İlk Türk Müslüman kadın hükümdar: Raziye Begüm

🔸 Türk dünyasında daima örnek gösterilecek; savaşçı, cesur ve öncü kadınlar var olmuştur. Bunlardan biri de Delhi Sultanlığı'nın tek kadın hükümdarı Raziye Begüm'dür. 🔸 Hindistan topraklarında kurulan ilk Türk Müslüman devleti, Delhi Türk Sultanlığı'dır. Devlet, Hindistan'daki Müslüman Gurlu Devleti'nin komutanlarından Kutbedddin Aybeg tarafından Delhi'de kurulmuştur. Delhi nerede? Delhi, 17 milyon nüfus sayısı ile Hindistan'ın en büyük ikinci metropol şehridir. TÜRKLERİN İLK KADIN HÜKÜMDARI TOMRİS 🔸 Raziye Begüm, Hindistan tarihinde 'ilk ve tek yegane Türk kadın hükümdar' olarak anılmaktadır. O, tahta kaldığı zamanlarda devlet yönetimi için büyük çabalar göstermiş ve tüm dünyaya devleti bir kadının hükmedebileceğini göstermiştir. 🔸 1236 ve 1240 yılları arasında Delhi Türk Devleti'ni yöneten Sultan, 'Şirin-i Dihlevi ve Şirin-i Guri' mahlasıyla şiirler kaleme almıştır. Raziye Begüm, Şemsettin İltutmuş ve Terken Hatun'un kızıdır. TATARİSTAN'DAN OSMANLI'YA UZANAN ŞİFALI ELLER 🔸 Sultan, küçük yaşlardan itibaren babasının yanında devlet yönetimi hususunda birçok deneyim sahibi olmuştur. İltutmuş, kızının bu ilgisi ve yeteneklerini fark eden babası, saltanatını kızına devretmeye karar verir. 🔸 Kaynaklara göre İltutmuş'un on iki oğlu ve iki kızı vardır. Begüm Sultan iki kız kardeşten küçük olandır, büyük kız ise Kırk Türk Beyin başı Balaban ile evlenmiştir. Raziye Begüm ise uzun bir süre evlenmemiş ve babasının sağ kolu olmuştur. 🔸 İltutmuş, kızının askeri başarısını her yerde anlatıyor ve onu 'Kurratü'l Aynım' yani 'göz bebeğim' diye seviyormuş. Yine kaynaklarda yer alan bilgilere göre Sultan; askeri bir dehaya sahip olup erkekler gibi ata binmekte, yay kuşanmaktaymış. 🔸 Bir zaman sonra Sultan Şemsettin İltutmuş, kızı Raziye Begüm Sultan'ı veliaht tayin eder. Delhi Türk Sultanlığı'nın çevresindeki emir ve melikler, İltutmuş'a oğulları varken neden kızını veliaht tayin ettiğini sorarlar. 🔸 Sultan İltutmuş'un cevabı oldukça manidardır: 'Benim oğullarım işret ve gençlik zevkleriyle meşguldür. Hiç birisinde memleket idare edecek kabiliyet yoktur. Dolayısıyla ülkedeki düzeni muhafaza edemezler. Biliniz ki, benim ölümümden sonra veliahtlığa hiç birisi Raziye'den daha lâyık değildir. Zira, Raziye her yönden erkek kardeşlerinden üstündür. Gerçi şeklen kadındır ama zekâ ve basireti erkekten farksızdır.' yanıtı vermiştir. 🔸 Babasının bu sözleri, Raziye Begüm'e güç verecek ve ömrünün sonuna kadar bu güç ile hareket edecektir. Şemseddin İltutmuş'un 1236 yılındaki ölümünden sonra emirler iki gruba ayrılmıştır. TÜRKLERİN İLK KADIN GENERALİ: KURMANCAN DATKA 🔸 Melikler, İltutmuş'un vasiyetine rağmen Begüm Sultan'ı saf dışı bırakmış ve kardeşleri Rükneddin Firuz Şah'ın tahta çıkmasını sağlamışlardır. Sultan, kardeşlerini babasının vasiyetini hatırlatmış ve hakkı olan tahta 16 yaşında oturmuştur. 🔸 Begüm Sultan tahta oturmadan önce Firuz Şah'ın annesi Şah Terken, anneleri farklı olan Kutbeddin'i öldürtür. Hatta bir gün Raziye Begüm'de hedef gösterilir ancak Sultan bir şekilde suikasttan kurtulur. 