Çelikten Mezar Dumlupınar Denizaltısı

◾ Dumlupınar Denizaltısı, Amerikan Deniz Kuvvetlerine ait Blower adında II. Dünya Savaşı'nda görev yapan bir denizaltıdır. Denizaltı, 1944 yılında Amerikan Electric Board Company tersanesinde inşa edildi. 95 metre uzunluğunda, 6.500 beygir gücünde üretilen Blower, Balao sınıfı bir denizaltıydı. (X) Balao sınıfı denizaltı nedir? Aynı dönemdeki denizaltılara göre daha yüksek akıma dayanıklı çelikten üretilen denizaltı sınıfı. ◾ Döneminin en modern denizaltılarından biri olan Blower, uzun süre su altında kalabilmesi, hava alma düzeneği, 120 metre derinliğe inebilme ve ağır silahlarla donanabilmesi açısından uzun yolculuklu görevler için kullanılmaktaydı. (X) İSLAM UYGARLIĞINDA GELİŞTİRİLEN DENİZCİLİK FAALİYETLERİ ◾ İlk kez 23 Nisan 1944 tarihinde suya indirilen Blower Denizaltısı, geçirdiği kaza ve arızalarla da kötü bir üne sahipti. İlk cephe görevini Pearl Harbor'da yapan denizaltı ilk savaş devriyesini de 17 Ocak 1945'de tamamlayıp Java ve Güney Çin karasularında görev yaptı. (X) Pearl Harbor nerede? Hawaii adalarından biri olan Oahu adasında bulunan Amerikan deniz üssü. ◾ Pasifik filosuna bağlı olarak çeşitli görevlerde bulunan Blower Denizaltısı, 1950 yılında Amerika'nın Philadelphia tersanesinde bakım ve onarım gördü. Tamirattan sonra Türk – Amerikan Karşılıklı Güvenlik Programı çerçevesinde ABD, Türk Deniz Kuvvetleri'ne iki denizaltı verdi. Teslim edilen bu denizaltılarından Blower 'Dumlupınar', Bumper da 'Çanakkale' olarak isimlendirildi. ◾ 1950'li yıllarda II. Dünya Savaşı'ndan sonra da durmayan silah sesleri birçok çatışma ve savaşla devam etti. Sovyet Rusya ve Amerika arasındaki Soğuk Savaş, Kore 'de sıcak harbe dönüştü. Bunun yanında Vietnam, Hindiçin ve sömürge topraklarında da başta Afrika ve Arap ülkeleri olmak üzere bağımsızlık savaşları başladı. ◾ Bu dönemde Kore Savaşı'na asker gönderen Türkiye, savaşın bitmesinin ardından NATO'ya üye oldu. Boğazlara hâkim olması, Asya ve Avrupa'yı birbirine bağlaması ve jeopolitik-jeostratejik konumuyla önemli bir devlet olan ülkemiz, NATO üyeliği ile sadece karada değil denizde de görev almaya başladı. Bu görevlerden biri de Dumlupınar Denizaltısı'nın acı hikayesini yazacağı sefer olacaktı. (X) Denizcilik alanında bilinmesi gereken terimler ◾ Takvimler 1 Nisan 1953'ü gösterdiğinde Dumlupınar Denizaltısı beraberinde I. İnönü Denizaltısı ile Gölcük Deniz Ana Üst Komutanlığı'ndan NATO tatbikatı için Ege Denizi'ne, sefere çıktı. NATO Blue Sea tatbikatını başarıyla tamamladıktan sonra Gölcük Deniz Ana Üst Komutanlığı'na dönmek için 3 Nisan'da hareket etti. ◾ I. İnönü Denizaltısı, ufak bir arıza sebebiyle Dumlupınar'ın ardından geliyordu. Çanakkale Boğazı'na giren Dumlupınar su yüzeyinde ilerliyordu. Nara Burnu açığına vardığında yönünü Marmara Denizi'ne çevirecekti. ◾ O gece Çanakkale Boğazı çok hırçındı; ters akıntılar şiddetli, hava puslu ve dalgalar çok yüksekti. Seksen altı mürettebata sahip olan Dumlupınar'ın güvertesine gözcü erler, komutan Kd. Yzb. Sabri Çelebioğlu ve subay arkadaşları Üsteğmen Kemal Ünver, Astsubay Şaban Mutlu, Kd. Astsubay