Dünyanın en eski dokuma halısı: Pazırık
Dünyanın en eski dokuma halısının isminin Pazırık olduğunu ve Türkmen dokumacılığının çıkış noktalarından biri olarak kabul edildiğini biliyor muydunuz? Ya da figürlerin açık ve anlaşılır bir şekilde zemine yerleştirilmesini mümkün kılabilmek için, bir santimetrekareye 36 ilme isabet edecek şekilde çok ince olarak dokunduğunu? Pazırık halısı, figür ve nakış, teknik ve sanat anlayışı bakımından oldukça zengin olması münasebetiyle, rahatlıkla eski çağın en değerli sanat eserleriyle karşılaştırılabilir. Sizler için ilk Türk halısı olan Pazırık'ın tarihini ve özelliklerini derledik.
Fustat'ta bulunan 13. yüzyıla ait bir halı parçası (Göthenburg Röhss Museet)
Altaylarda beşinci Pazırık kurganından gün ışığına kavuşturulan dünyanın en eski dokuma halısı, Orta Asya halı sanatının üslup ve tekniğini en iyi şekilde aksettiren çok değerli bir örnektir. Bu halının bugün İç Asya'da yaşayan Türkmen dokumacılığının çıkış noktalarından biri olduğu hususu, artık büyük açıklık kazanmıştır. Pazırık halısının zemininde süvariler, geyik ve hayvan figürleri sanatkârane bir şekilde dokunmuştur. Figürlerin açık ve anlaşılır bir şekilde zemine yerleştirilmesini mümkün kılabilmek için bir santimetrekareye 36 ilme isabet edecek şekilde çok ince olarak dokunduğu görülür. Yani bir metrekareye 360.000 ilmenin (böylece halıda 1.250.000 ilme sayısı ortaya çıkar.) isabet edebileceği sıklıkta bir dokuma, ancak bu şekilde bir desen anlayışını zemine geçirmeye imkân vermektedir.