Hindistan'daki Türk İmparatorluğu Babürlüler hakkında az bilinenler

📌Hindistan'da kurulan Türk Devleti Babür İmparatorluğunun kurucusu ve ilk hükümdarı Zahirüddin Muhammed Babür'dü. 1483-1530 yılları arasında yaşayan Babür, Türk tarihinin en önemli şahsiyetleri arasında yer aldı. Soyu, baba tarafından Timur anne tarafından Cengiz Han'a dayanıyordu. Tarihte Türk devletleri 📌11 yaşında tahta geçen Babür, atası Timur'un toprakları olan Herat ve Semerkand gibi şehirleri ele geçirmek istiyordu. En büyük rakibi Şeybaniler idi. Aynı dönemde Şah İsmail de Şeybanilere karşı olması iki hükümdarı buluşturdu. Babür, Şah İsmail'in desteğiyle 1511'de Semerkand'ı ele geçirdi. 📌Şah İsmail, o dönemlerde Osmanlılar ile mücadele halindeydi bu sebeple Babür, Şeybanilere karşı tek başına kaldı ve daha fazla direnemedi bu topraklardan ümidini kesince güneye doğru seferlere başladı. Babür, Özbek Hanı Şeybani Han karşısında sürekli mağlup olmasına rağmen ümidini kaybetmedi. Uğradığı mağlubiyetler sonrasında yanında birkaç kişiyle Pamir Dağları'na çekilerek bir Türk kadının evinde saklanan Babür, bu evde oturan kadının kardeşiyle tanıştı. Kadının kardeşi Timur'la Hindistan'a sefere çıkan ihtiyar bir askerdi. Babür konukluğu süresince ihtiyar askerden Hindistan'ın zenginliğini, buraya ait efsaneleri, Hint'in eski tarihini her gece Babür'e anlattı. Dinlediği efsaneler neticesinde tarihe merak salan Babür, Timur'un tarihini bularak okumaya başladı. Atasının tarihinden ve yaptıklarından çok etkilenen Babür için bu okumalar bir dönüm noktası olmuş ve Hindistan'ı ele geçirmeyi aklına koymuştu. 📌Babür, Timur'un kitabını kendisine bir ülkü edinmişti. Daha önce beş kez Hindistan'a sefer düzenlemiş olan Babür, altıncı seferinde Hindistan'ın en güçlü lideri Delhi Sultanı, İbrahim Ludî'yi mağlubiyete uğratarak Hindistan'daki hakimiyetini başlatmıştı. 📌1526 yılında Panipat yakınlarındaki savaşta galip gelerek Agra ve Delhi şehirlerine hakim oldu. Böylece 1526'da Delhi Sultanlığı'na son vererek günümüzdeki Afganistan, Pakistan ve Hindistan'ın kuzeyini kapsayan topraklar üzerinde Babür İmparatorluğu'nu kurdu. Fikriyat e-kitap uygulamasında yer alan eserlere ulaşmak için tıklayın Babür'ün ardı arkası kesilmeyen maceraların hemen peşinden 1526'da Hindistan'da kurmuş olduğu Bâbür İmparatorluğu, üç yüz elli yıla yakın bir zaman bu bölgede hükümran olmuştu. 📌İlerleyen yıllarda bütün kuzey Hindistan'ı kontrolü altına almayı başardı. 1530 yılında hastalandı ve oğlu Hümayun'a taht için vasiyet ettikten sonra vefat etti. 