Girit Kuşatması'nın 24 yıl sürmesinin sebepleri

Girit'in Akdeniz'deki yeri 🔷 Akdeniz'in beşinci büyük adası olan Girit, tarih boyunca pek çok mücadeleye sahne olmuştur. Girit'in coğrafi olarak kilit bir noktada yer alması mücadelelerin temel nedenidir. Yüzölçümü 8259 km² olan adanın uzunluğu 260 km'dir. 🔷 Girit adı Batı dillerinde 'Creta, Krete' olarak geçerken, Araplarda 'İkridiş, İkritiş' olarak geçer. DENİZLERDE KUDRETLİ BİR SANCAK: OSMANLI DONANMASI 🔷 Girit Adası 1204 yılında, Venedikliler tarafından bir soyludan 100 bin gümüş karşılığında satın alınmış ve o tarihten itibaren Venedikliler toprağı olarak bilinmektedir. 🔷 Osmanlı İmparatorluğu, İstanbul'un fethinden sonra Akdeniz ve Karadeniz'de büyük deniz gücüne kavuşmuş ve denizlerdeki fetihlerini sürdürmüştür. 1645 yılına gelindiğinde ise Doğu Akdeniz'deki tüm adalar fethedilmiş, geriye yalnızca Venediklilerin elinde olan Girit Adası kalmıştı. Bu durum, Osmanlıların Akdeniz'deki deniz hakimiyeti için bir tehdit unsuruydu. 🔷 Girit adası, sağlam ve güçlü kaleleri nedeniyle fethedilmesi zor bir ada olarak bilinir. Venedik ile Osmanlı ilişkilerinin bozulmasının ardından 1469 yılından itibaren Osmanlı Girit'i almak için birkaç kez girişimlerde bulunmuştur. 🔷 Bir denizci ülkesi olan Venedikliler, deniz gücü bakımından o dönemin en güçlü devletlerinden biriydi. Osmanlı gemi teknolojisinin her geçen gün güçlenmesine rağmen Venediklilerin deniz gücüne ulaşması ileriki yıllarda mümkün olacaktı. Osmanlılar, Girit'in fethi için seferlere başladığı yıllarda karışık ve çalkantılı geçen bazı nedenlerle kuşatma uzun sürer ancak adadan vazgeçilmez. TARİHİN EN KORKUNÇ ŞİRKETİ: EAST INDİA COMPANY 🔷 Akdeniz'de Tunus, Cezayir, Trablus, Mısır ve Kıbrıs Adasına yakınlığı nedeniyle stratejik önemi yüksek bir yerdir. Ege Deniz'i çıkışında yer alan Girit Adası, bölgede ticaret yapan gemilere saldırıyor ve korsanlar ele geçirdikleri ganimetleri Girit'e taşıyorlardı. Bu nedenle Osmanlılar, bölgede tek hakim güç olmak için bu adanın fethinin gerekliliğinin farkındaydı. 🔷 Osmanlılar, Venedikliler hakimiyetinde olan Girit Adası'nın fethi için 1600 yıllarda sefer hazırlığı yapmak için gerekli bir sebep aramaktaydı. Bu dönemde I. İbrahim padişahtı ve Darüssaade ağası olan Sümbül Ağa'yı sürgüne Mısır'a göndermişti. Sümbül Ağa hazinesini ve değerli diğer eşyalarını da alarak bir kalyona binerek Mısır'a doğru yola çıkmıştı. *Kalyon nedir? 🔷 Sümbül Ağa'nın bindiği kalyonda sadece 4 top vardı bunun haberini alan Maltalı korsanlar kalyona saldırarak Sümbül Ağa'yı öldürmüş ve ganimetleri ele geçirmişti. Korsanlar, ele geçirdikleri ganimetlerin bir kısmını Girit Adası valisine hediye olarak göndermişlerdi. 🔷 Sümbül Ağa'nın öldürülmesi İstanbul'da duyulduktan sonra Venedik elçisi saraya çağırılarak Osmanlı-Venedik arasındaki dostluk anlaşmasının bozulduğu kendisine bildirilmiş ve sefer kararı alınmıştı. BOSNA SAVAŞI ÖNCESİNDE BÖLGEDEKİ GERİLİMLERİN TARİHSEL KÖKENLERİ 🔷 Osmanlılar seferin nereye yapılacağını son ana kadar saklamış ve Sümbül Ağa'ya saldıran korsanların Maltalı olması nedeniyle sanki Malta üzerine bir sefer yapacakmış gibi hareket etmiştir. Böylece, Venediklilerin herhangi bir hazırlık yapmasının önlemeye çalışmıştır. 🔷 Evliya Çelebi, 'Seyahatname' adlı eserinde Girit Adası'nın sefer hazırlığı için memleketin her yerinden marangozlar toplanmış ve Tersane-i Amire'de hummalı bir kadırga yapımı başlatıldığını yazmıştır. 🔷 Girit seferinin ilk kuşatması Hanya Kalesi'ne yapıldı. 54 gün süren kuşatmanın ardından Girit Adası'nın batısındaki Hanya Kalesi ele geçirildi. Ancak Girit Adası büyük bir adaydı ve ele geçirilmesi gereken başka kaleler de vardı. Donanma komutanlarının değişmesi ve aralarındaki rekabet nedeniyle bazen isyanlar çıkmış ve bu da sefer sırasında kuşatmaların uzamasına neden olmuştu. 