Gazze olaylarının tarihi arka planı

Birinci Siyonizm Kongresi 1897 ▪ Birinci Siyonizm Kongresi İsviçre'nin Basel şehrinde toplandı. Gazeteci Theodor Herzl, ''Der Judenstaat'' yani Yahudi Devleti adlı bir kitap yayınlamıştı. Söz konusu bu kongrede kitaptaki fikirler tartışıldı. Kitabın yazarının bu fikirleri gündeme taşımasındaki ana etken Avrupa'da yükselen antisemitist hareketlerdi. ▪ Herzl, Viyana'da yaşayan bir yahudi idi ve yahudilerin kendi devletini kurmasını savunuyordu. Siyonizm Kongresinde 'Yahudi Devleti' tezi iyiden iyiye konuşuldu, tartışıldı ve nihayetinde bir belge yayımlandı. ▪ Yayınlanan belgenin adı 'Basel Programı' idi ve şu ilan ediliyordu: Filistin'de bir Yahudi vatanının kurulması ve Dünya Siyonizm Teşkilatı'nın bu amaca ulaşmak için faaliyete geçirilmesi. Yıl 1897 idi. ▪ Filistin işgalinin temel taşı o gün, o kongrede koyulmuştu. Açıklanan belgeyle ilan edilen şey göç hareketleriyle birlikte yahudi yerleşimcileri güya masum gösterecekti. ▪ Birinci Dünya Savaşı sırasında Filistin ve çevresi Osmanlı idaresindeydi. İngiltere'nin desteklediği yerel güçler Osmanlı hâkimiyetine son verene kadar da bu durum sürmüştü. İngiltere 1918'de bölgeyi işgal etti. ▪ 1917'de, İngiltere Dışişleri Bakanı Arthur Balfour, Filistin'de Yahudi halkları için bir vatan kurulması sözü verdi. Vaat, Siyonistlerin önderlerinden Lord Rothschild'e gönderilen mektupta yer alıyordu. ▪ Bu mektup Balfour Deklarasyonu olarak anılıyor. 25 Nisan 1920'de ise alınan Milletler Cemiyeti kararıyla, İngiltere'ye, bölgenin manda idaresi için yetki verildi. ▪ İngiltere mandası altındaki Filistin'e Siyonist proje kapsamında yüz binlerce yahudi göç etti. Bu da doğal olarak Müslümanlarda öfkeye yol açtı. ▪ 1922'de İngiltere'nin düzenlediği bir nüfus sayımı, Yahudilerin sayısının, Filistin'deki 750 binlik nüfusun yüzde 11'ine ulaştığını gösteriyordu. Bundan sonraki 15 yılda 300 bin yahudi daha gelecekti. Bu yıllarda çatışmalar da başlamıştı. ▪ Temmuz 1937'de İngiltere'de, Hindistan'dan sorumlu eski devlet bakanı Lord Peel'in başkanlığındaki bir Kraliyet Komisyonu, bu bölgeyi Yahudi ve Arap devletleri arasında ikiye bölmeyi önerdi. Yahudi devleti, İngiliz mandasındaki Filistin'in üçte birini kaplayacaktı ve Celile Denizi ile sahildeki düzlükleri içine alacaktı. ▪ Filistin'i 1920'den beri idare eden İngiltere, Filistin sorununu çözme sorumluluğunu 1947'de Birleşmiş Milletler'e devretti. Bu bir bakıma manda devir teslim töreniydi. Yahudilere vatan kurma projesi, Müslümanları yok saymak hatta yok etmek üzere adım adım işleme konulmuştu. ▪ BM'nin kurduğu özel komite, bölgeyi Filistin ve Arap devletleri arasında bölmeyi önerdi. Arap Yüksek Komitesi diye anılan Filistinli temsilciler, teklifi reddederken, yahudi temsilciler kabul etti. ▪ Paylaşım planı, Filistin'in yüzde 56,47'sini Yahudi devletine, yüzde 43,53'ünü de Arap devletine bırakıyordu. Kudüs ise uluslararası bir idare altında olacaktı. ▪ 29 Kasım 1947'de BM Genel Kurulu'nda 33 ülkenin oyuyla plan onaylandı. 