Çanakkale’yi geçilmez kılan ‘Hamidiye Tabyaları’

Tarih boyunca, Osmanlı İmparatorluğu'nun gözbebeği olan İstanbul'un güvenliğini sağlamak, tüm sultanların en önem verdiği konulardan biri oldu. İstanbul'u fethederek, çağ açıp çağ kapatan Fatih Sultan Mehmet başta olmak üzere birçok Osmanlı sultanı Çanakkale'yi inşa ettirdikleri kaleler ve tabyalarla güçlendirdi. Fatih Sultan Mehmet, İstanbul kuşatmasından çok daha önce Boğaz'ın en dar yerine 'deniz kilidi' anlamına gelen Kilitbahir Kalesi'ni yaptırmıştı. İstanbul'un fethinden sonra ise Kilitbahir'in hemen karşısına Çimenlik Kalesi'ni inşa ettirerek Boğaz'ın güvenliği artırıldı. İki asrı aşkın bir süre boyunca boğaz geçişini kontrol altına alan bu kalelere Sultan IV. Mehmet döneminde 'deniz seddi' anlamına gelen Seddülbahir ve Kumkale adında iki yeni kale daha eklendi. Sultan IV. Mehmet döneminde Osmanlı donanmasının Papalık, Venedik ve Malta gemilerinden oluşan bir donanmaya yenilmesi boğazların güçlendirilmesi gerektiğini bir kez daha ortaya koymuştu. Bu sebeple Seddülbahir Kalesi ve Kumkale Mimar Mustafa Ağa ile Ahmet Paşa'ya yaptırıldı. Sultan III. Ahmet dönemine gelindiğinde Boğaz'ın ve İstanbul'un güvenliğini tahkim etmek amacıyla Babakale, Sultan III. Selim ve Sultan II. Mahmud dönemlerinde Çamburnu, Nara ve Bigalı kaleleri inşa edildi. Kalelerin haricinde boğazı koruyan çok sayıda tabya da inşa edildi. Sultan Abdülmecid, Sultan Abdülaziz ve Sultan Abdülhamid dönemlerinde inşa edilen tabyalarla boğazın güvenliği artırılmaya çalışıldı. Çanakkale, İnşa edilen bu kaleler ve tabyalarla 1915 yılında geçilmez hale geldi. Sultan II. Abdülhamid, dünyanın büyük bir savaşa doğru sürüklendiğini 1890'lı yıllarda görmüştü. Olası bir savaş halinde başkent İstanbul'un güvenliği için Çanakkale Boğazı'nın kilit rol oynadığının farkındaydı. Abdülhamid, böyle bir savaşın çıkması durumunda Boğaz'ı geçilemeyecek şekilde tahkim etmek, Çanakkale'deki top ve bataryaları yenilemek amacıyla Asaf Paşa'yı görevlendirdi. Boğaz'ın pek çok haritasını yaptıran Abdülhamid, yeni yapılan tabyaların ve yerleştirilen topların fotoğraflarını çektirerek çalışmaları yakından takip etti. Tarihler 1915'i gösterdiğinde, Çanakkale büyük bir savunmanın içindeydi. Çanakkale'nin 'geçilmez' oluşunda Sultan Abdülhamid'in mevcut tabyaları yenilemesi ve yeni tabyalar inşa ettirmesi büyük rol oynadı. Savaşın gerçekleştirdiği sırada Sultan Abdülhamid, 'Atalarımın ve benim yaptırdığım kale ve tabyalar eğer hala ayakta ise düşmanlar Boğaz'ı geçemez' demişti. Çanakkale Zaferi'nin kahramanlarından biri olan Selahaddin Adil Paşa da Abdülhamid'in Boğaz'da yaptığı yenilemelerin ve güçlendirmelerin katkısını şöyle ifade edecekti: 'Hakikaten büyük kısmı Sultan II. Abdülhamid döneminde yapılan yenileme ve güçlendirme çabaları hem düşmana büyük zarar verdirmiş hem de siperlerdeki asker kaybını en aza indirmiştir.' Savaşa dair öngörüsüyle gerekli tedbirleri alan Ulu Hakan Sultan Abdülhamid'in inşa ettirdiği ve güçlendirdiği tabyalar ise şunlardı: Çanakkale merkezde, Çimenlik ve Dardanos tabyaları arasında bir mevkide bulunur. 1892 yılında Boğaz tahkimatını güçlendirmek amacıyla yaptırıldı. Sultan Abdülmecid tarafından 1839-1861 tarihleri arasında kale olarak yaptırılan ve daha sonra harap olan kale, 1882 yılında Sultan II. Abdülhamid döneminde güçlendirildi. Çanakkale'nin Eceabat ilçesine 4 kilometre mesafede olan Değirmenburnu Tabyası, II. Abdülhamid dönemi tabyalarından bir diğeridir. Tabya içerisinde 7 bonet 6 top yeri mevcuttur. Boğaz tahkimatının güçlendirilmesi amacıyla 1892'de II. Abdülhamid tarafından Asaf Paşa'ya yaptırıldı. Sultan II. Abdülhamid'in Boğaz savunmasına verdiği önemin bir başka nişanesi olan Ertuğrul Tabyası, Seddülbahir Köyü'nde bulunan Ertuğrul Koyu'ndadır. Asaf Paşa'nın kontrolörlüğünde yaptırılan bu tabyada, Çanakkale deniz savaşlarında bataryadan açılan ateşlerle İngiliz Agememnon Zırhlısına yedi tane mermi isabet etti. Boğaz'ın tahkimatını güçlendirmek amacıyla yapılan bir başka tabya, Rumeli Hamidiye Tabyasıdır. Sultan II. Abdülhamid döneminde 1896 yılında yapılan tabya Kilitbahir Köyü'nün güneyinde, Namazgah Tabyası ile Mecidiye Tabyası arasında bulunur. Abdülhamid döneminde inşa edilen Kayalık Tepe Tabyası, Yıldız ve Domuzdere Tabyaları'na yakın bir mevkide yapıldı. Çanakkale Savaşlarının, özellikle de deniz muharebelerinin önemli merkezlerindendir. 16 kıyı topuna sahip tabyalar Sultan Abdülaziz döneminde inşa edildi. 1892 yılında Sultan II. Abdülhamid döneminde gerçekleştirilen onarımlarla daha korunaklı hale getirildi. Boğaz'ın tahkimi amacıyla Sultan II. Abdülhamid tarafından yaptırılan Orhaniye Tabyası, Kumkale tabyalarına 2 kilometre mesafede yer alır. Sultan II. Abdülhamid'in emriyle 1892 yılında Asaf Paşa'ya yaptırılan bir dizi tabyadan bir diğeridir. Çanakkkale'de destan yazan Seyit Onbaşı'nın 270 kiloluk mermiyi kaldırdığı tabyadır. 1892 yılında Sultan II. Abdülhamid döneminde yaptırılan Yıldız Tabyası, Kilitbahir Köyü'ne yaklaşık 5 kilometre mesafededir. Tarihin en kanlı savaşlarından birinde, Çanakkale'de kahraman askerlerimizin yanında görev yapan Türk kadınının Safiye Hüseyin Elbi olduğunu biliyor muydunuz? Ya da Safiye Hüseyin'in ilk diplomalı hemşiremiz olduğunu? 'Türk milletinin varoluş destanı Çanakkale'ye dair bilinmeyenleri okumak için tıklayın.

Çanakkale’yi geçilmez kılan ‘Hamidiye Tabyaları’

BOĞAZLARIN GÜVENLİĞİ TÜM SULTANLAR İÇİN ÖNEMLİYDİ