Akşemseddin kimdir? Akşemseddin'in İslam ve bilim tarihimiz açısından önemi...

➡ Alim, tabip ve şair olan Akşemseddin, İstanbul'un fethi sırasında gerek padişahın gerekse ordunun manevi gücünün yükseltilmesine yardımcı oldu. ➡ Sıkıntılı anlarda zaferin yakın olduğu müjdesini vererek, sabredip gayret gösterilmesi gerektiğini vurgulayarak, fethin kısa zamanda gerçekleşmesini sağladı. Bunun yanı sıra Akşemseddin, mikrop meselesine Fracastor adlı İtalyan hekimden önce ilk temas eden alimdi. İstanbul'un Fethi tarihi hakkında 12 bilgi ➡ Akşemseddin, Fatih Sultan Mehmed ile çocukluğu döneminde birkaç kez görüştü. Padişah olduktan sonra da ilk kez Edirne'de gördü. ➡ 1453 yılında Edirne'den İstanbul'a doğru yürüyen fetih ordusuna Akşemseddin ve tanınmış birçok mürşit talebeleriyle birlikte katıldı. Ordunun sıkıntılı dönemlerinde hem Fatih'in hem de ordunun *Kuvve-i maneviyesini destekleyici söylemleriyle, dualarıyla, tavırlarıyla, davranışlarıyla hep göz doldurdu. Fatih'in ve ordunun yanında olamadığı dönemlerde de mektuplarıyla bu vazifeyi yaptı. *Kuvve-i maneviye: Manevi güç, moral. Akşemseddin'in Fatih'e yazdığı iki mektubu bilinir. Bunlardan biri Halil İnalcık, diğeri ise Bursalı Mehmed Tâhir tarafından yayımlanmıştır. AKŞEMSEDDİN'İN FATİH'E MEKTUBU NELER İÇERİYORDU? OKUMAK İÇİN TIKLAYIN ➡ İstanbul'un fethinde önemli bir etkisi olan Akşemseddin'in, Anadolu'nun İslamlaştırılmasında da büyük rolü vardı. 15. yüzyıl ilim ve irfan geleneğinin temsilcilerinden olan, yirmili yaşlarından itibaren gönül terbiyesi yolunda arayış içerisine giren Akşemsedin; İran, Şam ve Bağdat'a yaptığı yolculuklardan sonra bir rüya üzerine Ankara'ya dönüp Hacı Bayram Veli'ye *intisap etti. İntisap nedir? Bir topluluğun içinde yer alma, oraya mensup duruma gelme, oranın ferdi olma. 12 maddede İstanbul'un manevi fatihi ➡ Bugün Suriye sınırları içinde yer alan Şam'da 1390'da doğan ve asıl ismi Şemseddin Muhammed b. Hamza olan Akşemseddin, küçük yaşta Kur'an-ı Kerim'i hıfzetti. Baba tarafından nesebi Hz. Ebubekir'e (RA) kadar uzanır. Kur'an'ı ezberleyip kuvvetli bir dini tahsil gördükten sonra Osmancık Medresesi'ne müderris oldu. Nesep ne demek? Soy bağı anlamındaki fıkıh terimi. ➡ Yedi yaşında ailesiyle Anadolu'ya gelip Samsun'un Kavak ilçesine yerleşen Akşemseddin, babası alim Şeyh Şerafettin Hamza'nın vefatının ardından şer'i ilimler ile tıp eğitimi aldı. ➡ Hacı Bayram Veli'nin yanında kaldığı süre içinde tasavvufun inceliklerini öğrenen Akşemseddin, icazetini aldıktan sonra Beypazarı'na yerleşti. Bir süre sonra Göynük'e gitti. Göynük'te yaşadığı dönemde Fatih Sultan Mehmet'in fetih hazırlıkları yaptığı haberi üzerine Edirne'ye giden Akşemseddin, İstanbul'un fethine katılarak padişahın yanında bulundu. ➡ Fatih Sultan Mehmet'in 'O benim hocamdır. Şehrin manevi fatihidir.' dediği, fetihten sonra Ayasofya'da kılınan Cuma namazında ilk hutbeyi okuyan Akşemseddin, İstanbul'da Eyyüp Sultan'ın kabrini de bulduktan sonra padişahın tüm ısrarlarına rağmen Göynük'e döndü ve 1459'da burada vefat etti. Türbesi halen ziyaretgâhtır. Akşemseddin'in türbesi Süleyman Paşa Camii yanında yer alır. Evliya Çelebi Seyahatnâmesi'nin matbu nüshasındaki bir notta, türbenin harap olması üzerine hazîne-i hâssadan masrafı karşılanarak yeni ve güzel bir türbe yapıldığı belirtilir. 1952 yılından itibaren türbenin dış mimarisi tamir görmüş, bu sırada içindeki sandukaların yerleri değiştirildiği gibi bir tanesi de anlaşılmayan bir sebepten kaldırılarak yok edilmiştir. Türbede Akşemseddin'den başka iki oğlu da yatmaktadır. ➡ Akşemseddin'in içinde çileye girdiği hücre bugün de Ankara Hacı Bayram Camii bodrumunda mevcuttur ve şeyhin adıyla anılır. Büyük zat Beypazarı'nda bir mescid ve değirmen inşa ettirdi. Fakat halkın büyük rağbet gösterip etrafına toplanması üzerine günümüzde Çorum'a bağlı olan İskilip kazasında Kösedağı civarındaki Evlek köyüne çekildi. ➡ Bir süre sonra buradan ayrılarak Göynük'e yerleşti ve orada da yine bir mescidle değirmen yaptırdı. Bir yandan çocuklarının, diğer