13 ülke karşı oy vermiş, 10 ülke de çekimser kalmıştı. Filistinlilerin reddettiği plan hiç uygulanmadı. İngiltere, 15 Mayıs 1948'de, Filistin'deki manda idaresine son verme niyetini ilan etti ancak bu tarih öncesinde çarpışmalar başladı. ▪ İngiltere halkı, askerlerinin ölümü nedeniyle Filistin'de İngiliz varlığına karşı çıkmaya başladı. Ayrıca İngilizler, ABD'nin daha fazla Yahudi mültecinin buraya kabul edilmesi için uyguladığı baskıya öfkeliydi. Bu da siyonizme Amerikan desteğinin artışının işaretiydi. ▪ Yahudi milis güçlerinin Arap köylerinde 'temizlik' adını verdikleri operasyonları 1948 yılının Aralık ayında başladı. Bu operasyonlar aynı zamanda İsrail terör devletinin ayak sesleriydi. İsrail'in İlanı - 1948 ▪ İsrail binlerce yıl sonra hukuksuz şekilde kurulan ilk yahudi devletiydi. Tel Aviv'de 14 Mayıs 1948'de saat 16:00'da ilan edildi. Karar, son İngiltere birliklerinin bölgeyi terk ettiği ertesi gün yürürlüğe girdi. Bu karar sonrasında Filistinliler, 15 Mayıs'ı 'El Nekbe' diye anmaya başlayacaktı, yani 'Felaket' günü... ▪ Yahudi güçleri, İrgun ve Lehi militanlarının desteğiyle daha fazla ilerleme kaydetti; Yahudi devletine ayrılmış toprakların yanı sıra, Filistinlilere ayrılmış bölgeleri de ele geçirmeye başladı. ▪ Irgun ve Lehi örgütlerinin militanları, 9 Nisan'da Kudüs yakınlarındaki Deir Yasin köyünde çok sayıda Filistinli'yi katletti. Katliam haberi, Filistinliler arasında hızla yayılıp dehşetli bir ruh durumu oluşturdu ve yüz binlercesi Lübnan, Mısır ve Batı Şeria bölgelerine akın etti. ▪ İsrail devleti ilan edildikten tam bir gün sonra Ürdün, Mısır, Lübnan, Irak ve Suriye orduları İsrail'e saldırmaya başladı ama püskürtüldüler. İsrail ordusu küçük bölgelerde süren direnişi de bastırdı. Ortaya çıkan ateşkes hatları, İngiltere mandasındaki Filistin'in çoğunluğunu İsrail'e bırakıyordu. ▪ Mısır, Gazze Şeridi'ni elinde tuttu. Ürdün de Kudüs çevresindeki toprakları ve Batı Şeria bölgesini ihhak etti. Bunlar, İngiltere manda topraklarının yüzde 25'ini oluşturuyordu. Bu durum 1967 savaşına dek sürdü ▪ 5 Haziran 1967 tarihinde işgalci İsrail, Mısır, Ürdün ve Suriye ordularını 6 günde yendi. Bu savaşın sonunda İsrail Golan tepelerini, Doğu Kudüs, Gazze ve Sina çölünü işgal etti İsrail'in Lübnan'ı İşgali - 1982 ▪ İşgalci İsrail, Lübnan sınırına yakın yerleşim birimlerini saldırılardan korumak amacıyla bu ülkenin güneyine asker sevk etti. Savunma Bakanı Ariel Şaron, orduyu başkent Beyrut'a kadar götürdü; FKÖ'yü bu ülkeden çıkardı. İsrail güçleri 14 Eylülde Beyrut etrafında birikirken, Hıristiyan Falanj milisler lideri Beşir Cemayel, başkentteki karargâhında bir bombanın patlamasıyla öldü. ▪ Ertesi gün İsrail ordusu Batı Beyrut'u işgal etti. 16 Eylül'den 18 Eylül'e kadar, İsrail ile ittifak yapan Falanjistler, Sabra ve Şatilla kamplarında yüzlerce Filistinliyi şehit etti. ▪ Neredeyse bir asrı bulan Orta Doğu mücadelesindeki en kanlı katliamlardan biriydi bu. Öyle ki Ariel Şaron, savunma bakanlığından başka bir göreve geçmek zorunda kaldı. I.