Hicaz Demiryolu'nun başlangıç noktası neresiydi?

Sultan II. Abdülhamid Han'ın İslam Birliği riyasının en önemli unsuru Hicaz Demiryolları'nın başlangıç noktası olan Haydarpaşa Garı, 1908 yılında tamamlanarak hizmete girdi. Gar binası, mimari yapısı ve tarihi özellikleriyle Türkiye'deki gar binalarının en önemlisidir. Haydarpaşa Garı'nın bulunduğu alan 1903 yılına kadar deniz ile kaplıydı, ilk gar binası bugünkü Çayırbaşı Köprüsü'nün bulunduğu yerde, 11 Mayıs 1872 yılında yapılmıştı. Osmanlı'nın doğuya açılan kapısı olarak görülen Haydarpaşa Garı, demiryolu ağının simge mekânlarından birisi haline gelmişti. Sultan II. Abdülhamid Han, demiryolu konusunu yakından takip etmekte ve demiryollarını yapımının stratejik ve askeri bakımından elzem olduğunu düşünüyordu. Zira savaş zamanında askeri birlikler demiryolu sayesinde en uzak vilayetlere hızlı bir şekilde sevk edilebilecekti. Fakat Sultan Abdülhamid, demiryolu ile sağlanacak bu kolaylığın yabancı bir işgal olduğunda tersine döneceğini düşünerek, demiryollarının sınır bölgelerinden geçmesini istememiş, sadece askeri yönden değil, ekonomik kalkınmayı ülke genelinde yaymak için bir araç olarak görmüştü. Sultan II. Abdülhamid, demiryolu için İngilizlerin baskısı, Fransızların imtiyazı yerine denge politikası uygulayıp Almanları tercih etmişti. Demiryolları yapımı tekniğinde üstünlüğünü kabul ettiren Almanlara, demiryolu imtiyazını vermek stratejik bir hamleydi. Sultan II. Abdülhamid, 20 Nisan 1899 tarihinde Haydarpaşa Limanı'nın yapım ve işletmesini Anadolu Osmanlı Demiryolları Şirketi'nin kardeş kuruluşu olan Haydarpaşa Liman İşletmeleri Şirketi'ne vermiş ve şirket ile yapılan sözleşmeye Haydarpaşa'ya yeni ve büyük bir gar binası yapılmasını istemişti. Yeni gar binasının yapımı için II. Abdülhamid'in 'Bunca kilometre demiryolu yaptım memlekete, çelik rayların ucu Haydarpaşa'da. Koca binalarıyla liman yaptım yine belli değil. Bana o rayların denize kavuştuğu yere öyle bir bina yapın ki, ümmetim baktığında 'buradan bindin mi hiç inmeden Mekke'ye kadar gidilir' desin' dediği ileri sürülür. Haydarpaşa Gar Binası'nın projesi Otto Ritteer ve Helmut Cuna isimli iki Alman mimar tarafından çizilmiş, gar inşaatında İtalyan ustalar ve mühendisler çalıştı. 30 Mayıs 1906'da inşasına başlayan gar binası, 1908 yılında tamamlandı. Hasanpaşa Garı, tarihte birçok önemli olaya şahitlik yaptı. 6 Eylül 1917 günü Filistin Cephesi'ne gönderilecek cephaneleri taşıyan tren, büyük bir gürültüyle infilak etmişti. Yapılan sabotajda cephelere sevk edilen cephanenin patlaması sonucu gar binası büyük hasar görmüş ve kuleleri yanmış, patlamada yüzlerce Mehmetçik şehit olmuştu. Patlayan trendeki cephanelerin kanal Harekatı'ndaki Türk- Alman ordusuna ulaşmaması nedeniyle Filistin Cephesi zor durumda kalmış ve düşmüştü. 15 Kasım 1979 tarihinde ise İndipendianta adlı Romen tankerinde meydana gelen patlamada gar binasının camları ve tarihi vitrayları parçalanmıştı. Zamanla yıpranan cephe, 1973-1981 yılları arasında restore edilmiş ve cephe kaplamasının yaklaşık %80 oranında yıpranan kesimleri yenilendi. 2010 yılında çıkan yangın, garın çatısına ve dördüncü katına zarar vermişti. Günümüzde Yüksek Hızlı Tren seferleri için Pendik'e alınan demiryolları seferleri sonrası Haydarpaşa Gar Binasında 2016 yılında başlayan restorasyon çalışmaları devam etmektedir. Sirkeci Garı, Avrupa'dan gelenleri bir şark havası içinde ağırlarken, Haydarpaşa Garı ise Asya'dan gelenlere şehrin Avrupai yüzünü gösteriyor böylece Osmanlı başkentinde Doğu ile Batı'nın kesiştiği imajını veriyordu.

Hicaz Demiryolu'nun başlangıç noktası neresiydi?

HAYDARPAŞA TREN GARI