yandan da dervişlerinin tâlim ve terbiyeleriyle meşgul oldu; bu arada hacca gitti. Şeyhi Hacı Bayrâm-ı Velî'nin vefatından sonra onun yerine irşad makamına geçti. Akşemseddin sözleri ve alıntıları Tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber İstanbul'un fethinden önce iki defa Fatih'in yanına Edirne'ye giden Akşemseddin, ilkinde II. Murad'ın kazaskeri Çandarlıoğlu Süleyman Çelebi'yi, öbür defasında da Fatih'in kızlarından birini tedavi ederek iyileştirmiş, Fatih'in kızı da kendisine Beypazarı'ndaki pirinç mezraalarını vermişti. Fatih 1453 yılı baharında İstanbul'u muhasara etmek üzere ordusuyla Edirne'den yola çıkınca Akşemseddin, Akbıyık Sultan ve devrin diğer tanınmış şeyhleri de yüzlerce müridleriyle ona katıldılar. Akşemseddin kuşatmanın en sıkıntılı anlarında gerek padişahın gerekse ordunun manevi gücünün yükseltilmesine yardımcı oldu. Araştırmacılar, Akşemseddin'in bu sıkıntılı anlarda zaferin yakın olduğu müjdesini vererek sabredip gayret göstermesi gerektiğine dair Fatih'e yazdığı mektupların fethin kısa zamanda gerçekleşmesinde büyük bir tesiri olduğunu belirtirler. ➡ Fetihten sonra Ayasofya'da kılınan ilk Cuma namazında hutbeyi Akşemseddin okuduğu gibi, İslam ordularının daha önceki kuşatmalarından birinde şehid düşmüş olan sahâbeden Ebû Eyyûb el Ensârî'nin (RA) kabrini de Fatih'in isteği üzerine yine o keşfetti. ➡ Fatih Sultan Mehmed tarafından kiliseden çevrildikten sonra Fatih medreseleri yapılıncaya kadar önce medrese olarak kullanılan Zeyrek Camii'nin güney ihata duvarında pencere üstündeki bir kitâbeden, Akşemseddin'in İstanbul'da bulunduğu yıllarda burada oturduğu ve ders verdiği anlaşılır. AYASOFYA'DA İLK CUMA NAMAZI NASIL KILINMIŞTI? OKUMAK İÇİN TIKLAYIN ➡ Kaynaklarda aynı zamanda 'tabîb-i ebdân' (beden doktoru) olduğu, devrinin iyi bir hekimi sıfatıyla da şöhret kazandığı ve tıbba dair eserleri bulunduğu belirtilen Akşemseddin'in, tıp tarihinde ilk defa mikrop meselesini ortaya atmak ve hastalıkların bu yolla bulaştığı fikrini öne sürmekle, bu alanda kesin bilgiler veren Fracastoro adlı İtalyan hekimden önce bu konuya ilk temas eden tabip olduğu kabul edilir. ➡ Akşemseddin'in yedi oğlu oldu. Bunlar sırasıyla Sâdullah, Fazlullah, Nûrullah, Emrullah, Nasrullah, Nûrülhüdâ ve Hamdullah Hamdi'dir. ➡ Bunlardan küçük oğlu Hamdullah Hamdi hey'et, nücûm ve mûsikide iyi derecede bilgi sahibi olup aynı zamanda devrinin önde gelen şairleri arasında da yer alır. Akşemseddin'in eserleri Ünlü alim ve tabip Akşemseddin'in eserlerinin büyük bir kısmı tasavvufa dair olup başlıcaları şunlardır: Risâletü'n-nûriyye Sadece Nûriyye olarak da anılan bu Arapça eser, devrinde şöhreti çok yaygınlaşan ve bu sebeple hakkında bazı dedikodular çıkarılan Hacı Bayrâm-ı Velî ve dervişlerini savunma maksadıyla yazılmıştır. Akşemseddin'in Fatih Sultan Mehmet'e yazdığı mektuplar Defu metâini's-sûfiyye Kısaca Defu metâin adıyla da anılan bu kitap bazı kaynaklarda Hall-i Müşkilât olarak zikredilir. Arapça eser; Muhyiddin İbnü'l-Arabî ve benzeri bazı büyük mutasavvıfların küfür ve *ilhadla itham edilmelerine karşı onların sözleriyle Kuşeyrî, Gazzâlî, Cüneyd-i Bağdâdî, Necmeddîn-i Kübrâ gibi tanınmış ulemâ ve meşâyihin sözleri arasında bir fark olmadığını, ikincilerin eserlerinden nakiller yaparak göstermekte ve hepsinin aynı yolda bulunduklarını ispata çalışmakta ve ithamları reddetmektedir. *İlhad: İslam dinine ve Kur'an'ın koyduğu kurallara karşı gelme. Makamât-ı Evliyâ 'Mürşid kimdir, makam-ı velâyet nedir ve dereceleri nelerdir?' gibi tasavvufî konuları işleyen Türkçe bir eserdir. Risâle-i Zikrullah, Risâle-i Şerh-i Akvâl-i Hacı Bayrâm-ı Velî ve Risâle fî devrâni's-sûfiyye adlı eserleri ise bugüne kadar ele geçmemiştir. Kütüphane kataloglarına değişik isimlerle geçmiş bazı eserleri ise Defu metâin ve Risâletü'n-nûriyye'nin çeşitli bölümleridir Fatih Sultan Mehmet hayatı hakkında bilgiler

Akşemseddin kimdir? Akşemseddin'in İslam ve bilim tarihimiz açısından önemi...

Akşemseddin'in İslam ve bilim tarihi açısından önemi...