İlk Dünya haritasını çizen el İdrisi İstanbul’u nasıl anlattı?

1100 senesinde İspanya'nın Sebte şehrinde, Endülüs sınırları içinde doğan İdrisî'nin tam ismi Şerif Ebü'l Hasan Muhammed İdrisî'dir. Özellikle coğrafya ve botanik sahasında İslam dünyasının yetiştirdiği en büyük âlimlerden biridir. Şerif el İdrisî kimdir? İdrisî, bilimsel çalışmalarını Sicilya kralının hizmetinde gerçekleştirmiş; o dönemde İslam dünyası coğrafya ve botanik ilimleriyle pek ilgilenmemişti. İdrisî eğitimini Kurtuba'da tamamladıktan sonra coğrafi incelemeler yapmak için seyahatlere çıktı. Sicilya kralının isteği üzerine başka coğrafyacı âlimlerle birlikte gümüş bir yer küresi maketi yaptı. Bu küre ne yazık ki günümüze kadar ulaşmadı. Ancak İdrisî'nin başkanlığındaki bu ekip maket çalışmasının ardından, yer haritasında belirtilen yerleri anlatan bir coğrafya kitabı yazdılar. Kitâbü Ruger veya Kitâbü nüzhet ül-müştâk fî ihtirâk el-âfâk adıyla anılan bu eser bir önsözden sonra, iklimlere göre Batıdan Doğuya doğru dünya ülkelerinden bahseder. Yer adlarından bazıları Batlamyus'un coğrafya kitabından alınmıştır. Eser, zamanın bilinen bütün dünya ülkelerinden bahseder. Kitaptaki haritalar ise o zamana göre çok doğru ve ayrıntılıdır. Birçok araştırmacının dikkatini çeken Nüzhet ül-Müştâk eseri ise coğrafi bölgelere göre düzenlenmiş ve üzerinde buna göre tercümeler ve çeşitli araştırmalar yapılmıştı. Kitap Pierre-Amedee Jubert tarafından Fransızcaya tercüme edildikten sonra 1836 yılında yayımlandı. İdrisî'nin bizzat İstanbul'a gelmediği öne sürülse de onun İstanbul hakkındaki ayrıntılı anlatımı bu fikri çürütür. İdrisî, 'Bütün Doğu Roma İmparatorluğu'nda büyüklük bakımından İstanbul'la kıyaslanabilecek başka bir şehir yoktur' diyerek İstanbul'a gidip hayran kaldığını belirtir. 1130 yılında İstanbul'a gelen İdrisî, buraya dair gözlemlerini şu sözlerle kaleme almıştı: 'Üçgen biçiminde bir yarımada üzerinde kurulu olan bu başkentin iki tarafı deniz olup, kara tarafında olan üçüncü kenarında Altınkapı vardır. Şehrin toplam uzunluğu 9 mildir. 21 (10,5 m) yüksekliğinde ve 10 (5 m) yüksekliğinde bir ön suru olan çok güçlü tahkimat ile hem kara hem de deniz tarafından çevrilmiştir. Dış sur ile deniz arasında yaklaşık 50 (25 m) kadar yüksekliği olan bir burç bulunur. Şehrin 100 kadar kapısı vardır. Bunların başında Altınkapı denilen gelir ki, kanatları altın levhalar kaplı demirdendir. Saray, yüksekliği, yayıldığı alanın genişliği ve içindeki yapıların güzelliği bakımından ünlüdür. Saraya giderken geçilen Hipodrom (bedrun) ise dünyanın en şaşırtıcı yarış alanıdır. Yol üstünde, iki tarafta en mahir heykel ustalarını ümitsizliğe düşürecek gerçekçilikle yapılmış insan, at, aslan heykelleri arasından yürüyerek gelinir. Bütün bu heykeller tabii ölçülerden daha büyüktür. Sarayın içinde son derece ilgi çekici pek çok sanat eseri de vardır.'

İlk Dünya haritasını çizen el İdrisi İstanbul’u nasıl anlattı?

ŞERİF EL İDRİSİ KİMDİR?