🔷 Osmanlılar, Girit'in merkezi olan Kandiyye Kalesi hariç adım adım Girit'teki tüm kaleleri fethetmişti. Bu sırada Venedikliler Bozcaada ve Limni'yi işgal ederek İstanbul Boğazı'ndan Osmanlıya yardım gönderilmesinin engelliyordu. Bu durum, yıllar içerisinde İstanbul'dan Girit'e doğru yolan çıkan 14 yardım seferinin yalnızca 4'ünün ulaşmasına neden oldu. Buna karşın Fransa ve Papa orduları gizli gizli adaya Venedikliler'e takviye gönderiyordu. 🔷 Girit kuşatması o kadar uzamıştı ki padişah I. İbrahim vefat etmiş yerine 7 yaşındaki oğlu 4. Mehmet geçmişti. Osmanlı'da sadrazamlığa getirilen Köprülü Fazıl Ahmet Paşa, Avusturya ile ilgili meseleleri hallettikten sonra tüm dikkatini Girit'e vererek sefere çıktı. Bu nedenle 1666'da Girit'e geçen Köprülü Fazıl Ahmet Paşa, padişaha Girit'i almadan dönmeyeceğine dair söz verdiği bazı kaynaklarda aktarılmıştır. 🔷 Sadrazamın kuşatmanın başına geçmesi, askerler üzerinde de olumlu bir moral olmuştu. İlk kuşatmanın yapıldığı 21 önceden beri askerler adada adeta mahkum kalmış, galip gelme inançlarını kaybetmek üzereydi. Köprülü'nün gelmesiyle çeşitli stratejiler geliştirilerek Kandiyye Kalesi'nin düşürmek için gerekli hazırlıklar yapılmıştı. 🔷 Kaleyi düşürmek için tüneller kazan askerlere moral olması için tünelin için askerlerle 3 ay kalan Köprülü Fazıl Ahmet Paşa, padişaha verdiği sözü yerine getirmek için tüm gücüyle kuşatmayı sürdürüyordu. Bu sırada, İstanbul'dan daha fazla yardım gelmeyeceği sadrazama bildirilmiş ama bu durum bile askerlerin ve Köprülünün mücadelesini sürdürmesine engel değildi. 🔷 Nihayet 1669 Sadrazam Köprülü Fazıl Ahmet Paşa, Kandiyye Kalesi başta olmak üzere tüm Girit'in hakimiyetini kapsayan bir anlaşma imzalamıştır. Buna göre adanın hakimiyeti Osmanlı'ya geçmiş ve Venedikliler vergiye bağlanmıştı. 26 yaşında sadrazam olan Köprülü Fazıl Ahmet, 15 yıl boyunca padişahın yanında görev yapmaya devam etti. 🔷 24 yıl süren kuşatmanın sonucunda bazı kaynaklara göre 137.000 bazı kaynaklara göre 240.000 askerin şehit olduğu yazmaktadır. Girit'in fethiyle Akdeniz'de deniz ticaretinin güvenliği sağlanmış oldu. 1800 yılların sonlarına kadar adanın yarısı Türklerden oluşurken diğer yarısı Rumlardan oluşuyordu. Zaman içerisinde yaşanan çeşitli şiddet olaylarıyla adadaki Türk nüfusu sürekli düşmüş ve sonraki yıllarda nüfus mübadelesi ile adadaki Türkler İstanbul'a gelmek zorunda kalmıştır. Fethinde 100 binden fazla şehit verilerek alınan ada 1919 Balkan Savaşları sırasında Yunanistan tarafından işgal edilmiştir. Günümüzde Girit 🔷 Yunanistan'da, Türk-İslam mimarisine ait on binin üzerinde eser ve kalıntı bulunmaktadır. Bugün Yunanistan'ın her yerinde olduğu gibi Girit'te de Türk izleri kasıtlı olarak yok edilmeye çalışılmaktadır. Osmanlı'dan kalma eserlerin çoğu, amacı dışında kullanılmaktadır. 🔷 Bazı camiler kiliseye dönüştürülürken,uygunsuz amaçlar için kullanılan camiler dahi mevcut. Ülkede Osmanlı döneminden kalma çok sayıda eski yapı da adalet sarayı, vilayet konağı gibi hizmet binalarına bilinçli bir politaka olarak dönüştürüldü. Girit'te vakıf eserleri 🔷 Girit'te bulunan camiler; ➡ Vâlide Sultan Camii ➡ İbrâhim Han Camii ➡ Fâzıl Ahmed Paşa (Vezir Camii) ➡ Mahmud Kethüdâ Camii ➡ Yeniçeri Ağası Abdurrahman Paşa (Ağa Camii) ➡ Defterdar Ahmed Paşa (Defterdar Camii) ➡ Kethüdâ İbrâhim Paşa Camii ➡ Ahmed Paşa Camii ➡ Melek İbrâhim Paşa Camii ➡ Kaptan Kaplan Mustafa Paşa Camii 🔷 Evliya Çelebi'nin Seyahatname'de verdiği bilgiye göre adada on sekiz cami, yetmiş bir mahalle mescidi, pek çok köy ve kale mevcut idi. 🔺 Adada bulunan camilerin bir kısmı kiliseye çevrilirken bir kısmı Yunanistan'ın baskıları nedeniyle bugün kullanılmaz haldedir. Karahanlıların simgesi: Özgön kulesi

Girit Kuşatması'nın 24 yıl sürmesinin sebepleri

Girit'in jeopolitik konumu