93 Harbi: Balkanların Tarihi ve Siyasi Manzarasında Bir Kırılma Noktası

🔸🔹 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı, miladi takvimle 24 Nisan 1877'6e başlamıştı. Hicri takvimle ise savaşın başlangıcı 1294 yılıdır. 🔸🔹 Ancak bu dönemde mali işlerde kullanılan Rumi takvime göre savaşın başlangıcı 1293 yılına rastladığı için bu savaş 93 Harbi olarak adlandırılır. 🔸🔹 Rusya, 1856'da imzalanan Paris Antlaşması'nın aleyhinde olan hükümlerinden Almanya'nın Fransa'yı mağlup etmesi üzerine değişen Avrupa dengelerinden faydalanarak kurtuldu. Osmanlılara karşı Balkanlardaki milletleri silahlandırıp isyana teşvik etti. 🔸🔹 Kırım Savaşı'ndan sonra barış politikası takip eden Osmanlı İmparatorluğu'nu savaşa sokup, Kırım mağlubiyetinin intikamını almak isteyen Rusya, bu amacını gerçekleştirmek için Slavları kışkırtma yolunu seçti. 🔸🔹 Rusya, Hersek ve Bulgar isyanlarında, Osmanlı İmparatorluğu'nu yalnız bırakmak için uğraştı. Sırbistan ve Karadağ'ı Osmanlılara karşı savaşa teşvik etti. Osmanlı İmparatorluğu'nun savaşı kazanması üzerine hadiselere bir çözüm bulmak üzere İstanbul'da İngiltere, Fransa, Rusya, Almanya, Avusturya, İtalya ve Osmanlı İmparatorluğu'nun iştirakiyle bir konferans düzenlendiyse de bir anlaşma sağlanamadı. 🔸🔹 Avrupa hukukunu ve imparatorluktaki Hristiyanları savunma iddiasıyla Rusya, 24 Nisan 1877'de Osmanlı'ya savaş açtı. 12 SORUDA İKİNCİ VİYANA KUŞATMASI 🔸🔹 İngiltere baş delegesi Salisbury, II. Abdülhamid'e bir defasında mektupla, bir defasında da huzuruna çıkarak Ruslarla savaşacaklarını, Osmanlı'nın hazırlıksız ve müttefiksiz olduğunu, bu duruma göre hareket etmelerini bildirmişti. 🔸🔹 Durum müzakere edilmiş ve Midhat Paşa 'Bu tekliflere karşı savaşmak için askerin gücüne bakılmaz. Biz Anadolu'ya 400 kişi ile geldik. Yine 400 kişi kalıncaya kadar savaşırız' dedi. Sadrazam Midhat Paşa'nın yanı sıra Serasker Redif Paşa ve Mahmud Celaleddin Paşa da savaş taraftarıydı. 🔸🔹 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi Tuna ve Doğu Anadolu'da olmak üzere iki cephede cereyan etti. Harbin başlamasıyla birlikte hızla Romanya'ya giren Ruslar, bu prensliği de kendi yanlarına çekerek Dobruca ve Bükreş yönlerinden Osmanlı topraklarına saldırdılar. 🔸🔹 Rusların ilerleyişi İstanbul'da paniğe yol açtı. Süleyman Paşa, Ruslardan bir kısım toprakları geri aldı ve Plevne'de de Gazi Osman Paşa Rusları durdurdu. Plevne düştükten sonra Rus ilerleyişi tekrar başladı ve Sırbistan da Osmanlılara karşı savaşa girdi. Edirne'ye yürüyen Rus kuvvetleri, 20 Ocak 1878'de şehri teslim aldılar. Bunun üzerine II. Abdülhamid bizzat Rus Çarı'ndan ateşkes talebinde bulundu. 🔸🔹 Doğu Anadolu cephesine ise Ruslar üç koldan harekete geçip Erzurum'a ulaştılar. Aziziye tabyalarında Nene Hatun'un halkı teşvikiyle Ruslar durdurulabildi. Bu cephede Ruslara karşı koyan Ahmed Muhtar Paşa'ydı. 🔸🔹 Paşa'nın daha önemli bir cephe sayılan Rumeli'ye gönderilmek üzere İstanbul'a çağrılmasından sonra hiçbir ümidi kalmamasına rağmen Erzurum sonuna kadar dayandı. Ruslar ancak ateşkesten sonra boşaltılan şehre girebildiler. Rusların Batum'a karşı taarruzları da ateşkes yapılıncaya kadar başarı ile durduruldu. OSMANLI'YA YENİ BİR DİRENİŞ RUHU KATAN MUHAREBE: PLEVNE SAVAŞLARI 🔸🔹 Vidin'de bulunan Gazi Osman Paşa'nın Plevne'yi geri alması ile bir direniş noktası oluşturuldu. Böylece Tuna cephesindeki Rus askeri hareketi kilitlendi. Plevne'yi geri almak için iki defa saldıran Ruslar mağlup oldular ve bu haber İstanbul'da sevinçle karşılandı. 🔸🔹 Ancak Plevne'de baş gösteren yiyecek sıkıntısı yüzünden Gazi Osman Paşa 10 Aralık 1877'de düşman kuşatmasını yarma hareketine girişmek zorunda kaldı. Paşa'nın yaralanması üzerine başarılı olunamadı ve Plevne'deki Osmanlı kuvvetleri esir düştüler. 