Fetih sırasında İstanbul surlarına bayrağı diken kimdi? Ulubatlı Hasan bir efsane miydi?

İSTANBUL SURLARINA BAYRAĞI İLK DİKEN KİMDİ? 🔸 İstanbul surlarına bayrağı ilk dikeninin Ulubatlı Hasan olduğu kabul edilir ve onun surlara tırmanışı, bayrağı dikişi tarih kitaplarında bir destan havasında anlatılır. Bu hadisenin kaynağı İstanbul'un fethi sırasında, bizzat orada bulunan Bizanslı tarihçi Francis'tir. 🔸 Francis bu sahneyi şu şekilde anlatır: '…İşte o sıralarda Hasan adlı bir yeniçeri (memleketi Ulubat olup, koca bir vücuda sahipti), sol eli de başının üstüne kalkanı tutup, sağ eli ile kılıcını çekti ve bizimkilerin şaşkınlık içinde geri çekildikleri o bölgede surun tepesine doğru atıldı. 🔸 Onun aynı cesareti göstermek isteyen otuz kadar diğeri de kendisini takip etti. Bizimkilerden hala surlarda kalanlar ise üzerilerine kayaları yuvarlanıyorlardı ve onlardan on sekizini aşağıya yuvarladılar. 🔸 Ne var ki, Hasan kendisine özgü şiddeti ile surun üstüne çıkmayı ve bizimkileri kaçırmayı başardı. Bu başarı ile birlikte diğerleri de onu takip ederek surlara tırmanma fırsatı buldular. 🔸 Bizimkiler, sayılarının pek az olması nedeni ile sura tırmanmalara mani olamadılar; düşmanın sayısı fazla idi; buna rağmen yukarıya çıkanlara saldırdılar ve onlardan birçoğunu öldürdüler. Bu savaş sırasında bir taş Hasan'a isabet etti ve onu yere yıktı. Kendisini yere yıkılmış görünce, bizimkiler de üstüne her taraftan taş fırlatmaya başladılar. 🔸 O ise dizleri üstüne kalkmış kendini savunmaya çalışıyordu; anacak almış olduğu pek çok yaradan sap kolu işlemez oldu ve oklarla kaplandı. Pek çok kişi daha öldü.' İstanbul'un Fethi tarihi hakkında 12 bilgi 🔸 Ancak bu bilgi Francis'in eserinin orijinalinde yoktur. Sahte Francis olarak anılan ve daha sonraki tarihlerde Francis'in eserine geniş ilaveler yapan Melissinos'un yazdığı kitapta yer alır. ULUBATLI HASAN GERÇEKTEN YAŞADI MI? 🔸 Francis, İstanbul'un fethi sırasında hadiseleri canlı olarak yaşamış ve şehir Osmanlıların eline geçince kaçmıştı. Daha sonra 1477'de, 1401-1477 yılları arasındaki hadiseleri anlatan bir kitap yazdı. Daha sonra bu eser,1573-1577 yılları arasında Monemvasia metropoliti Makarios Melissinos tarafından ilaveler yapılarak yeniden yazıldı. 🔸 Melissinos'un yazdığı bu kitap sahte Francis olarak bilinir. Melissinos, İstanbul'un fethine geniş ilaveler yaptı. Bunlardan birisi de İstanbul surlarına ilk çıkan yeniçerinin Ulubatlı Hasan olduğudur. Ulubatlı Hasan'la ilgili bu bilgiden ve hatta Ulubatlı Hasan'ın ismi orijinal eserde geçmez. 🔸 Melissinos'un Ulubatlı Hasan'la ilgili bu bilgiyi nerden aldığı hususu karanlık bir noktasıdır. Muhtemelen Melissinos eseri renklendirmek için böyle bir ilave yapmış olabilir. 🔸 Ulubatlı Hasan'la ilgili bu bilgi başka hiçbir yerde yoktur. Gerek Türk kaynaklarında gerekse İstanbul'un fethinde bulunmuş yabancı tarihçilerin eserlerinde Ulubatlı Hasan'dan bahsedilmez. 🔸 Melissinos, Francis'in eserine ilave yaparken şimdi elimizde olmayan bazı kaynakları kullanmıştır. 🔸 Eğer böyle bir kaynaktan bu bilgiyi almamışsa Ulubatlı Hasan diye tarihi şahsiyet hiçbir zaman mevcut olmamış olabilir. Belki de Melissinos, tarafından tarih kitabı renklendirmek için böyle bilgi ilave edilmiştir. 