Anadolu'nun son büyük metafizikçisi: Sadreddin Konevi

◾ Sadreddin Konevi, Anadolu Selçuklu Devleti'nde önemli bir yönetici olan alim Mecmüddin İshak'ın oğlu olarak 1209 tarihinde Malatya'da dünyaya gelir. ◾ Konevi'nin tam adı Ebu'l-Meâli Muhammed b. İshak'tır. Mecmüddin İshak'ın sarayda şehzade hocalığı yapması oğlu Sadreddin'in iyi bir eğitim almasına sebep olur. SADREDDİN KONEVİ'NİN KALEMİNDEN FÜSUSU'L HİKEM'İN SIRLARI ◾ Farklı alimlerden dersler alan, kendisini her alanda yetiştirme gayreti içinde olan Sadreddin Konevi'nin kendisini bulması ise Muhyiddin İbn Arabi'nin Malatya'da bulunduğu 1218- 1221 aralığına rastlar. ◾ Bu tanışıklık ve müstesna ilişkinin başlamasının ardından Konevi, İbn Arabi'nin peşinden Şam'a gider ve İbn Arabi'nin vefatına dek yaklaşık yirmi senelik bir zaman dilimini Şam'da geçirir. RAHMAN'IN HAS KULLARI ◾ Konya'nın en büyük alimlerinden birisi olarak kabul edilen Konevi, hocası İbn Arabi'nin eserlerini şerh ederek İbn Arabi fikriyatının yayılmasına önemli katkılar yapmıştır. ◾ Hayatının son otuz yılını Konya'da geçiren Sadreddin Konevi, Mevlana Celaleddin Rumi, Ahi Evran ve Kadı Sirâceddin el-Urmevi ile yakın dostluklar kurar. Konevi 1274 tarihinde Konya'da vefat eder. HULEFA-İ RAŞİDİN'İN NASİHATLERİ Sadreddin Konevi'nin hocaları ◾ Sadreddin Konevi ilmi seyahatler, siyasi olaylar ve yaşadığı hac yolculuğu sebebiyle farklı topraklara seyahat etmiştir. Bu yolculuklarından İbn Arabi, Dımeşki, Kirmani ve Vasıti gibi döneminin öncü alimlerinden ilim tahsil etmiştir. ◾ Muhyiddin İbn Arabi ↪ Sadreddin Konevi'nin üzerinde en çok etki bırakan kimse şüphesiz ki İbn Arabi'dir. Konevi'nin babası Mecmüddin İshak ile dost olan İbn Arabi, Sadreddin Konevi'yi her açıdan eğitmiştir. ◾ Muhyiddin Dımeşki ↪ 'Şam Kadısı' ve 'Kadılar Kadısı' gibi sıfatlarla tanınan Dımeşki, Konevi'nin Arap Dili ve Belagatı hocasıdır. ◾ Cemalüddin Vasıti ↪ Hac yolculuğu esnasında Sadreddin Konevi'ye hadis hocalığı yapmıştır. ◾ Evhadüddin Kirmani ↪ Bağdat Hakkakiye Medresesi'nin müderrisidir. Fütüvvet teşkilatı yaymak için Anadolu'ya gelen Kirmani, Malatya ve Kayseri'de yaşar. Konevi'nin babası Mecmüddin İshak ile yakın dost o0lan Kirmani bu süreçte Konevi'nin eğitimi ile yakından ilgilenir. Sadreddin Konevi'nin etkileri ◾ İslam düşünce vadisinde önemli bir düşünür olarak tebarüz eden Sadreddin Konevi, kendisinden sonra gelişen akımları etkilemeyi başarmıştır. ◾ Muhyiddin İbn Arabi sonrasının tasavvuf anlayışının bir şerh dönemi olması Sadreddin Konevi tarafından daha evvelden öngörülmüştür. KUR'AN-I KERİM'DE DUA ANLAMINA GELEN KAVRAMLAR ◾ Meselenin nazari boyutunda hiçbir mutasavvıf Sadreddin Konevi kadar etkili olamamıştır. Konevi'nin yorumları sayesinde İbn Arabi metinleri daha anlaşılır şekle gelmiştir. ◾ Konevi kendisinden sonra gelen nesilleri özellikle yazım noktasında etkiler. Molla Fenari, İsmail Hakkı Bursevi, el-Kaşani, Abdullah Bosnevi gibi ünlü alimler Konevi'nin yazım, üslup ve yaklaşım tarzını benimsemişlerdir. ◾ Miftâhu'l-gayb ↪ Sadreddin Konevi'nin en bilinen eseri olan 'Miftâhu'l-gayb', yeni dönem tasavvuf anlayışını şekillendiren bir metindir. Ekrem Demirli tarafından Tasavvuf Metafiziği adıyla tercüme edilmiştir. ◾ İʿcâzü'l-beyân fî teʾvîli ümmi'l-Kurʾân ↪ Bir tefsir metni olan 'icazül Beyan'da Fatiha Suresi geniş şekilde tefsir edilir. Konevi eserleri içinde bir ölçüt olarak ifade edilen eser, müellifin bilgi teorisine dair önemli bilgiler barındırır. ◾ Şerhu esmâʾillâhi'l-hüsnâ ↪ Esmaül Hüsna'ya odaklanan eser, Allah'ın âlemle ilişkisinden söz etmek O'nun isimlerinden söz etmek gerek anlayışının yansımasıdır. ◾ el-Fükûk fî esrâri müstenidâti hikemi'l-Fusûs ↪ Füsus şerhi geleneğinde önemli bir yer tutan eseri Ekrem Demirli Fusûsu'l-Hikem'in Sırları adıyla Türkçe'ye çevirmiştir. ◾ Şerhu hadîsi'l-erbaʿîn ↪ 29 hadis-i şerifin şerhinden oluşan eser, Konevi'nin hadis anlayışını aktarması bakımından çok önemlidir. ◾ en-Nefehâtü'l-ilâhiyye ↪ Sadreddin Konevi 'nefehat' olarak bilinen eserinde belirli konulardaki tecrübelerini, düşüncelerini akıcı bir üslûpla dile getirir. ◾ en-Nusûs fî tahkīki't-tavri'l-mahsûs ↪ Ekrem Demirli tarafından Vahdet-i Vücûd ve Esasları adıyla Türkçe'ye çevrilen 'en-Nusus', yirmi iki ana bölümden oluşan veciz bir eserdir. ◾ el-Mürâselât beyne Sadriddîn Konevî ve Nasîriddîn et-Tûsî ↪ Ekrem Demirli'nin 'Sadreddin Konevî ve Nasireddin Tûsî Arasında Yazışmalar: el-Mürâselât' başlığı ile çevirdiği eserde Konevi filozofların bazı görüşlerine eleştiriler getirir. ◾ Tebsıratü'l-mübtedî ve tezkiretü'l-müntehî ↪ Farsça kaleme alınan bir risale olan 'Tebsıratü'l mübtedi', marifet ve velayet konularını merkeze alır. ◾ Düşünceleri, ilimleri sınıflandırması, bilgi görüşleri, uluhiyyet hususuna bakışı, varlık düşüncesi ile emsallerinden ayrılan Sadreddin Konevi etki sahası yüksek bir alimdir. ÇİNİLERLE BEZELİ YEŞİL KÜLLİYE