Fotoğrafın Sultanı II. Abdülhamid

🔸 Duygu ve düşünceler, bazen söz bazen de fotoğraf karesi ile anlatılmak istenir. Çünkü fotoğrafın da bir dili, söylemek istedikleri vardır. 🔸 Güçlü bir iletişim aracı olan fotoğraf, bazen kelimelerin dahi anlatamayacağı düşünceleri, sanatın gücüyle tek görselde aktarır. 🔸 Fotoğraflar, iletişimin yanı sıra bilgi ve haberin kitlelere ulaşarak toplumsal bellekte saklanması için kullanılan etkili bir araçtır. Bu yönüyle tarihi belge niteliği taşır. 'An'ın karesi: Sokak fotoğrafçılığı 🔸 Fotoğrafın başlangıcı, modern optiğin babası olarak bilinen İbnü'l Heysem'in buluşları sonucu ortaya çıkar. 🔸 Heysem, 1080'li yıllarda ışığın, karanlık kutudaki bir iğne deliğinden geçerek yansıdığını ve böylece görüntünün gerçekleştiğini açıklar. ↪ Bu icat, fotoğrafçılığın keşfine giden yolda ilk adımdır. *İbnü'l Heysem kimdir? FOTOĞRAFIN OSMANLI DEVLETİ'NE GELİŞİ 🔸 Osmanlı'ya fotoğraf, Sultan Abdülmecid döneminde gelir. Ancak yaygın bir hal alması II. Abdülhamid devrindedir. ◼ Vav TV'de yayınlanan Asıl Mesele programında konuşan fotoğraf sanatçısı Cemil Şahin, Osmanlı'da fotoğrafın tarihine dair şu ifadeleri kullandı: '28 Ekim 1839 yılının Osmanlısında Takvim-i Vekayi gazetesinin 186. sayısında bir yazı yayınlanır. Artık der, fotoğraf icat edildi. Bunu hem Fransız Bilimler Akademisi yayınlar aynı yıl 19 Ağustos'ta. Osmanlılarda ise 28 Ekim'de artık ilan edilmiştir.' 🔸 Böylece ilk fotoğraf stüdyoları, meşhur Fransız fotoğrafçılar tarafından 1839 yılında Beyoğlu'nda açılır. Osmanlı döneminden eski İstanbul fotoğrafları 🔸 Osmanlı'da fotoğrafın yaygınlaştığı ve etkili şekilde kullanıldığı dönem, devletin son büyük hükümdarı II. Abdülhamid devrindedir. 🔸 Sultan, saltanatı sırasında fotoğrafı, siyasete yön verme noktasında stratejik açıdan kullanmasıyla meşhurdur. Bu sebeple kendisine 'fotoğrafın sultanı' denilir. 🔸 Dönemin gelişmelerini yakından takip eden II. Abdülhamid, zamanın son teknolojisi olan fotoğrafı, siyasi hükümleri noktasında önemli bir belge olarak görür. 🔸 II. Abdülhamid, fotoğrafa verdiği ehemmiyeti şu sözlerle anlatır: 'Her resim bir fikirdir. Bir resim yüz sayfalık yazı ile ifade olunamayacak siyasi, hissi manaları telkin eder. Onun için ben, *tahrir-i mündericattan ziyade, resimlerden istifade ederim.' *Tahrir-i mündericat: 🔸 Osmanlı döneminde Beyoğlu'nda ilk fotoğraf stüdyosunu, Rum asıllı Vasilaki Kargopulo açar. Bu sebepten yoğun bir teveccüh ile karşılaşır. 🔸 Portre çekimler yapan Kargopulo, 1879 senesinde Sultan II. Abdülhamid tarafından 'sultan fotoğrafçısı' unvanına layık görülür. 🔸 Dönemin önemli fotoğrafçıları arasında, İstanbul manzaraları ve Kırım Savaşı fotoğraflarıyla meşhur İskoç James Robertson, fotoğraf stüdyosu ile dönemine damga vuran Pascal Sebah'tır. 