📚Bâbür'ün oldukça hareketli geçen bir hayatın içinde kaleme aldığı Bâbürnâme, edebiyat tarihimizin en kayda değer eserleri arasında yer alıyordu. Babürname, Bâbur'un hayatındaki askeri, siyasi ve kültürel alandaki birçok olayın yıllara göre bölümlenmiş birer anlatımıdır. Türk dünyasında önemli bir yeri olan Bâbür Şah'ın kaleme aldığı Bâbürnâme, dönemin sosyo-kültürel hayatını yansıtan bir boy aynası gibidir. Hindistan'ı İslam'la tanıştıran hükümdar: Mahmud Gaznevi 📌1530 yılında ölen Babür Şah'dan sonra devletin başına oğlu Hümayun geçmiştii. Tahtının ilk yıllarında kardeşleri ve akrabaları ile mücadele eden Hümayun bir yandan da Ludi hükümdarı ile mücadelede bulunmuş ve bu mücadelelerden galibiyetle ayrılmıştı. İmparatorluk kısa bir fetret dönemine girdi. 1445'te Şir Şah'ın ölümünden sonra isyancıların gücü zayıflamaya başladı. 1555'te Hümayun bu dağınık Afganları yenerek tekrar eski imparatorluğu canlandırdı. 1556'da vefatından önce, oğlu Ekber'e yükselmiş bir imparatorluk bıraktı. 📌Ekber Şah tıpkı dedesi Babür gibi küçük yaşta iken tahta geçmişti. Dedesi ile kaderleri benzeşen şah, 1560 yılında Panipat'ta düşmanlarını yenilgiye uğratarak, Delhi'yi tekrar ele geçirdi. 1600 yılına kadarki süreçte birçok fetihlerde bulundu. Kuzeye doğru da toprakları genişletmeyi ihmal etmedi. Aynı zamanda, bir dönem dedesiyle müttefik olmuş olan Safeviler'e karşı da savaştı. Ekber, bütün dinlere adaletli davrandı. 1605 yılında vefat etmeden evvel oğlu Cihangir için düzenli bir imparatorluğu miras bırakmıştı. Hindistan'da İslamiyet nasıl engellenmeye çalışıldı? 📌Cihangir, Bâbürlüler'in Ekber'den sonraki en güçlü şahsiyetidir. 1612'de Afganlılar'ın Bengal'deki tehlikeli ayaklanmasını bastırdı. Mevar Racası Amar Sing de Cihangir ile siyasi rekabete başladı. Onun saltanatı sırasında Portekiz, Hollanda, Fransa ve İngiltere Hindistan'a karşı sömürge politikalarını geliştirdiler. Cihangir yaptığı fetihlerin yanında yaptırdığı dillere destan eseri Tac Mahal ile de adını tarihe kazıdı. 📌Evrengzib Cihangir'den sonra devletin başına geçti. Evrengzib, Nâsırüddin Muhammed ile Bâbürlüler'in son güçlü hükümdarıydı. Babürler 1850'lere kadar varlıklarını sürdürdüler. Fakat Evrengzib sonrasında düzen tamamen bozuldu ve ülke İngiliz kontrolü altına girildi. 📌1857 yılında çıkan Sipahi İsyanı'nı da bastıran İngilizler 1858'de son Babür İmparatoru Bahadır İkinci Şah'ı tahttan indirip çocuklarını da öldürmüş ve Hindistan'daki Timur hanedanına son vererek Hindistan'ı İngiliz İmparatorluğu'na katmışlardı. Böylece 21 Eylül 1858'de koca bir İmparatorluk varlığını noktaladı. Bâbürlü hânedanının başında bulunan hükümdara 'padişah' denilirdi. Bâbür Kâbil'de iken bu unvanı benimsemiş ve kullanmıştı. Ayrıca 'şehinşah', 'hakan', 'şah' gibi unvanlar da zaman zaman hükümdar isimlerinin sonuna ekleniyordu. 📌Padişah 'devlethâne' denilen sarayda otururdu. Padişah eşleri Nur Mahal, Nurcihan, Begüm Sâhib, Cihanârâ, Mümtaz Mahal gibi unvanlarla anılırlar ve gerçek isimleri zikredilmezdi. Anadolu'yu İslam yurdu yapan 7 beylik 📌Bâbürlüler Hindistan'da kültür ve medeniyetin gelişmesinde büyük rol oynamışlardır. Kendilerine has bir mimari tarz geliştirdikleri gibi ülkenin her tarafını önemli eserlerle süslemişlerdir. Bâbürlü başşehirleri Kâbil, Lahor, Delhi, Agra ve Fetihpûr Sikri'de cami, türbe, bahçe, köprü, su arkları, köşkler meydana getirmişlerdir. Agra'daki muhteşem eser Tac Mahal, Bâbürlüler'in ulaştığı medeniyetin en mükemmel örneğidir. Babür İmparatorluğunun Hindistan'a en büyük katkısı eşsiz mimarisi olmuştur. Hindistan'daki birçok anıt Babür mimarisinin ince örneklerini temsil etmektedir. Babür mimarisinin en önemli eseri ise Tac Mahal olarak bilinmektedir. 