Başçavuş Hüseyin Akış, Astsubay Hüseyin İnkaya, Üsteğmen Hasan Yumuk çıkmıştı. ◾ 4 Nisan gecesi Çanakkale Boğazı'nda seyir halinde olan sadece Dumlupınar değildi. Aynı gece saat 02.00'ı gösterdiğinde İsveç bandıralı yük gemisi Naboland istikamet almış ve zaman kazanmak için deniz trafiğindeki talvek hattını ihlal etmişti. Zifiri karanlığın örttüğü bu uğursuz gecede şiddetli bir çarpma gerçekleşti ve güvertedeki askerler denize savruldu. (X) Talvek hattı nedir? Yoğun deniz trafiğini, kontrol ve güven altına almak amacıyla boğazlarda ortadan geçtiği varsayılan hattın adı. (X) Osmanlı'nın ünlü denizcileri ◾ Şiddetli çarpışmada Dumlupınar Denizaltısı manevra yapma imkanı bulamadan yük gemisi Naboland ona çarpmış ve denizaltı hızla su almaya başlamıştı. Burun kısmı parçalanan Dumlupınar, kulak yırtıcı bir sesle Boğaz'da dikey durmaya ve bir kaç dakika içinde batmaya başlamıştı. Güverteden savrulan sekiz mürettebattan ikisi denizaltının pervanesine takılarak şehit olurken Astsubay Şaban Mutlu da şiddetli çarpmanın etkisi ile bilincini kaybederek boğazın sularında kaybolmuştu. ◾ Hayatta kalan beş mürettebat ise deniz içinde çırpınıyor, azgın dalgalarla boğuşuyordu. Naboland gemisinden denize can simidi atılıyor ve indirilen filikalarla Türk denizciler gemiye çıkartılıyordu. ◾ Bu acı olaya tanık olan Dumlupınar gazisi Kd. Astsubay Başçavuş Hüseyin Akış olayı şöyle anlatır: 'Nöbeti devralmak üzere güverteye çıkıyordum. Kapağı açmamla beraber şiddetli bir savrulma oldu, birden tüm deniz suyu içeriye dolmaya başladı. Suyun tazyik gücü o kadar kuvvetliydi ki kolum kopacak sandım. Etrafıma bakınırken Veysel Saygılı'nın tutunmak için pervaneye yüzdüğünü gördüm ardından da Enver Uçar vardı. Veysel pervaneyi tuttuğunda (yutkunarak) pervane hızla döndü ve Veysel parçalandı. Enver ise gördüğü bu dehşet karşısında kaçarken pervane bu sefer sola dönmeye ve Veysel ile aynı kaderi paylaşmasına sebep oldu. Gözyaşları içinde ağlayarak yüzmeye çalıştım. Botlarım ağırlık yaptığı için çıkarttım ama köpekbalığının ayağımı ısıracağından da çok korktum. Son gücümle çırpınırken yüzüme bir ışık çarptı. Biri ensemden çekip beni bir tekneye çıkarttı. Gemiye çıkıp şaşkınlıkla etrafa baktığımda Dumlu gözümün önünde denizin dibini boyladı.' ◾ Hava şartlarının çok kötü olduğu fırtınalı gecede Dumlupınar Denizaltısı baş tarafından su almaya başladığında denizciler, denizaltının kıç torpido tarafına doğru ilerlemeye başladı. Ama ne yazık ki denizaltının kıç tarafına 78 denizciden 22'si ulaşabildi. Geride kalan 56 denizci ise denizaltının batmasının ilk dakikalarında şehit oldu. ◾ Torpidoya sığınan denizciler hızla yüzeye battı şamandırasını gönderdiler. Üzerinde; 'TCG Dumlu Denizaltısı burada battı. Kapağı aç, telefon içeridedir. Telefonun düğmesine basarak konuş, telefon ile konuşamazsan en yakın limana haber ver. Botunu şamandıraya bağlama!' yazan şamandıra, balıkçılar tarafından fark edilince haber verildi ve Çanakkale Deniz Kuvvetleri Komutanı Albay Zeki Adar tarafından açıldı. ◾ Albay Zeki Adar elektrikçi Astsubay Başçavuş Selami Özben ile irtibata geçti. Selami