🔸 Fotoğrafın, Osmanlı'ya gelmesiyle tanışan Abdullah Biraderler, önemli isimlerin fotoğraflarını çekerek tarihe ışık tutan karelere imza atar. Osmanlı döneminin 6 ünlü fotoğrafçısı 🔸 II. Abdülhamid, devrin şartları ve güvenlik endişesiyle yurt içi gezilerinde bulunamaz. Yönettiği topraklardan haberdar olabilmesi için bir yol bulması gerekir. 🔸 Fotoğraf alanında atılan adımlardan etkilenen II. Abdülhamid, fotoğrafı siyasette kullanmak ister. Bu amaçla fotoğrafçıları yanına çağırır. ◼ Şahin, konuyla ilgili şu ifadeleri kullandı: 'Bu Sultan Abdülhamid'de çok farklı şeyler uyandırır. Toplar fotoğrafçıları, Osmanlı diyarlarına gönderir. Neden biliyor musunuz? Çünkü her an suikasta maruz kaldığı için o yerlere gidemez. Her an, bölge bölge fotoğraflar çektirir. İşte o fotoğraflara bakarak her gün gelişimi takip eder.' 🔸 Memlekette yapılan her binanın, okulun, askeri kıtanın, devlet daireleri ve personelin, hatta hapishanelerdeki mahkumların dahi fotoğraflarını çektirir. Böylece Osmanlı topraklarının her köşesini yakından takip eder. ↪ Çektirdiği bazı fotoğrafları çoğaltarak Amerika, Avrupa, Fransa gibi ülkelere, ülkesini tanıtmak gayesiyle gönderir. 🔸 Sultan'ın bu ilgisi, kendi topraklarının sınırlarını aşıp tüm dünya coğrafyayı kapsayacak kadar engin bir boyuta ulaşır. Öyle ki sipariş ettiği fotoğraflar, özel çekilmiş kareler, dünyanın farklı yerlerinden hediye edilen albümler ve satın aldığı fotoğraflarla neredeyse tüm dünyadan haberdar olur. Osmanlı İmparatorluğu'nun son zamanlarında çekilmiş 30 fotoğraf 🔸 II. Abdülhamid'in yurt içi ve dışından topladığı fotoğraflar, Yıldız Sarayı Kütüphanesi'nde himaye edilir. Ancak 31 Mart Vakası denilen elim olay sonucu, II. Abdülhamid hal edilir. İşte tam da bu dönemde Yıldız Sarayı yağmalanır. Sarayda girilemeyen tek yer ise kütüphanedir. ◼ Şahin o günlere dair şunları söyledi: '31 Mart Vakası'nda bütün her şey yağmalanır. Sıra Yıldız Sarayı'na gelir. Askerler yağmalamaya başlarken tek yer kütüphane kalır. Sıra kütüphaneye gelir. Zamanın meşhur Kalkandelenli Sabri Bey'i çıkar, isyancı askerlerin önüne der ki 'Ne olur, yapmayın! Yağmalamayın!'. Çünkü içeride çok büyük bir servet var, para değil. O hazine var. İsyancı askerler vazgeçmez. O zaman Sabri Bey der ki, 'ben yatacağım, benim cesedimi çiğnemeden giremezsiniz.' Hakikaten de oraya uzanır. Derken bir asker, Sabri Çavuş'un babasını Kalkanderen'den tanır. 'Bu bizim hocanın oğlu değil mi?' diyince o vasıtayla Sabri Çavuş bu albümleri kurtarır' 🔸1928'e kadar görevde kalan Sabri Bey, 918 albüm ve 36 bin beş yüz elli fotoğraftan oluşan koleksiyonu muhafaza ederek bugünlere ulaşmasına vesile olur. *Kalkandelenli Sabri Bey kimdir?

Fotoğrafın Sultanı II. Abdülhamid

FOTOĞRAFIN DİLİ