93 Harbi'nde Rus kuvvetleri 9 ayda İstanbul önlerine gelmişlerdi. Gazi Osman Paşa ise Plevne önünde Rusları 5 ay tutmuştu. 🔸🔹 Osmanlı İmparatorluğu askeri teçhizat ve eğitimli asker açısından savaşa hazır değildi. Askeri malzeme bakımından önemli ölçüde dışa bağımlıydı. Harp için gerekli malzeme ve mühimmatın eksikliği ile Osmanlı donanmasının hiçbir varlık gösteremeyişi bu büyük mağlubiyetin önemli sebeplerindendir. 🔸🔹 Osmanlı donanmasındaki gemilerin iyi durumda olmasına karşılık, yeterli eğitime sahip üst düzey subayların bulunmaması sebebiyle donanmadan bilhassa en gerekli yer olan Tuna'da Ruslara karşı faydalanılamadı. Bu savaşta geniş bir alanda mücadele etmek zorunda kalındı. Kuvvetler arası irtibatsızlık da yenilgiyi kolaylaştıran sebeplerdendir. 🔸🔹 92 Harbi'nin en önemli sonuçlarından birisi Bulgaristan'daki Türk ahalinin katliam ve baskılarla göçe mecbur edilerek, yaklaşık 500 yıldır yaşadıkları toprakları bırakıp Anadolu'ya sığınmak zorunda kalmalarıdır. 🔸🔹 Harbin sonunda Edirne ve Tuna vilayetlerinin iki bölgesi (Şumnu, Varna ve Silistre havalisi ile Rodoplar ve civarı) dışında kalan yerlerdeki Türkler hemen hemen tamamen yok olmuştu. FATİH HRİSTİYANLARA NASIL MUAMELE ETTİ? 🔸🔹 500 bin kişi savaşta katledilerek veya açlık ve hastalıktan öldü. Bir milyonu aşkın insan ise göç ederek, daha güvenli buldukları Şumnu, Batı Trakya, Makedonya, İstanbul ve Rodoplar bölgesine sığındı. 🔸🔹 Osmanlı hükümeti, Bulgaristan Emareti ve Şarkî Rumeli Vilayeti'nde Türk nüfusunun azalmaması için çalıştıysa da mahalli idarelerin baskısıyla kalan ahali de bir süre sonra kesin olarak yurtlarını terk etti. Göçmenler Edirne, Aydın, Ankara, Kastamonu ve Hüdavendigar (Bursa ve civarı) vilayetlerine gönderildiler. 🔸🔹 Savaşı sona erdirmek için Kızanlık'ta başlayan ateşkes görüşmelerine Edirne'nin Ruslar tarafından alınması üzerine burada devam edildi ve 31 Ocak 1878'de imzalanan Edirne Mütarekesi ile savaş sona erdi. Barış görüşmeleri daha sonra Rusların karargâhlarını naklettikleri Yeşilköy'de (Ayastefanos) devam etti ve 3 Mart 1878'de Ayastefanos Antlaşması imzalandı. 🔸🔹 29 maddelik bu antlaşmaya göre Osmanlı İmparatorluğu Sırbistan, Romanya ve Karadağ'ın bağımsızlıklarını kabul edecek, Karadağ'ın sınırları Adriyatik'e kadar uzanacak Sırbistan Niş'i alacaktı. Bulgaristan prenslik haline getirilecek, sınırları Tuna'dan Ege'ye, Arnavutluk'tan Karadeniz'e kadar uzanacaktı. 🔸🔹 İmparatorluk önemli miktarda toprak kaybının yanı sıra Rusya'ya ödemek zorunda kaldığı savaş tazminatı nedeniyle büyük bir maddi bir yük altına girdi. 🔸🔹 Ayastefanos Antlaşması'nın ağır hükümlerinden kurtulmak için Kıbrıs'ı İngiltere'ye bırakmak zorunda kaldı. Bir süre sonra da durumdan istifade eden Fransa, Tunus'u işgal etti. 🔸🔹 Meclis-i Mebusan'ın kapatılmasıyla her ne kadar resmi olarak kaldırılmamış olsa da Meşrutiyet filizlenmeden sona erdi. Bu sıralarda Ali Suavi, V. Murad'ı yeniden tahta geçirmek için Çırağan Sarayı'na bir baskın düzenlenmişse de başarıya ulaşamamıştı. 🔸🔹 Ancak bu baskın II. Abdülhamid'in ömür boyu tahttan indirilme korkusuna girmesine ve her şeyi kontrol etmek istemesine yol açtı. 🔸🔹 93 Harbi'nin buhranlı yılları ve acı deneyimleri II. Abdülhamid'in siyasi fikirlerinin olgunlaşmasına önemli tesirlerde bulundu. 🔸🔹 Savaşın başlangıcında ve sonrasında II. Abdülhamid karar mekanizmasına hâkim değildi ve gerçek diplomatik bilgiler hakkında da yeterince bilgi sahibi olamamıştı. Bir daha benzer yanılgılara düşmemek için dâhili ve harici bütün işleri Yıldız Sarayı'na taşıdı. Derlenmiştir. Erhan Afyoncu, Sorularla Osmanlı Tarihi, Yeditepe Yayınevi, İstanbul, 2016.

93 Harbi: Balkanların Tarihi ve Siyasi Manzarasında Bir Kırılma Noktası

Neden 93 Harbi deniliyor?