İntifada: 1987 – 1993 ▪ İsrail işgaline karşı I. İntifada, Gazze'de başladı; kısa sürede Batı Şeria'ya yayıldı. Müslümanlar bu ayaklanmayla işgalcilere sivil itaatsizlik dönemini başlatmış oldu. İntifadanın sembolü ve anlamı şuydu: Ağır silahlarla donanmış İsrail askerlerine taş atan Filistinliler. ▪ Silaha karşı, tek bir taşla direnme imkânını ortaya koyan bu mücadele bağımsızlığın sembol duruşlarından oldu. İsrail ordusu karşılık verdi; çok sayıda Filistinli şehit oldu. 1993'e kadar süren protestolarda toplam can kaybı bini aştı. BİRİNCİ VE İKİNCİ İNTİFADA'DA NE OLDU? İkinci İntifada - 2000 ▪ Mayıs 2000 tarihinde işgalcilerin Lübnan'dan çekilmesi, dikkatleri Yaser Arafat'a yöneltti. ABD Başkanı Bill Clinton ile Ehu Barak kademeli barış görüşmeleri yerine, bütün konularda hep birden sonuç almayı amaçlayan nihai pazarlığa girmeye zorlandı. ▪ Bu görüşmeler için ABD başkanının yazlığı Camp David seçildi. İki hafta süren görüşmelerde Kudüs'ün statüsü ve Filistinli mültecilerin geri dönüş hakları konusunda bir uzlaşmaya varılamadı. ▪ Bunun getirdiği belirsizlik içinde, 28 Eylül'de muhalefetteki Likud Partisi'nin Netanyahu'dan sonraki lideri, aşırı sağcı Ariel Şaron, Mescid-i Aksa'nın bulunduğu bölgeyi ziyaret etti. ▪ Bu çok tahrik edici bir hareketti. Filistinliler bu ziyareti protesto için gösterilere başladı. Gösteriler El-Aksa intifadası diye anılan ayaklanmaya dönüştü. Batı Şeria'nın Yeniden İşgali 2002 ▪ İşgalciler 2002'nin Mart ve Haziran aylarında Batı Şeria'nın neredeyse tamamını işgal ettiler. 2002 yılının büyük bir bölümünde Filistin kentleri sık sık baskına uğradı, birbirleriyle bağlantısı kesildi, kuşatıldı ya da uzun süreler sokağa çıkma yasağına maruz kaldı. ▪ Birleşmiş Milletler'in bu konuda hazırladığı bir rapor, 'sivilleri tehlikeyle karşı karşıya bırakan şiddet olayları' dolayısıyla her iki tarafı da suçladı ama ortada bir katliam olmadığı sonucuna ulaştı. ▪ Uluslararası Af Örgütü ise İsrail ordusunun Batı Şeria'da Cenin ve Nablus'a düzenlediği operasyonlarda savaş suçu işlediği hükmüne vardı Birleşmiş Milletler, Amerika Birleşik Devletleri, Rusya ve Avrupa Birliği'nden oluşan 'Dörtlü', Orta Doğu'da çözüme yönelik bir 'yol haritası' ile süreci yeniden canlandırmaya çalıştı. ABD'nin Kudüs Açıklaması - 6 Aralık 2017 ▪ ABD Başkanı Trump, İsrail'in başkenti olarak 6 Aralık 2017 tarihinde Kudüs'ü tanıdıklarını belirterek, İsrail'deki ABD Büyükelçiliği'ni Tel Aviv'den Kudüs'e taşıdıklarını açıkladı. ▪ Bu açıklamadan hemen sonra Kudüs tekrar hareketlenmeye başladı.Gözaltı kararları, çocuk, yaşlı, kadın demeden saldıran İsrailli polislerin şiddet uygulamaları tekrar ısıtılmış oldu. Müslümanlar yeni bir intifadayı başlatmak için seslerini gürleştirdi. 7 Ekim 2023 ▪ 7 Ekim'de başlayan Aksa Tufanı, HAMAS tarafından: 'Yıllar içinde İsrail'in, Filistin davasını tasfiye etme, toprakları ele geçirme ve Yahudileştirme, Mescid-i Aksa ve kutsal mekânlar üzerinde tam olarak hâkimiyet kurma planlarına karşı koymak için atılmış gerekli bir adım ve doğal bir tepki' olarak izah edildi. 'İşgalciler ellerindeki tüm mühimmatla bir yıldır her gün Gazze'yi vuruyor, Bir senedir insanlığın kalbi, vicdanın başkenti Gazze'de atıyor, Bir senedir kana susamış işgalciler camileri yıkıyor, evleri yok ediyor, Kadın, erkek, çocuk, yaşlı demeden Gazze'de atan her kalbi hedef alıyor…'