📌Yapımına 1631'de başlanan ve 1652'de tamamlanan, Şah Cihan'ın çok sevdiği eşi Mümtaz Mahal'in ölümü üzerine inşa ettirdiği Tac Mahal başta olmak üzere, Hümayun Türbesi, Agra Kalesi, Lahor Kalesi UNESCO Dünya Mirasları listesinde yer alan Babür İmparatorluğu mimarisinin en önemli örnekleridir. Hindistan'ın birçok şehri ile birlikte, Pakistan, Afganistan ve Bangladeş'te Babür mimarisinden örneklere rastlanmaktadır. 📌Babür İmparatorluğu'na ait mimari eserlerin en önemli özelliği, hacimce büyük yapılar olmalarıdır. Genel malzeme kullanımı, mermer ve kırmızı kum taşı üzerinedir. Kakmacılık gelişmiş bir süsleme biçimi olmakla beraber kubbe mimarisi de görülmektedir. Alemgir devrinde mimari yönden bir çöküş başlamış olsa da buna rağmen yine de bazı önemli eserler yaptırılmıştır. Bunlar Lahor'daki Padişahî Cami'si ve Delhi kalesindeki Motî Mescidi'dir. 📌Bir süre, Safevî sarayında sürgün hayatı yaşayan Hümâyun'un ülkesine dönerken yanında Tebrizli sanatçıları da getirmesi nedeniyle Hindistan sanat çevrelerinde minyatüre karşı duyulan ilgi artmıştır. Başlangıçta Tebrizli ustaların kendi tarzlarını aktardıkları minyatürlerde zamanla yerel ustaların da katılımıyla kendine özgü bir üslup gelişmiştir. Babür İmparatorluğun'da minyatürcülüğün en verimli dönemi Hümâyun'un oğlu Ekber Şah zamanına rastlamaktadır. Bâbürlüler Türk-İslâm tarihçiliğinin gelişmesine de büyük hizmet etmişlerdir. Bâbürlü hükümdarların saraylarında görevlendirdikleri âlimler, diğer ilimler yanında tarihçiliğe de altın devrini yaşatmışlardı. 📌Herat mektebi ve Hint-İran geleneği tarihçiliği tesiri altına almıştır. M. Elliot ve J. Dowson, Bâbürlü devri tarihçilerinin eserlerini külliyat halinde İngilizce'ye tercüme ederek yayımlamışlardır. 📌Bâbürlüler devrinde yazılmış başka önemli eserler de vardır. Bâbür'ün yazmış olduğu Bâbürnâme, kızı Gülbeden Begüm'ün kaleme aldığı Hümâyûnnâme, Ebü'l-Fazl el-Allâmî'nin yazdığı Ekbernâme bunlar arasındadır. Ayrıca Nizâmeddin Ahmed Herevî'nin umumi Hint tarihine dair Tabakat-ı Ekberî'si ile Firişte'nin Gülşen-i İbrâhîmî adlı eserleri de meşhurdur. 📌Babürlü astronomlar, gözlemsel astronominin gelişmesinde katkıda bulunmakla beraber Hümayun döneminde Delhi yakınlarındaki kişisel bir gözlem evi inşa ettirilmiştir. Babür gözlem evleri, kullanılan alet ve gözlem teknikleri bakımından özellikle İslami geleneğe dayanmaktadır.

Hindistan'daki Türk İmparatorluğu Babürlüler hakkında az bilinenler

İMPARATORLUĞUN KURUCUSU BABÜR ŞAH