Güftesi bulunan ilk resmi Osmanlı marşı; Hamidiye

Osmanlı İmparatorluğu'nun 34'üncü padişahı ve 113'üncü İslam halifesi Sultan II. Abdülhamid, 33 yıllık hükümdarlığı boyunca Osmanlı topraklarına birçok hizmette bulunmuş, devlet ve hilafet mührünü abdestsiz basmayacak kadar dindar bir yaşam sürmüştü. Sultan II. Abdülhamid'in bir günü nasıl geçerdi? Müziğe karşı büyük bir ilgi duyan Sultan Abdülhamid, Türk müziğinin yanında Batı müziğini de severdi. Piyano ve keman çalan Abdülhamid'in besteleri olduğu bilinir. Şehzadeliğinde Alexandre Efendi, Guatelli Paşa, Miralay Lombardi Bey ile Paul Dussap Paşa'dan müzik eğitimi aldı. Müziğe duyduğu ilginin yanında, hayatının her döneminde sanatı ve sanatçıyı destekleyen Sultan Abdülhamid, çok sayıda öğrenciyi müzik eğitimi için Avrupa'ya gönderdi. Bu öğrencilerden biri de Kemancı Vondra Bey idi. Vondra Bey Viyana Konservatuarı'nı birincilikle bitirip payitahta döndüğünde Sultan onun şerefine bir davet dahi tertip etti. Zamanla imparatorluk marşı anlayışı, devlet içerisinde bir gelenek haline geldi ve bu durum Sultan II. Abdülhamid döneminde de devam etti. Mozart neden Türk Marşı besteledi? Sultan Abdülhamid tahta çıktığında onun adına pek çok marş yazıldı. Yazılan marşların hepsini tek tek dinleyen Sultan Abdülhamid, bu konuda oldukça titiz davrandı. Kendisi için bestelenen marşlar arasında sarayın orkestra şefi Ahmet Necip Paşa'nın hazırlamış olduğu marşı seçti. Böylece beste Hamidiye Marşı olarak ilan edildi. Sultan Abdülhamid kızı Ayşe bu durumu anılarında şöyle anlattı: 'Babam yeni padişah olduğu zaman birçok sanatkârlar marşlar yazıp takdim etmişlerdi. Sarayın orkestra şefi olan Necip Paşa da bir marş hazırlamıştı. Babam bu marşların hepsini dinlemiş. Necip Paşa'nınkini seçmiştir. Hamidiye Marşı olarak ilân edilen marş budur' diye bahsetmiştir.' Osmanlı'nın bestekâr kadınları 'Ey velîni'met-i âlem şehinşâh-ı cihan' sözleri ile başlayan Ahmet Necip Paşa'nın bu marşının en önemli özelliği güftesi bulunan ilk resmî marş olmasıydı. Hamdiye Marşı, 1908 yılına kadar Osmanlı'nın resmi marşı oldu. Başta Cuma Selamlıkları olmak üzere, Abdülhamid'in saltanatı boyunca resmi törenlerde çaldı. Sultan II. Abdülhamid, bestesinden ötürü Necip Paşa'ya bir de köşk bağışlamıştı. Osmanlı'nın musiki okulları II. Abdülhamid, adına en fazla marş bestelenen padişahlardan biri oldu. Sultan için bestelenen diğer marşlardan bazıları ise Marş-ı Sultânî, Abdülhamid Marşı, Hamidiye Marşı idi. Hamidiye Marşı'nın sözleri 1908 yılında II. Meşrutiyet'in ilanından sonra değiştirildi. II. Abdülhamid'den sonra yerini Mehmet Reşat'ın güftesiz Reşadiye Marşı'na bıraktı. Naaşı ile bir imparatorluğun da toprağa gömüldüğü gün Ünlü hattat Yesârîzâde Kazasker Mustafa İzzet Efendi'nin oğlu olan Ahmet Necip Paşa, Enderun'da eğitim gördü. 1831'de Muzıka-yi Hümâyun'a geçerek eğitimine burada devam etti. Donizetti'den flüt, keman ve piyano dersleri alan Paşa, Sultan Abdülmecid'in huzurunda yapılacak olan icraya yeni parçalar ekleyerek opera parçalarını zenginleştirdi. Saklı kalmış bir hazine: Osmanlı'da çocuk musikisi Sultan Abdülmecid hoşuna giden bölümü tekrar çaldırarak bunun kime ait olduğunu sordu. Eserin Necip Paşa'ya ait olduğu söylendiğinde onu miralaylığa terfi ettirdi. Giuseppe Donizetti'nin 1856'da ölümü üzerine Muzıka-yi Hümâyun kumandanlığına getirildi. Ahmet Necip Paşa, bestekarlığı yanı sıra özellikle nota koleksiyonculuğu ile tanındı. Muzıka-yi Hümâyun'daki kadroyu 750 kişiden 350 kişiye indirdi ve saray orkestrası 60, saray bandosu 60, saray korosu da 40 kişiyle sınırlandırdı. Bu dönem, Muzıka-yı Hümayun'un Türk müzisyenlerin çoğunlukta olduğu bir kurum haline geldi. Yetiştirdiği talebeler arasında viyolonselist Cemil Bey, flütist Saffet (Atabinen) Bey, viyolonist Vondra Bey'le Zâti (Arca) Bey bulunur. Sultan II. Mahmud zamanında bando kurulup marşlar bestelendi. Her hükümdarın kendi marşı vardı. Osmanlı'nın saray orkestrası olan Muzıka-yı Hümayun'un şefi Guiseppe Donizetti Paşa, 1838'de Mahmudiye, 1839'da da Mecidiye marşlarını besteledi. Giuseppe'nin II. Mahmut için bestelediği 'Mahmudiye Marşı' 11 sene kullanıldı. Mecidiye Marşı: Guiseppe Donizetti tarafından Sultan Abdülmecid için bestelenen marşı, 1839-1861 yılları arasında kullanıldı. Aziziye Marşı: Callisto Guatelli tarafından Abdülaziz için bestelenen marş, 1861-1876 yılları arasında kullanıldı. Reşadiye Marşı: 1909-1918 yılları arası kullanılan Reşadiye Marşı, Italo Selvelli tarafından bestelendi. Sultan Mehmet Reşat için bestelenen bu marş, Osmanlı'nın en son marşıydı.

Güftesi bulunan ilk resmi Osmanlı marşı; Hamidiye

Osmanlı'da her hükümdarın kendi marşı vardı. İmparatorlukta devlet marşı anlayışı zamanla gelenek haline geldi. Bu durum, Abdülhamid döneminde de devam etti. Abdülhamid'in saltanatı boyunca resmi törenlerde çalan Hamidiye, Osmanlı'nın güftesi bulunan ilk marşıydı.

ABDÜLHAMİD’İN SANAT HAMİLİĞİ