Bir gönül sultanı Şeyh Vefa

Şeyh Vefa, İbnülvefâ, İbn Vefâ, Vefâzâde, Ebü'l-Vefâ gibi isimlerle anılır. 📌 15. yüzyılda İslam ilim dünyasının en önemli şahsiyetlerinden Muslihuddin Mustafa, bilinen ismiyle Şeyh Vefa, Konya'da doğdu. 📌 Karamanoğulları'nın hüküm sürdüğü ve döneminin önemli ilim merkezi olan Konya'da eğitimine başladı. Ardından babasıyla birlikte Osmanlı'nın başkenti Edirne'ye gitti. Burada Debbağlar İmamı olarak bilinen Muslihiddîn Halîfe'ye intisap etti. Bilim ve teknolojide çığır açan Osmanlı âlimleri ➡ Vefâ adında bir oğlu olduğu için mi yoksa övgü amacıyla mı bu isimle anıldığı belli değildir. Bazı tarihi kaynaklarda kızını, Mevlana'nın soyundan gelen Şeyh Abid Çelebi ile evlendirdiği söylenir. 📌 Zahir, batın ve fenni ilimlerde eğitim alan Ebü'l-Vefâ, musikişinas bir kişiliğe sahipti. Çok iyi derecede Arapça bilirdi. 📌 İbnülvefâ, daha sonra şeyhinin işaretiyle Zeyniyye tarikatının kurucusu Zeynüddîn el-Hâfî'nin önde gelen halifelerinden Abdüllâtîf el-Kudsî'nin müridi oldu. 📌 Tasavvufun bütün inceliklerini öğrendikten sonra, Konya'ya geri dönerek halkı irşad etmeye başladı. Burada adını duyurmaya başlayan şeyhin talebeleri arasında Karamanoğlu İbrahim Bey de vardı. 📌 Karamanoğlu İbrahim Bey, kendisine çok saygı duyardı. Onun için, vakfı olan bir cami ve hankah yaptırdı. Osmanlı'da bilimin temellerini atan alim 📌 Kız kardeşi ve birkaç arkadaşıyla beraber hacca gitmek için Antalya'dan gemiye bindiğinde korsanlar tarafından kaçırıldı ve Rodos Adası'na götürüldü. Esir edilen İbnülvefâ'nın fidyesi, Karamanoğlu İbrahim Bey tarafından ödendi. 📌 Bir süre sonra İstanbul'a yerleşen Şeyh Vefa, bulunduğu yeri ilim merkezi haline getirdi. Konya'dan gelen bu âlimin etrafı talebeler ile doldu. Birçok şair, âlim, müzisyen kendisinin vaazlarından nasiplendi. 📌 Konya'dan gelen talebeler arasında, bürokratlar ve paşalar da vardı. Fatih'in son sadrazamı Karamani Mehmet Paşa da Şeyh Vefa'ya büyük saygı duyardı. Şeyh Vefa, sert görünmesine rağmen oldukça alçak gönüllü, hoşsohbet, nükteli bir kimse olduğu söylenir. 📌 Devrin birçok önemli siması, onun müridi oldu. Bunlardan arasında şu isimler yer alır: Fatih Sultan Mehmet'in hocası Sinan Paşa, Molla Lutfi, Bursalı Ahmed Paşa, Şeyhülislâm Zenbilli Ali Efendi, Zâtî, Edirneli Sabâyî, Rumelili Şem'î, Hattat Kasım, Hattat Abdülmuttalib b. Seyyid Murtazâ. ➡ Şeyh Vefa ile bu semt, cazibe merkezi haline geldi. Şairler, paşalar ve önemli devlet adamlarının buraya yerleşmesiyle Vefa, İstanbul'un en hızla gelişen yerlerinden biri oldu. Zenbilli Ali Efendi kimdir? 📌 Âlimlere hürmet gösterip himaye eden Fatih Sultan Mehmet ile Şeyh Vefa arasında şöyle bir olay geçtiği rivayet edilir: ➡Fatih Sultan Mehmet, bir gün İstanbul'un manevi büyüklerinden Ebü'l-Vefâ'yı ziyaret etmek istedi. Padişah, yanına birkaç kişiyi alarak şeyhin evinin bulunduğu semte geldi. ➡Fatih, kapıyı açan talebesine 'Hocamın elini öpmeye geldim' dedi. Gelen misafirler, hemen Ebü'l-Vefâ'ya bildirildi. Fakat verilen cevap çok ilginçti. 'Söyleyin sultanımıza, müsait değiliz, görüşemeyiz, dönsünler.' ➡Sultan ve etrafındakiler hayret içindeydiler. Bunun üzerine Fatih'in dudaklarından şu cümleler döküldü: 'Gördün mü lala, Bizans'ın aşılmaz denilen surlarını aştık, fakat bir tahta kapıdan geçemiyoruz. Bu kapıdan, izin olmadan geçilmez, buraya orduyla da gelinmez. Döneceğiz, mecbur.' ➡Fatih Sultan Mehmet, gayet mahzun halde geri döndü. ➡Çocuk, telaşla içeriye geldiğinde Ebü'l-Vefâ'nın ağladığı gördü. Talebe, şeyhinin bu davranışının nedenini merak etti: 'Efendim beni bağışlayın, padişahımızdan başka kimseyi bu kapıdan geri çevirmediniz. Ne oldu da siz Sultan Fatih'i kabul etmediniz' diye sordu. ➡Ebü'l-Vefâ şöyle cevapladı 'Gaza askeridir o, bizse dua askeriyiz. Herkes yerinde gerek, gaza askeri beden gibidir, dua askeri ise ruh. Eğer bu sohbetin zevkini alırsa, taht gözünden düşer devlete ziyan vermiş oluruz. Bunu göze alamadım ve ona dedim ki, sultanım şimdi git ayrılık olmayan yerde görüşelim, ben ona randevu verdim.' İlahi aşk ateşine düşen Fatih, kendisine verilen yetenekleri, cihanı adaletle yönetmesine harcaması gerektiğinden, Şeyh Vefa Peygamber Efendimizin hadisine nail olan bu komutanı geri çevirmek zorunda kaldı. Fatih Sultan Mehmet hayatı hakkında bilgiler 📌 Fatih Sultan Mehmet, hayatının sonuna kadar Şeyh Vefa'ya büyük muhabbet besledi. Onun için bir cami ile çifte hamam yaptırdı. Ardından caminin yakınında bulunan araziyle Çorlu kazasına bağlı Kepelim köyünü şeyhe verdi. 