Eski medeniyetlerin kullandığı sikkelerdeki simgeler

📌Arapça'dan gelen sikke kelimesi 'damga veya nakış basmak için hazırlanmış kalıp, demir kalıp' anlamında kullanılmaktaydı. 📌Milâttan önce 5. yüzyıla kadar elektron, altın ve gümüşten basılan sikkelerin bronz şekliyle yaygınlaşması 4. yüzyıla tekabül ediyordu. Anadolu'yu İslam yurdu yapan 7 beylik 📌Sikkeler yalnızca ödeme aracı değildi, antik medeniyetlerden itibaren bağımsızlığın ve egemen bir gücün sembolü kabul olarak kullanıldı. Hatta öyle ki devletin başına geçen hükümdarın sikke bastırması adettendi. Eski medeniyetlerin kullandığı sikkelerde birtakım simgeler taşıyan figürler vardı. Peki, bu figürler neyi ifade ediyordu? 📌İslami sikke geleneğinde resim/tasvir yer almıyordu bunun yerine yalnızca hükümdarın adı, unvanları ve dualar bulunuyordu. Ancak Selçuklular ile Artuklular, Dânişmendliler, Hârizmşahlar, Zengîler, Bâbürlüler, Saltuklular, Mengücüklüler gibi Türk beylikleri bu geleneğin dışına çıkarak sikkelerinde resim de kullanmışlardı. Bu beyliklerin sikkeleri Anadolu'da hüküm süren Bizans'ın etkilerini taşıyordu. 📌Anadolu Selçukluları sikkelerinde de özellikle 11-13. yüzyıllarda Bizans etkileri vardı. Cepheden tasvir edilmiş büstler, tahtta oturan figürler Bizans etkisinden kaynaklanıyordu. Egemen güç olmanın sembolü: Osmanlı'da sikke Anadolu Selçuklu sikkesi neyi simgeliyordu? 📌Resimdeki sikke örneği Gıyaseddin Keyhüsrev bin Keykubad döneminden günümüze ulaşmış ve ön yüzünde güneş ile aslan figürü bulunmaktadır. Bunlar gücü devletin gücünü simgelemektedir. Sikkelerin arka yüzündeki yazılarda genellikle dönemin padişahının adı ile unvanı yazar ve bu örnekte de dönemin padişahının adı geçmektedir. 📌Anadolu Selçuklu sikkeleri üzerinde insan ve hayvan tasvirleri sıkça kullanılmıştı. Sikkeler bir bakıma Selçukluların iktisadi yükselişini de gösteriyordu. I. Alaeddin Keykubad döneminde Anadolu'da altın ve gümüş bolluğu yaşanmıştı. Selçuklu dinar ve dirhemleri başka medeniyetlerde de büyük rağbet gördü. 📌Danişmendliler, Anadolu'da kurulan en güçlü beylikler arasındaydı. Beylik Sivas, Malatya, Kayseri, Tokat, Amasya ve civarında hüküm sürmüştü. 📌Danişmendliler yalnızca bakır sikke bastırdı. Bu beyliğin sikkelerinde Bizans tesiri büyüktü. Öyle ki Danişmendliler sikke yazılarında Arap harflerinin yanı sıra Yunan alfabesini de kullanmış, hatta hükümdarlarının adlarını dahi bazı sikke emisyonlarında Yunanca yazmışlardı. Danişmend sikkeleri neyi simgeliyordu? 📌Resimdeki bakır sikkenin ön yüzünde ayakta iki figürle taç giydirme sahnesi canlandırılmıştır. Sağdaki figür soldakine taç giydiriyor. Bu sikkede Hz. İsa tasviri kullanılmıştır. Bu beyliğin görüşleri hakkında bilgi veriyordu. Danişmendlilerin yanı sıra Artuklu beyliği de bakır sikkelerinde İsa tasvirini sikkelerinin ön yüzünde kullanmıştır. Diyarbekir ve Mardin çevresinde 1102-1409 tarihleri arasında hüküm süren bir Türkmen hânedanlığıydı. 📌Yapılardaki taş süslemeler ve figürlü plastik yanında Artuklu sikkelerinde de özellikle kartallı armalar ve insan figürleri görülmekteydi. 📌Genellikle Oğuzlar'ın Kayı boyu damgasını kullanmış olan Artuklular, bu soyut sembolün yanında figürlü kabartmaları da kullanmışlardı. 📌Artuklu tasvir sanatında, Diyarbakır Sarayı'nda yazılmış ve resimlenmiş olan Cezerî'nin ünlü 'Otomatlar' kitabı Kitâb fî maʿrifeti'l-hiyeli'l-hendesiyye de minyatür tekniğinde yapılmış bol sayıdaki krokileriyle önemli bir yer tutmaktadır Artuklu sikkeleri neyi simgeliyordu? 📌Resimdeki, Nâsırüddin Artuk Arslan adına 599'da basılmış bakır sikkeydi. 📌Artuklu sikkelerinde de Bizans etkileri mevcuttu. 