Amin alayı nedir? Edebiyatın ünlü yazarlarının amin alayları nasıl gerçekleşti?

Öğrenciler üç aylık tatilin ardından yoğun bir eğitim dönemine başladı. 2019-2020 eğitim-öğretim yılı bu sene, MEB'in açıkladığı yeni tatil sisteminin uygulanacağı bir dönem olacak. Bilindiği üzere MEB, yeni ara tatil sisteminin uygulanacağını duyurmuştu. Uzun bir yaz tatil maratonunun ardından gözler okulların açılacağı tarihe çevrilmişti. İlkokul 1. sınıflar, 2 Eylül 2019 tarihinde eğitime başlarken diğer sınıflar ise bugün dersbaşı yaptı. Öğrenciler, 18-22 Kasım 2019 tarihinde bir haftalık ara tatil yapacak. Birinci dönem 17 Ocak 2020 tarihinde sona erecek. Sömestre tatili hafta sonlarıyla birlikte 16 gün olacak ve ikinci dönem 3 Şubat 2020 tarihinde başlayacak. İkinci ara tatil 6-10 Nisan 2020 arasında verilecek. Ara tatillerde bir ana tema başlığı altında bilim, kültür, sanat, spor, gezi, fuar gibi etkinlikler planlanacak. 13 Nisan 2020'de başlayacak ikinci dönem, 19 Haziran 2020 tarihinde tamamlanarak 11 haftalık yaz tatili başlayacak. Osmanlı döneminde çocukların okula başlaması büyük törenlerle gerçekleşirdi ve tüm mahalleli çocuklarını amin alayı eşliğinde okula gönderirdi. Osmanlı'da 4-6 yaş arasındaki çocuklar, herhangi bir mevsimde ailelerinin rızasıyla okula başlardı. Altı yaşındakileri göndermeyen aileler ise cezalandırılırdı. Aileler çocuklarının mektebe başlama gününü kandillere denk getirmeye çalışırdı. Eğer kandile denk gelmezse çocuklar Pazartesi veya Perşembe günleri okula başlardı. İlkokul eğitimi veren okullara sıbyan mektebi, mahalle mektebi veya taş mektep denir. II. Abdülhamid döneminden sonra ise iptidai mektepler açıldı. Çoğu taştan camilere bitişik inşa edilen mektepler, büyük bir odadan ibaretti. Mekteplerin caminin yakınında olması çocukların dini eğitim almaları içindi. Çocukların okula başlaması gelenek haline gelmiş törenlerle olurdu. Çocuğu okula başlayacak bir aile ziyafetler düzenleyerek, mektebin hocasına hediyeler verirdi. Okuldaki diğer öğrencilere de şeker, simit dağıtılırdı. Amin Alayları, mektebe yeni başlayan çocukların okul korkusunu giderme, çocuklara okuma isteğini aşılama ve çocukları arkadaşlarıyla kaynaştırma gibi önemli pedagojik faydalar taşır. Okula başlayacak çocuğu olan aile, evlerini baştan aşağı temizler, ailenin kadınları temizlikten sonra okula gidecek öğrenci adayıyla birlikte hamama giderek eğlenir. Çocuğun okula başlayacağı gün, bütün aile hava aydınlanmadan kalkar. Yeni elbiseler giydirilen çocuğun boynuna işlemeli bir Kur'an cüz kesesi asılır. Fesin giyildiği dönemde çocuğun başındaki püskül mavi olur ve fese bir nazarlık takılır. Evdeki hazırlıklar bittikten sonra Eyüp Sultan ve Fatih türbeleri ziyaret edilir. Aile türbe ziyaretinden döndükten sonra mektebin diğer çocukları okula başlayacak arkadaşlarını evinden alarak ilahi ve aminlerle götürmek için eve gelir. Çocukların okula törenle başlamalarına 'amin alayı' veya 'bed-i besmele' denir. Bed'-i Besmele 'Besmele'ye başlamak' anlamına gelir. Mektebe başlayacak çocuk, evin önünde kendisini bekleyen süslenmiş ata biner ve tören başlar. İlahicilerin dualarını amincilerin 'Amin, amin' sözleri takip eder. Çocuk ata bindirildikten sonra amin alayı yürümeye başlar. Alayın en önünde atlas yastık üzerinde sırmalı cüz kesesiyle elifba taşınır. Arkasından da başının üzerinde çocuğun okulda oturacağı minder ve elifbayı koyacağı rahleyi taşıyan birisi gider. Bu iki kişiyi ata binmiş çocuk takip eder, arkasından da mektep hocası, hocanın yardımcıları, ilahiciler ve aminciler gelir. Törende çocuğun akrabaları ve davetliler yer alır. Çocukların anneleri ve mahallenin kadınları da okula başlayan çocuğa eşlik ederler. Ayrıca töreni seyretmek isteyenler yol boyunca dizilirlerdi. Amin alayı ilahiler