Fetih'in ardından Fatih'in İstanbul'da gerçekleştirdiği ilim faaliyetleri 📕

Bu medreselere Bursa Muradiye müderrisi Mevlânâ Alâettin Tûsî'yi, Bursalı Hocazâde'yi, Mevlâna Abdülkerim'i ve daha birçok âlimi atamıştı. Tusî'nin medresesi, bugünkü Zeyrek Camii olan Pantakrator Manastırı'ydı. 40 talebenin olduğu bu manastırda, düzenli bir eğitim ve öğretim yapmak ise mümkün değildi. Aynı zamanda, büyüyen ve gelişen devletin iyi öğrenim görmüş kimselere olan ihtiyacı da artıyordu. Böylece, 1463-1471 arasında bir cami ve iki yanında medreselerle, bir muallimhane, ilkokul, kütüphane, imaret ve aşevi, iki hamam, darüşşifanın da içinde olduğu bir Fatih Külliyesi inşa edildi. Külliyeyi oluşturan yapılar arasında en çok önem verilen birim, medreseler ve burada görev yapanlardı. Fatih Sultan Mehmet İstanbul'un fethinden sonra şehri nasıl imar etti? Bazen sınav heyetlerine başkanlık da ederdi. Bunlar bize Fatih'in kendi külliyesine çok yakından ilgi gösterdiğini kanıtlıyor. Ayasofya'nın ilk müderrisi Molla Hüsrev'di. Talebeleri onu evinden alır, ata bindirir; kendileri de etrafında yürüyerek medreseye getirirler ve evine de böyle götürürlerdi. Dürer ve Gurer adındaki meşhur fıkıh kitaplarının sahibi de oydu. Fatih'in bu isteği ancak, müderrisler önünde başarılı bir sınavdan geçtikten sonra yerine getirilmişti. Osmanlı uleması, matematik öğrenimi için Semerkant'a giderdi. Fatih'in teşvik ve çabaları ile İstanbul, bir bilim merkezi olarak gelişmiş, Türk ve İslam dünyasından bilginleri kendisine çekmeyi başarmıştı. Onlardan biri de, Türkistan'dan İstanbul'a gelen, astronomi ve matematik bilgini Ali Kuşçu'ydu. İstanbul'un fethi Hristiyan dünyasında nasıl karşılandı? Fatih Sultan Mehmet'e isnad edilen ve ulemanın protokoldeki yerlerini ve maaşlarını gösteren 'Kanunnâme-i Âl-i Osman'da şu bilgiye rastlanır: 'Sahn mollaları mevleviyettedir. Onlar cümle sancak beylerine tasaddur ederler.' Bu cümlede geçen mevleviyet, o dönemde müderrislere verilen bir rütbeydi ve onların tüm sancak beylerinden önce geldiği anlamını taşırdı. En yüksek ücret, medreselerde eğitim veren müderrislere veriliyordu. Ayasofya Medresesi hocaları ve talebeleriyle Fatih Külliyesi yapılıncaya kadar 18 yıl boyunca eğitim hizmeti verdi. Bazı kaynaklarda Sahn-ı Seman Medresesi'nin yapımından sonra da Ayasofya'daki medresenin faaliyetlerine devam ettiğini, kapananın Zeyrek Medresesi olduğu yazar. İstanbul'un bir bilim ve eğitim şehrine dönüştüğünün duyulmasıyla çeşitli bölgelerden gelen yüksek rütbeli hocalar, şairler ve doktorlar; Ayasofya ve Zeyrek medreselerinde göreve başladılar. Fatih Sultan Mehmet'in emriyle, Zeyrek ve Ayasofya medreselerine geniş çaplı kütüphaneler kuruldu. Daha sonra Sahn-ı Seman Medresesi kurulunca kütüphaneler oraya taşındı. İstanbul'un fethinde zafer kazandıran Şahi Topunun sırrı İstanbul'un fethinin hemen ardından planlı bir şekilde hareket eden Fatih, fetihten