İbn-i Haldun'dan yaşama dair 40 öğüt

'İnsanı açlık öldürmez, alıştığı tokluk öldürür.' 'İlme yasak koyanlar veya insanları yalanla meşgul edenler, aklın ve insanlığın en büyük düşmanlarıdır.' 'Nerelisin?' sorusu literatüre girmiş en ayrılıkçı, en bedbaht sorudur. Ha soran olursa, ben dünyalıyım. ''Kalpleri müteferrik olanların akılları birleştirilemez.'' 'Üzüntünün temel sebebi kasılma ve büzülmedir.' 'Dalkavukluğa eğilimlidir insanlar. Ün ve servet gibi dünyanın tatlarına ve geçim yollarına tutkundurlar.' 'Tarih alanında düşülen yanlış ve yanılgının gözden kaçabilen ince bir nedeni var: Çağlar değişir ve günler geçip giderken, toplumların, kuşakların, durumlarının da sürekli olarak değiştiğinin gözden kaçırılması. Bu, derinde ve gizli bir hastalıktır. Neden ki bu hastalık, uzun yıllar geçtikten sonra kendini gösterir. Onun derinde işleyişini halktan, sıradan kişiler anlayamaz..' 'Devletlerin ömürleri, onları ayakta tutanlarla orantılıdır.' 'İnsanlar gibi devletlerinde ömürleri vardır.' 'Gayri memnunlar medeniyet kuramazlar.' 'Bir görüşe ve bir inanca bağlılık ve taraftarlık insanın ruhuna işledi mi, kendi isteğine uygun düşen haberleri işitir işitmez hemen kabul eder. Bu temayül ve taraftarlık insanın basiret gözünü örter, tenkit ve tetkikte bulunmasını engeller.' 'Her insan, uyanıkken karşılaştığı şeyleri, daha önce 'düşünde' gördüğüne bir çok kez tanık olur.' ''Coğrafya kaderdir.'' 'İnsan her zaman, kendini yenen de bir üstünlük bulunduğuna, ona boyun eğilmesi gerektiğine inanır.' 'Fazla tevazunun sonu vasat insandan tavsiye dinlemektir.' ''İlim bir kuyu, tartışma ise onun kovası gibidir.'' 'Devleti yıpratıp eski bir giysi durumuna getiren ve sonunda da büsbütün yıkıp yok eden, varlıklı/parlak yaşamdır.' 'Bir devlette halka yükletilen vergilerin miktarı az olursa, ahâli çalışarak servet kazanmaya heves eder, ülke kalkınır.. Devleti idare edenlerin israfı, refah ve bolluğa alışması arttıkça ihtiyaç ve masraflar derece derece artar.' 'İnsanların, başkalarının mükemmelliğini ve kendilerinden üstün olduklarını kabullenmeleri çok az görülecek bir durumdur.' 'Devlet askerle korunur, asker para ile beslenir, mal haraç ile elde edilir, haraç memleketin mamurluğu ile temin olunur, memleketin mamurluğu ise adalet iledir, adalet ise valilerin hâllerini ıslahla, vâlilerin ve memurların hâllerini ıslah da vezirlerle olur, hükümdarın tebaasının durumunu bizzat kendisi yoklaması, bunların hepsinin başında gelir.' 'Alınan çok gıda vücutta işe yaramaz fazlalıklar ve kötü artıklar meydana getirir. Bu çeşit artıklardan vücut orantısız bir şekilde genişler; şekil çirkinleşir. Bu gıdalardan meydana çıkan bozulmuş kötü sıvıların beyne gitmesiyle zihinler ve fikir körleşir. İdrâksizlik, gafillik ve itidalden ayrılma ortaya çıkar.' 'İnsan beyni değirmen taşına benzer. İçine bir şeyler atmazsanız, kendi kendini öğütür.' ''Bil ki kötü ve yerilmiş ahlaktan uzaklaşıp, üstün bir ahlaka ve kişiliğe sahip olmak, ancak kişinin kendisinde bir kemal ve yeterlilik vehmetmesiyle ve insanların kendisinin ilim ve sanatına muhtaç olduğunu hissetmesiyle gerçekleşir.'' ''Aklın birçok mertebeleri var. Önce dış dünyanın idrakı: taakkul. Taakkul demek tasavvur demektir, buna akl-ı temyizi de derler. İnsan bu meleke ile faydalıyı zararlıdan ayırır.'' ''Öğretmenler, bilim sahibi olma yolunda öğrencilerine kitaplarını ezberletirler. Ancak bilimsel tartışmalarla ve münazaralarla, konuları ve sorunları zihinde yerleştirme suretiyle kestirilebileceğini unuturlar.'' ''Akletmek Müslümanlar tarafından terk edildi ve bu yüzden zelil bir hale düştüler.'' ''Bil ki mantık ilminde esas, ispat etmektir.'' 'Kentliler, kendilerini rahatlık ve kaygısızlığın döşeğine salıvermişler, mutluluk ve bolluğa gömülmüşler, mallarını ve kendilerini koruma işini, yönetenlerine, valilerine, yargıçlarına ve sürekli koruma görevlilerine bırakmışlardır. ' ''Geçmişler geleceğe, suyun suya benzemesinden daha çok benzer.'' ''Adaletsizlik medeniyeti mahveder.'' ''Zulüm, umranın harap oluşunun habercisidir.'' ''Şehirlerin de bir ruhu vardır. Bir şehirde yaşayan insanlar zamanla yaşadığı şehrin ruhuyla karakteristik açıdan özdeşleşirler.'' ''Barbarlar savaşla yenip fetheder, medeniyetse sulhla fethedeni fetheder.'' ''Devletler de tıpkı insanlar gibi doğar, büyür, yaşlanır ve ölürler.'' ''Durumdan duruma geçişler bütünüdür her şey. Bu değişmeler ve geçişler, kişilerde, sürelerde, kent ve kasabalarda olduğu gibi, tüm evrende, ülkelerde, kıtalarda, zamanlarda ve devletlerde de olur.'' ''Mağluplar galipleri taklit ederler.'' ''Her akıl, gücünün yetmediği ve idrak edemediği şeyleri inkar eder.'' ''Kıtlık zamanlarında insanları açlık değil, alışmış oldukları tokluk öldürür.'' ''Merhamet, masum olduğu için her kalbe misafir olmaz.'' ''İnsan, alışkanlıklarının çocuğudur.''