🔸 Zaten şehirde kuşatma altında bulunan birisini, o kargaşa esnasında surlara çıkan ilk kişiyi sağlıklı bir biçimde zikretmesi de pek mümkün değildir. İstanbul'un fethi Osmanlı'nın gelişmesini nasıl etkiledi? 🔸 Türk ve Batılı yazarların eserlerinde İstanbul'a ilk giren kişi ile ilgili farklı rivayetler vardır. Bihişti şehre ilk giren kişinin babası Karışdıran Süleyman Bey olduğunu belirtir. 🔸 Jonga tarafından yayınlamış bir Romen kaynağında ise İstanbul surlarına ilk çıkanların korkunç görünüşlü beş Türk olduğu ve dev cüsseli Mustafa Bey'in emrindeki askerlerle içeriye girdiği anlatılmaktadır. 🔸 Fatih dönemi kaynaklarında surlara ilk çıkan kişi Balaban Bey olarak gösterilir. Tarihçi Zinkeisen'in dönemin kaynaklarından Barletti'nin İskender Bey'le ilgili eserinden naklettiği bu bilgiye göre Balaban Bey, fethin üzerinden 11 yıl geçtikten sora bile onun bu durumu konuşuluyordu. 🔸 Marlin Barletti, eserinde 1464'te İskender Bey'e karşı Baderalı Balaban komutasında 15 bin atlı ve 3 bin piyade gönderildiğini anlatırken şöyle bir anekdotu da zikreder: 🔸 'Balaban Bey, İstanbul fethedildiğinde şehrin surlarına ilk çıktı ve bizzat şehre girdi. Bu yüzden Sultan Mehmet onu daha alt mevkilerden valiliğe yükseltti. Kısa boylu, mütevazı yapılıydı ama eylemlerinde marifetli, karakterli, yüce gönüllü ve cesaretliydi, tıpkı Homeros'un Tideos için söylediği gibi…' İstanbul'un fethi Hristiyan dünyasında nasıl karşılandı? 🔸 Balaban Bey, aslen Arnavut'tur. Matia'da Badera'da doğan Balaban Paşa, daha çocukken sultanın sarayına gönderilmiş ve Enderun'da yetiştirilmişti. İstanbul'un fethinde başarı gösterdikten sonra Fatih döneminde özellikle kendi memleketi olan Arnavutluk'ta isyan eden İskender Bey'e karşı görevlendirilmişti. 🔸 1464'ten itibaren İskender Bey'le mücadele etmişti. Balaban Bey, İskender Bey'le üç yıl kadar süren mücadelenin sonucunda 1467'de Akçahisar'ı kuşatırken yaralanıp, şehit düşmüştü. 🔸 Balaban ismi 20. yüzyılın başlarında tekrar karşımıza çıkar. İttihat ve Terakki iktidarı yönetime geldikten sonra Osmanlı İmparatorlu büyük toprak kayıplarına uğradı. Bu durum Osmanlı'da büyük bir yıkıma yol açtı. 🔸 Bunun üzerine yönetimin toplumu ayakta tutacak milli ve manevi değerleri sahiplenme teşebbüsleri bir kat daha artırdı. 🔸 1914'te çok büyük fetih kutlamaları yapıldı. 1914'teki kutlamaları anlatan Tanin gazetesine göre İstanbul surlarına bayrağı ilk diken kişi Balaban Çavuş isimli bir yeniçeriydi. Gazete bu konuyu şöyle ele almıştı. 🔸 'İstanbul hicri 857 senesi mayısın güzel bir sabahına tesadüf eden 29 Mayıs günü fethedilmişti. Yeniçeri askerlerinden Balaban Çavuş, Hz. Muhammed'in bayrağını ilk defa olarak Topkapı suru üzerine dikip yükseltmeyi başarmıştı.' 🔸 Bu konuyla ilgili yazıyı kaleme alan Mehmed Ziya Bey'di. Acaba o dönemde Balaban Çavuş halk arasında şehre ilk giren kişi olarak mı biliniyordu? 🔸 Yoksa bu tür anma toplantıları düzenlenmesi yüzünden adı 'ihtifalcı' olarak anılan Mehmed Ziya Bey bu bilgiye başka bir kaynaktan mı ulaştı? 🔸 Şu an için bu konuda net bir malumata sahip değiliz. Balaban Paşa'nın Fatih dönemi sekbanbaşılarından Balaban Ağa tarafından kiliseden camiye çevrilen ancak bugün izi bile kalmayan Balaban Ağa Mescidi'nin de banisi olma ihtimali de vardır. Erhan Afyoncu'nun Sorularla Osmanlı İmparatorluğu adlı kitabından derlenmiştir. Kitabı incelemek veya satın almak için tıklayın.