikinci kez 2021 yılında, aslına uygun olarak yeniden ihya edilir. 🔸 Yaklaşık 80 santimetre duvar kalınlığı bulunan cami, Horasan harcı ile yapılır. Tarihi dokusuna uygun olarak inşa edilmesi yönündeki hassasiyetler nedeniyle klasik çimento kullanılmaz. Onun yerine taşlar, kurşun malzemelerle birbirine tutturulur. Dünyanın en güzel cami minareleri 🔸 Yeniden yapılan Kavak İskele Camii alanında lojman, kütüphane, aşevi, dinlenme salonu, kurs binası, gasilhane, şadırvan ve otopark bulunur. 🔸 250 ile 300 kişilik ibadet etme kapasitesi bulunan yapı, ecdat yadigarı eserlerin ihya edilmesi, yeşertilmesi noktasında oldukça önemli bir örnektir.