İbn Haldun’un Mukaddime eserine göre devletlerin bekası

📌İbn Haldun, 1332-1406 yılları arasında yaşamış, döneminde ileri sürdüğü yeni ve orijinal fikirlerle adını sonraki çağlara da ulaştırmış Kuzey Afrika kökenli bir alimdir. İlimle uğraşmanın yanında; devlet yönetimi ve devlet adamlığını da önemsemiş fakat bunu asli gaye yapmaksızın medeniyet kavramı üzerinde yoğunlaşmıştır. İbn Haldun kimdir? İbn Haldun'un hayatı… 📌İbn Haldun, Endülüs' te yaşadığı dönemlerde dünya tarihini konu alan yedi ciltlik Kitabu'l - İber adlı bir eser yazmıştır. Mukaddime bu eserin ilk cildini oluşturur. İbn Haldun sık sık kabileler arasında dolaşarak bedevî kabile hayatını yakından tanımış, fırsat buldukça da ilim ve öğretimle meşgul olmuştur. Ünlü Muḳaddime'yi böyle bir bilgi ve deney birikimiyle kaleme almıştır. 📌İbn Haldûn'un bir dünya tarihi niteliği taşıyan bu eseri ön söz ve giriş mahiyetinde kaleme aldığı ve 'mukaddime' adını verdiği bölümle üç kitaptan oluşan yedi ciltten meydana gelir. Müellif girişte tarih ilminin önemine, tarih yazımında takip edilen usullerin araştırılmasına, tarihçilerin düştükleri hatalara, sahip oldukları asılsız kanaatlere ve bunların sebeplerine temas etmiş, tarih ilminin kapsamlı bir tarifini yaparak kendi tarih anlayışını ortaya koymuştur. İbn Haldun 'insanı açlık değil, tokluk öldürür' sözüyle ne kastediyor? 📌İbn Haldûn'un Muḳaddime olarak bilinen meşhur eseri el-ʿİber'in birinci kitabıyla bu önsöz ve girişten meydana gelir. Esere bu ismi İbn Haldun vermemiştir, El-ʿİber'in altı ana cilde ayrılan giriş kısmı zamanla mukaddime olarak anılmıştır. Mukaddimede tarih ve toplumla ilgili görüşlerini yansıtmıştır. İbn Haldûn Mısır'da iken El-ʿİber üzerindeki çalışmalarına devam etmiştir. Doğu'daki kavimlerin ve hânedanların tarihlerini de ekleyerek eseri genel bir tarih kitabı haline getirdi. 📌İbn Haldun Mukaddime eserinde devletlerin bekasına dair düşüncelerini de ortaya koymuştur. Bu durumu ilk etapta şahısların ömürlerinden yola çıkarak örneklemiştir. Müslümanların ömürlerinin hadis-i şerifte de belirtildiği üzere en fazla 120 yıl olacağını ifade etmiştir. İktisadın temellerini Adam Smith'ten önce İbn Haldun attı 📌Devletlerin ömürlerinin de zamana ve şartlara göre değişecek olsa da ekseriya üç neslin ömrünü aşmayacağını düşünür. Bu düşüncesini de şu şekilde temellendirir: 📌Birinci nesil: Çetin hayat şartlarını göğüsleme, cengaverlik, yırtıcılık, şan ve şöhrette iştirak gibi bedeviliğin karakterini, sertliğini ve vahşiliğini muhafazaya devam eder. Bu sayede kılıçları keskin ve çevreleri korkuludur. İbn Haldun'a göre ideal eğitim 📚 📌İkinci nesil: Bu neslin halleri mülk ve refah dolayısıyla bedevilikten medeni bir hayata geçişi söz konusudur. Sıkıntıdan bolluğa geçiş vardır bu sebeple asabiyetin keskinliği biraz daha kırılır. Devletlerin çoğunlukla izzet ve itibar kazanmaları bu döneme rastlar. İlk nesle de aşina olan bu nesil, ilk neslin hasletlerinden tam anlamıyla uzak değildir. İlk nesildeki hallerinin kendilerinde mevcut olduğunu ve buna geri dönüş sağlayacaklarını düşünürler. 📌Üçüncü nesil: Sanki kendilerinde hiç mevcut değilmişçesine bedevilik ve sert oldukları dönemleri tamamen unuturlar. Ellerinde bulundurdukları nimetler neticesinde refahları son raddeye ulaşır. İbn Haldun bu dönemde devletlerin gücünün zayıfladığını düşünür. Bu dönemde devletin ihtiyarlama ve gerileme süreçleri başlar. 📌İbn Haldun'a göre bir devletin, hanedanlığın ömrü meselesi çok mühimdir. Devletin ömrü meselesi ilim ve fikir adamlarının dikkatini çeken hususlardan biridir. İbn Haldun'a göre devletin ömrü ile ferdin ömrü arasında, teşbihin ötesinde tam bir ayniyet söz konusudur. Fakat devletlerin ömürlerini 120 yıl olarak belirleyen İbn Haldun'un düşüncelerinin aksine 600 yılı aşkın süre ayaktan kalan Osmanlı Devleti'nin 3 kıtaya hükmetmesi, uzun yıllar da başarılı bir şekilde devlet yönetilebileceğinin en canlı örneği olarak karşımıza çıkar.

İbn Haldun’un Mukaddime eserine göre devletlerin bekası

İBN HALDUN KİMDİR?