📌Sikkelerde karşımıza mitolojik kahraman portreleri, Asya ve Mezopotamya'nın inançlarından kayaklanan figürler çıkıyordu. Artukluların sikkelerinde genellikle Sikkeler üzerinde gördüğümüz yazı, tamga gibi resmi otoriteyi çağrıştıran simgeler bulunmaktaydı. Resimde mitolojk kahramanları çağrıştıran hayvanlar vardı. Anadolu'nun batısında Gediz ve Menderes ırmakları arasında kalan bölgeye Antik çağda Lidya, bu topraklarda yaşayanlara da Lidyalılar deniliyordu. 📌İlk para Lidya Kralı Kroisos (Krezüs) zamanında elektron denilen altın ve gümüş karışımı madenden, bakla şeklinde basıldı. Lidya sikkeleri neyi simgeliyordu? 📌Resimdeki Lidya Kralı Kroisos dönemine ait ilk altın sikke örneklerinden biridir. Sikkelerin ön yüzlerinde sırt sıra vermiş boğa ve aslan figürleri bulunmaktadır. 📌Sikkedeki aslan Lidya Krallığı'nı boğa ise komşu Phrygia Krallığı'nı temsil ediyordu. Aslanın Lydia Krallığının arması olduğuna ilişkin kanıtlar güçlüdür. Eyyubiler Ortadoğu, Mısır, Hicaz, Yemen ve Kuzey Afrika'da hüküm süren güçlü bir Türk devletiydi. 📌Eyyûbîler'de sikke basım hakkı esasen devletin başındaki sultana aitti. Bununla beraber bazı şartlarda emirler de sikke çıkarabiliyordu. 📌Ancak altın sikke darbetme hakkı yalnızca devlet başkanına aitti. Ağırlıkların çeşitlilik gösterdiği Eyyûbî altın sikkeleri esas olarak Kahire ve İskenderiye'de basıldı. 📌İlk defa Selâhaddîn-i Eyyûbî'nin tahta geçmesiyle sikkeler basıldı. İskenderiye'de basılan ağır dinarlar yaklaşık 7,2 gramdı. Bunlar kısmen Artukoğulları sikkelerini andırıyordu. Selahaddin Eyyubi kimdir? Kudüs'ü Haçlı işgalinden nasıl kurtardı? Eyyûbî sikkeleri neyi simgeliyordu? 📌Eyyûbî sikkelerini yazılı ve resimli olmak üzere iki şekilde incelemek mümkündü. Yazılı sikkelerde çevre bordürü olarak en çeşitli tiplerin görüldüğü dönemdir. Figür, altın ve gümüş baskılı sikkelerde görülmez, bronz sikkelerde vardır. Figürlü Eyyûbi sikkeleri Artuklu sikkeleri ile büyük benzerlik içindedir. 📌Diğer medeniyetlerde sıklıkla karşımıza çıkan aslan figürü nadir durumlarda Eyyûbîlerde görülür. 📌Eyyûbi sikkelerinin ana özelliklerinden biri ön yüz yazılarının el-İmam, arka yüz yazılarının ise el-Melik ile başlamasıdır. Bunun dışında Sultan, Allah'ın ve dinin yardımcısı imam, mü'minlerin emiri, fetih babası, dine bağlı gibi unvanlar kullanmıştır. 📌Sikkelerin arka yüzünde, bir geleneğin bir inancın etkisi olarak süregelen kelime-i tevhid yerini almıştır. Eyyûbi sikkelerinde hilafet makamına gönderme vardır. Zengiler, Halep ve Musul merkezli olmak üzere Irak, Suriye ve Türkiye'nin Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde 1127-1233 tarihleri arasında hüküm sürmüş önemli Türk devletlerinden biridir. Zengi sikkeleri neyi simgelemektedir? 📌Eski Mezopotamya toplumlarında güneş, ay ve yıldız kültleri oldukça etkiliydi. Bunun yanında hayvan figürleri de sıklıkla kullanılıyordu. İmadeddin Zengi bin Mevdud (1170 – 1197) dönemine ait resimdeki sikkenin ön yüzünde kanatlarını açmış çift başlı bir kartal görünüyor. 📌Sikkelerde bulunan kartal figürleri, bilginlik sembolü, havayı tayin eden unsur ve gücü temsil ediyordu. M.Ö 550 yılında II. Kuroş tarafından kurulan Pers İmparatorluğu, M.Ö. 330 yılında Büyük İskender'in III. Dara'yı mağlup etmesiyle birlikte tarih sahnesinden silinmişti. Pers İmparatorluğu sikkeleri neyi simgelemektedir? 📌Perslerin sikke ile tanışmaları Lidya Krallığını yıkarak bölgeye yerleşmeleriyle başlamıştı. Daha öncesinde gümüş ve külçeler kullanan Persler, Lidya Krallığı'nın aslan ve boğa figürlü sikkelerini kullanmayı sürdürmüşlerdi. Bu iki sikkeyi birbirinden ayırmak zor olsa da üslup özellik bakımından Pers sikkelerinde hareket duygusu daha ağır basmaktadır. Hayvan figürlerindeki dinamik yapı dikkat çekmektedir. 📌Pers krallık sikkelerinin ön yüzlerinde çoğunlukla Pers Kralı çeşitli askeri pozisyonlarda tasvir edilmiştir.

Eski medeniyetlerin kullandığı sikkelerdeki simgeler

ESKİ MEDENİYETLERİN KULLANDIĞI SİKKELERDEKİ SİMGELER