önce bu tip binaları belirleyerek eğitime uygun olduklarını tespit etmişti. Yoksa böyle kısa bir sürede eğitim hayatının başlaması düşünülemezdi. Zeyrek Medresesi de Fatih'in emriyle kurulmuş ve başına Molla Zeyrek atanmıştı. Manastırın 40 odası hemen öğrencilerin eğitim alacağı ve barınacağı hale getirilerek eğitime başlandı. Sultan, burası ile ilgilenmesi için Veziriazam Mahmut Paşa'yı görevlendirdi. Fatih Sultan Mehmet, Molla Zeyrek ve Ali Tusi'yi (Alâeddin Tusi) medresenin başına getirerek bu değerli hocalara günde 100 akçe maaş bağlamıştı. Fatih bu ilk külliyelerdeki hocaları çok takdir etmekteydi. Molla Zeyrek'i sever ve sayardı; lakin Fatih'in huzurunda yaşanan bir münazara sonrası darılan Molla Zeyrek İstanbul'u terk etmiş, Sultan'ın bütün ısrarlarına rağmen geri dönmemişti. Zeyrek'in yerine Hocazade müderris oldu. Fatih'in bir diğer saygı duyduğu âlim, Ali Tusi'ydi. Ali Tusi, Fatih Külliyesi yapılınca görevine orada devam etti. Fatih, Tusi'nin sohbetinden öyle hoşlanırdı ki, bazı zamanlarda yemeklerde onu sol yanına oturturdu. Caminin iki yanındaki medreselere 'Sahn-ı Semân' adı verilmişti. Bu büyük medreselerin dışında yine iki yanlarda, arazinin meyilli olmasından dolayı daha aşağıda yer alan 'Tetimme' denilen hazırlık medreseleri inşa edilmişti. Bunlardan Marmara tarafında olanlar, Edirnekapı yönünde uzanan Fevzipaşa caddesinin genişletilmesi sırasında bütünüyle yıktırılmış, Haliç tarafında olanların yerlerine de bir ilkokul yapılmıştı. Ancak tamamen yok edilmeden önce rölöveleri çıkarılmadığından Tetimme medreselerinin tam ve doğru planları yerine sadece tahminlere dayanan planları çizilebilmişti. _____________________________________________ *** Fikriyat.com'un ürettiği özel içeriklere ulaşmak için tıklayınız: https://www.fikriyat.com/fikriyat-ozel ***Podcast kayıtlarıyla İslam'dan fıkha, edebiyata, tarihe dair bilgiler içeren programları dinleyebilir ve güncel olayların tarihte yer alan örnekleriyle, edebiyattan sanata dair birçok içeriği de takip edebilirsiniz: https://www.fikriyat.com/podcast ***Dijital medyanın tüm mecralarında yer alan Fikriyat.com sosyal medyada da aktif olarak faaliyet gösteriyor: TWITTER: https://twitter.com/fikriyatcom INSTAGRAM: https://www.instagram.com/fikriyat/ FACEBOOK: https://www.facebook.com/fikriyat/ PODCAST'LER: https://www.fikriyat.com/podcast MOBİL UYGULAMASI https://play.google.com/store/apps/details?id=com.turkuvaz.fikriyat Ayrıntılı bilgi: https://www.fikriyat.com/kultur-sanat/2020/07/10/dijital-medyaya-yeni-bir-soluk-getiren-mecralar-fikriyatcom-ve-vav-radyo ------------------------------------------------------------------------------ Bilgi: Sitemizde ve sosyal mecralarımızda bulunan içeriklerimizi kaynak göstermek şartıyla paylaşabilirsiniz.

Fetih'in ardından Fatih'in İstanbul'da gerçekleştirdiği ilim faaliyetleri 📕

İSTANBUL’U İHYA ETMEYE EĞİTİM ALANINDAN BAŞLADI