📌 Sağlığında kendisiyle görüşmediği Fatih Sultan Mehmet'in vefat edince cenaze namazını kıldırdı. Sultan Bayezid, babası gibi şeyh ile görüşmek istese de onun bu ricasını geri çevirdi. ➡Sultan Bayezid, Şeyh Vefa'yı sadece babasının cenaze namazında gördü. 📌 Talebe yetiştirmenin dışında kalan zamanını ibadet ve tefekkürle geçiren Şeyh Vefa, az konuşan biriydi. Özellikle de devlet büyükleri ile görüşmek istemezdi. Hatta Molla Hüsrev dışında kimseye iade-i ziyaret etmezdi. ➡Bu durum devrin önemli âlimlerinden Molla Gürani'ye soruldu. 'Şeyh Vefa, Molla Hüsrev'i ziyaret ettiği halde niçin sizin ziyaretinize rağbet göstermiyor?' ➡Son derece tevazu göstererek şu cevabı verdi: 'O ziyareti vacip âlim bir zattır. Ben saltanat makamları ile fazla ihtilat ettiğim için ziyaretim caiz değildir.' İstanbul'un fethinin üç manevi kahramanı 📌 Üstün belagat yeteneğine sahip olan Şeyh Vefa'nın vaaz ve sohbetleri büyük rağbet görürdü. Gelenler arasında Fatih Sultan Mehmet'in hocası Sinan Paşa da vardı. Nice gönülleri fetheden İbnülvefa, dinleyenlerin kolaylıkla anlayacağı şekilde konuşurdu. ➡Şeyh Vefa ve Molla Gürânî arasında bazı fıkhi ihtilafların meydana geldiği rivayet edilir. Aktarılanlara göre, İbnülvefâ Hanefi mezhebine mensup olduğu halde, Şafii gibi namazlarda besmeleyi açıktan okuyordu. Bunun üzerine Molla Gürânî âlime itiraz etti. ➡ Şeyhi savunun Sinan Paşa, onun müctehid seviyesinde bir âlim olduğunu söyleyerek ulemayı bu karşı tavırdan vazgeçirdi. 📌 Zahir ve bâtın ilimlere dair geniş bilgisi olan Şeyh Vefa'nın vefk hazırlamakta mahareti bulunduğunu söylenir. 📌 Şair ve Nakşıbendi şeyhi Lâmi'î, İbnülvefa'yı sükûnet ve temkin sahibi, âlemlerin makbulü, irfan erbabının tasdik ettiği bir zat olarak değerlendirdi. Mecdî'ye göre ise tasavvuf, fıkıh gibi dinî ilimler yanında fen ilimleri, musikî ve edebiyatta da kendini ispatladı. ➡Gönlünde Allah ve peygamber aşkıyla, adını verdiği semtte Hakk'a yürüdü. Cenazesine Sultan Bayezid katıldı. Şeyh Vefa, Fatih'in kendisine yaptırdığı camiye defnedildi. ➡Bütün İstanbul'un gönlünü fetheden Şeyh Vefa'nın ardından sadece Müslümanların değil gayrimüslimlerin de gözyaşı döktüğü söylenir. Sultan II. Bayezid dönemi külliyeleri Tasavvuf, fıkıh, astronomi, musikî, fen bilimleri, edebiyat gibi birçok alanla ilgilenen Şeyh Ebu'l-Vefâ'nın eserleri şunlardır: 1. Risâle-i Manzûmât-ı Şeyh Vefâ: Arapça, Farsça ve Türkçe şiirlerden meydana gelir. 2. Makâm-ı Sülûk: Tasavvuf ve ahlakla ilgili yazılmış 396 beyitten meydana gelen Türkçe manzumedir. 3. Sâz-ı İrfân: Türkçe manzum bir eserdir. 4. Melhame-i Şeyh Vefâ Fi'l-Küsûf ve'z-Zelzele ve'l-Matar ve'l-Berd ve Ahvâli'l-Cevviyyâti'l-Uhrâ: Eserde yıldız ve gezegenlerin durumlarına göre insanların davranışları incelenir. O ayda olabilecek ay tutulması, güneş tutulması, şimşek çakması gibi doğal bir olayın ardından gerçekleşmesi muhtemel hava durumu hakkında bilgiler vermiştir. 5. Evrâd-ı Vefâ: Arapça metnin içinde dualar, salavatlar ve zikirler bulunur. 6. Rûznâme-i Vefâ: Müsennâ bir tarzda devr-i daimîyi gösteren bir takvimden ibarettir. 7. Yedi Yıldızın Ahkâmı: Yedi gün ve gezegenin etkilerinden bahseden Türkçe bir eserdir. 8. Risâle fi'l-Rub'i'l-Mucayyab: Eserde Arabî ayların felekler üzerindeki devri işlenmiştir.

Bir gönül sultanı Şeyh Vefa

İLİM DÜNYASININ EN ÖNEMLİ İSMİ: ŞEYH VEFA