eşliğinde okulun önüne gelince, okul hocasının yardımcılarından biri öğrenciyi elinden tutarak okula götürür. Okuldan içeri giren çocuk hocasının elini öptükten sonra karşısında bulunan minderine oturur. Besmele çeken hoca cüzde Arap alfabesinin ilk harfi olan 'Elif'i göstererek adını yüksek sesle söyler. Ardından da 'Bugünlük dersin bu kadar, unutursan kulaklarını çekerim.' der. Bu törenlerin asıl amacı çocukların okul korkusunu gidermek, okuma isteği aşılamak ve çocukları arkadaşlarıyla kaynaştırmak. Ayrıca, İslami terbiye anlayışında okula ve öğretmenlere verilen değerin ne denli büyük olduğunun da bir göstergesi. HALİDE EDİP ADIVAR Halide Edip, 6 yaşındayken başladığı okul hayatına dair yaşadığı 'amin alayı' törenini şöyle anlatır: 'Altı yaşındayım. Bir gün evde büyük bir hazırlık başladı. Her taraf silindi, süpürüldü, masalar, koltuklar yerlerini değiştirdi. Evin erkekleri yeni elbiselerini giydiler. Ablama da bana da gayet süslü, ipekli entariler giydirdiler, başımızı örttüler. Meğer komşulara ziyafet verilecekmiş. Gerçekten öğleye doğru kapılar açıldı, eller tespihli, çoğunun başı sarıklı, koca koca efendiler gelmeğe başladı. Yemekler yendikten, kahveler içildikten sonra bütün misafirlerin ellerini öptük. Sonra bizi köşedeki hocanın önüne oturttular. Hoca ile bizim aramızda mini mini, üstü şal örtülü bir rahle vardı. Hoca, rahlenin üstünde duran az yapraklı bir kitabın ilk sahifesini açtı. Şehadet parmağını sahifenin başını kapayan, karışık bir sayfanın üstüne koydu. Biz de bu kalın sesini takip ederek 'Besmele' ve 'Elif' dedik. Ablam değil amma ben ilk defa o gün okumağa başladım. Çünkü o daha evvel mektebe gittiydi. Asıl mektebe başlayışım bundan sonra gelir. Çünkü mektepten önce evde okumaya başlamıştık. Bu bakımdan iki defa mektebe başladım sayılır. Bu başlayış ilkinden daha şatafatlıdır. Güneşli bir gün, Beşiktaş'ta Uzuncaova ilk mektebin talebesi bizim evin avlusuna dolmuştular. Aşureler yendi, paralar dağıtıldı. O sırada biz de iki örgü saçımızı önümüzde sallandırırdık, başımıza işleme taktık, çocukların arasına katıldık. Ve hep beraber tabur halinde sokağa çıktık. Büyük çocuklar taburun önünde, 'Şol cennetin ırmakları akar Allah deyü deyü!..' diye ilahi söylüyorlar, küçükler de arkada sırası geldikçe 'Aaaamiiin!' diye bağırıyorlardı. Ablam ilahicilerin, ben amincilerin arasındaydım. Arkadaşlarım âmin derken açılan ağızlarına bakarak onlar gibi bağırmaya çalışıyordum. Böylece âminler diyerek, ilahiler söyleyerek Beşiktaş sokaklarının tozunu kaldıra kaldıra mektebe vardık...' Yahya Kemal de mektebe başlayışını şöyle anlatır: 'Mektebe başlayışım yapılagelen geleneğe tamamıyla uygun oldu. Erkenden birinci öğretmen Sabri ve ikinci öğretmen Gani Efendiler bizim selamlığa geldiler; çarşıdan bana salavatlı bir divit, boyundan geçirilir, sırmalı bir cüzdanlık alınmıştı. Gani efendi kalem açtı, divitin mürekkebine batırdı. Bir 'Rabbi Yessir' yazdı. Sonra üstüne şeker döktüler, bana o yazının mürekkebini şekerli şekerli yalattılar. Dışarıda, bahçede, meydanda bekleyen mektep çocuklarına birer külah şeker dağıtıldı. Nihayet bu çocuk kafilesi; 'Şol cennetin ırmakları / Akar Allah deyu deyu / Çıkmış Tanrı melekleri / Bakar Allah deyu deyu.' ilahisini beraberce söyleyerek yola düzüldüler. Davetliler vardı, onlar şerbet içtiler, kuşaklarını ve ceplerini şeker külahlarıyla doldurdular, o aralık galiba ürkmeyeyim diye beni bir araba ile ayrı bir yoldan Saat Bayırı'ndan mektebe ilettiler. Annemin hazırlamış olduğu bir şilteyi, muallim Gani Efendi'nin hoca makamı olan kavis, mihrabımsı yerin arkasına koydular. Eğitim dünyasına girişimin ilk günü budur.'

Amin alayı nedir? Edebiyatın ünlü yazarlarının amin alayları nasıl gerçekleşti?

2019-2020 eğitim öğretim yılı takvimi