Abdülhamid'in bilinmeyenleri

II. Abdülhamid Han'ın hafıza ve zekâsı çok kuvvetliydi. Bir kere gördüğünü, ya da sesini işittiği kimseyi unutmazdı. Kuvvetli hafızası insanları hayrette bırakacak derecedeydi. Abdülhamid Han, israftan hoşlanmazdı. Cömert bir insandı ama iktisatlıydı. Cesur, fakat tedbirliydi. İktisatsız cömertliğin ve ihtiyatsız cesaretin seleflerine nelere mal olduğunu biliyordu. Fakirlere yardım eder, yöneticileri ise hizmet ve başarılarına göre ödüllendirirdi. Yöneticilerin mevkilerine, hizmet ve başarılarına bakarak ona göre ihsan ve ikramda bulunuyordu. Halktan, fakirlik ve sıkıntı içinde olanların halini haber alınca, para veya eşya gönderiyor, hastalara bizzat doktor yollardı. Zaman, en büyük sermaye değil midir? II. Abdülhamid Han, mal israfında olduğu gibi zaman israfından da kaçınıyordu. Zamanını çok iyi kullanıyor, her şeyi bir plan ve program dâhilinde yapıyordu. Yaptığı ve yapacağı şeyleri kendisi not ediyor, yaptıracaklarını da not ettiriyor ve her şeyi bir saate bağlıyordu. Abdülhamid Han, disiplinli bir sultandı. İşleri zamanında takip etmek en büyük özelliklerinden biriydi. Yapılan müracaatlar intizam içerisinde tetkik edilir ve hiçbir kâğıt parçasının kaybolmasına, hiçbir muamelenin kontrolden kaçmasına ve işlerin uzamasına müsaade etmezdi. Marifet, yabancı medeniyetleri körü körüne taklit değil, faydalı olanı alarak bünyeye adapte etmektir. Batı'daki bilim ve teknolojideki ilerlemenin sebepleri ve teknolojideki yenilikleri ülkeye getirmek için öğrenciler gönderdi. Sultan, Batı medeniyeti hakkında şunları söylemektedir: 'Avrupa'nın medeniyetine (bilim ve teknoloji alandaki) daima takdir ederim.Fakat Hıristiyanlığı (kültürlerini) hiçbir zaman Müslümanlığa tercih etmedim ve üstün taraflarını da görmedim. Başkalarını gelişi güzel taklit etmekten hoşlanmadım. Marifet, bu medeniyeti kendimize uydurabilmektir. Ben bu medeniyetin iyi taraflarını hatta sarayıma getirdim.' II. Abdülhamid Han, iyi bir okuyucuydu. Şehzadelik yıllarında başlayan kitap okuma sevgisi ömrü boyunca devam etti. Çok zengin bir kütüphane yaptırdı. Dünyanın her tarafından getirilen eserlerle donatıldı. Sultan, gece yatmadan önce kitap okuturdu. Kızı Ayşe Sultan, yazdığı hatıratında babasından bu konuda şunları nakletmektedir: 'Gündüzleri beni meşgul eden işlerin ağırlığından kurtulmak, 20 zihnimi başka taraflara sevk edip düşüncelerimi defetmek ve rahat uyuyabilmek için her gece odamda kitap okutuyorum. Okuttuğum eserler ciddi olursa büsbütün uykum kaçıyor. Onun için bir takım romanlar tercüme ettiriyorum.' Der ve gülerek ilave ederdi: 'Küçüklüğümde dadım bana ninni söylerdi. Şimdi de okunan kitaplar aynı tesiri yapıyor. Esasen yarı dinliyor, yarı dinlemeden uykuya dalıyorum. İşte benim uyku ilacım budur.' II. Abdülhamid Han, istisnalar haricinde erken yatıp erken kalkardı. Güneş doğmadan kalkar, sabah namazını kılarak dualar eder, Kur'an-ı Kerim okur, ibadetini yaptıktan sonra kahvaltısını yapardı. Zekâsı ve gönül alıcı muamelesi, yabancıların da hürmetini kazanmıştı. Bu sebeple işlerini kolaylıkla yaptırırdı. Hal ve tavrında görülen mükemmelliğe hayran kalırlardı. (Abdülhamid'in çok düşkün olduğu kızı Ulviye Sultan, bir kaza neticesinde 7 yaşında yanarak vefat etmiştir.) (Yıldız Sarayı'ndan bir tiyatro grubu) (Yıldız Sarayı ve Yeni Köşk) (Sultana arz edilen mücevherler) (Sale Kasrı yeni daire yemek salonu) (Yıldız Sarayı merasim dairesi) (Şehzadelerle sünnet edilen fakir çocuklar) (Naime Sultan) Osmanlı padişahları arasında kişiliği, karakteri ve davranışlarıyla diğerlerinden ayrılan II. Abdülhamid, tarihle ilgilenen herkesin bir şekilde dikkatini cezbeden biriydi. (Fatıma Naime Sultan; Sultan II. Abdülhamid'in ve Bidâr Kadınefendi'nin kızı) (Naile Sultan ve Naime Sultan)