Özben mürettebat hakkında bilgi verdi ve 72 saatlik oksijenleri olduğunu bildirdi. Albay Zeki Adar ise bu malumata, 'Merak etmeyin o hava 2 gün yeter size. Gerekmedikçe konuşmayın, sigara içmeyin Kurtaran ulaştı.' cümleleriyle mukabele etti. (X) Denizcilik tarihimizin dönüm noktası: Preveze Zaferi 72 SAAT ◾ 02.15'te gerçekleşen çarpışmada İsveç gemisi de Eceabat'taki 10 numaralı Gümrük motoruna 'Çanakkale'den 3 mil mesafedeki mevkide meçhul bir denizaltı ile çarpıştık. Acil yardıma ihtiyacımız var.' haberini bildirmişti. Atılan havai fişeklerle de hızlıca yeri tespit edilen Dumlupınar Denizaltısı için kurtarma çalışmaları başladı. ◾ Denizaltının barometresinde 267 kadem hava vardı ki bu da 72 saat için yeterliydi. Denizin 90 metre altında 22 denizci çaresizce kurtarılmayı bekliyordu. Kazadan 10 saat 25 dakika sonra Nara Burnu'na ulaşan Kurtaran gemisi, ters akıntıdan dolayı çan sistemini kolayca bağlayamamıştı ve bunun üzerine dalgıç subaylar devreye girmişti. ◾ 4 Nisan 15.00'de denizaltına ulaşan dalgıçlar kurtarma çanını yanlış yere sabitledi ve çanın tekrar bağlanması için halatı çözmeye çalışırken halat koptu. Kopan halat sertçe savruldu ve şamandıraya da çarptı. Batan şamandıra ile tüm kurtarma ümitleri de battı. ÇELİKTEN MEZAR ◾ Sabah olduğunda deniz yüzeyine bir ceset çıkmıştı. Bu torpidoda kurtarılmayı bekleyen denizcilerden Astsubay Ulvi Erharaz'dan başkası değildi. Yeni doğan çocuğunu görme ümidiyle imkansızı zorlayan astsubay, denizdeki basınçla bilincini kaybetmiş ve şehit olmuştu. Bu olay üzerine son çare olarak dalgıçlar dibe dalış yaptı. Olay olduğundan bu yana tüm Türkiye radyolara kitlenmiş ve umutla beklemişti. ◾ Gün geçtikçe umutlar tükeniyordu. Akıntı dalgıçlara zorluk yaşatıyor, zaman hızla geçiyordu. Üstçavuş Nurettin Ersoy ölümü göze alarak elindeki telle 80 metreye kadar dalış yapsa da basınç ve akıntı ile ağzından kan gelmesiyle yüzeye çekilerek tedaviye alındı. ◾ Ölümden kıl payı kurtulan dalgıç kendine geldiğinde ilk sözü, 'Tel şamandıraya bağlandı mı?' oldu. Başarısız olduğunu duyunca çok üzülen dalgıç sonraki dönemde Cumhurbaşkanı olacak olan Tuğamiral Fahri Korutürk'e 'Emredin komutanım yine dalayım.' dese de onay alamadı. (X) İkinci Dünya Savaşı'nın seyrini değiştiren 8 önemli olay SON SÖZ: VATAN SAĞ OLSUN ◾ Zaman geçtikçe ümitleri azalan mürettebatla son bağlantı kurulduğunda Astsubay Suat Bey, denizaltındaki Selami Özben'e ◾ Ne yazık ki Türk Denizcilik tarihinde batan ilk denizaltı Dumlupınar değildi. Aynı isimde, 1932 yılında Haydarpaşa'da gaz tankerine çarparak batan İtalyan yapımı Dumlupınar Denizaltısı da vardı. Bu olaydan sonra 1972'de yeni bir Dumlupınar Denizaltısı hizmete girdi. ◾ Fakat maalesef bu denizaltı da 1 Eylül 1976 tarihinde Çanakkale Boğazı'nda Sovyet bandıralı Sızik Vavilov gemisiyle çarpıştı. Kaptanın ani hamlesiyle bu sefer can kaybı yaşanmasa da ardından çıkan yangında denizaltı ağır hasar aldı ve devre dışı bırakıldı. ◾ Son olaydan sonra hiçbir denizaltına Dumlupınar adı verilmedi. Günümüzde her yıl 4 Nisan, Çanakkale'de anma töreni gerçekleştiriliyor. (X) Zaferler ayı: Ağustos