🔸 Tahta çıkmasındaki en büyük etken şüphesiz kardeşlerinin kendinden küçük olmasıdır. Raziye Begüm Sultan tahta geçtikten sonra, 'Saygıdeğer beyler ve sevgili halkım. Maalesef kardeşlerim babamın emanetine sahip çıkamadılar. Ben bir kanınım ancak bir Türk kadını erkekten zayıf değildir. Orta Asya ve Türkistanlı olan beyler bunu çok iyi bilirler. Hindistan'da hepimiz yabancıydık. Burada İslam'ın bayrağını dikerek adalet, birlik ve insanlar arasında eşitliği getirdik. Şimdi bütün bunlar tehlikeye girdiği için varlığımı bunun uğruna feda etmeye hazırım' ifadelerini kullanmıştır. KAZAN TÜRKLERİNİN KADIN KAHRAMANI: SÜYÜMBİKE 🔸 Raziye tahta geçtikten sonra 'Sultan' yerine 'Melike' ünvanını kullanmayı tercih eder. Babasından sonra kaldırılan gelenek ve görenekleri tekrardan canlandırır. Kanun ve nizamları gözden geçirir ve düzene koyar. 🔸 Delhi Türk Sultanlığı'nın başında tam dört yıl devlet yönetecek olan Raziye Begüm'ü farklı sıkıntılar beklemektedir. Bunlardan ilki tahtın başına geçer geçmez çıkan Nûr-i Türk İsyanı'dır. 🔸 İsyanı bastırmakta zorlanmış ve uzunca bir süre bununla meşgul olmuştur. Tam 'rahatladım' dediği anda bu sefer tahta çıkmasına karşı olan babasının veziri, Nizâmü'l Mülk Muhammed Cüneydî ve yandaşları ortaya çıkmıştır. UYGURLARIN CESUR HATUNU: İPARHAN 🔸 Vezir ve yandaşları tahtta kesinlikle bir kadın istemiyorlardır. Raziye Sultan bu ve daha bunun gibi isyanlarla, kalkışmalarla mücadele etmek zorunda kalır. Halbuki çok başarılı bir yöneticidir ve varlığı devleti için gelecek vaat etmektedir. O, tüm baskılara ve kısa süreli hükümranlığına rağmen çok iyi işlere imza atmıştır. 🔸 Raziye Begüm kendisine kurulan bir tezgah sonucu hapse atılır ve oradan kurtulmanın yollarını arar. Çözüm olarak Teberhind hakimi İhtiyarüddin Altuniyye ile evlenmeye karar verir. Bu evlilik onu hapisten kurtaracak ve tekrar tahta geçmesini sağlayacaktır. 🔸 Fakat yine ilerleyen süreçte verdiği mücadeleler ve savaşlar boşa çıkmış, güvendiği askerleri, eşi isyan eden kardeşi Behram Şah'ın tarafına geçmişlerdir. Raziye Sultan ise esir düşmemek için atını çöle sürmüştür. Artık takati kalmadığı bir vakit bir çiftliğe sığınır. 🔸 Hindu çiftçi ona bir parça kuru ekmek verir. Raziye Begüm onu yer yemez, yorgunluktan hemen oracıkta uykuya dalar. Çiftçi erkek elbiselerinin altında mücevherlerle işlenmiş bir kaftan bulunduğunu fark edince Raziye'yi öldürür ve bir tarlaya gömer. 🔸 Elbisesini alıp çarşıya satmaya gider, böyle kıymetli ve zarif işlenmiş bir elbise parçasının fakir bir Hindu çiftçinin elinde bulunması şüpheyle karşılanır. Çiftçi, kadı huzuruna götürülür ve Sultan Raziye'yi öldürdüğünü itiraf eder. Naaşı, Delhi'ye defnedilir. 🔸 Sultan'ın hayatı türlü dert, sıkıntı ve mücadeleler ile geçmiştir. O, babasının vasiyetini yerine getirmek için çabalamış fakat 'bir kadının hükümdar olmasını' hazmedemeyen karşı cinsleri onun varlığını, başarılarını hiçe sayarak ona suikastlar düzenlemişler ve tarih sayfasında yer almaması için ellerinden geleni yapmışlardır. 🔸 Bugün, Sultan'ın mezarının bulunduğu türbede tamamen harap halde olması gerçekten çok manidar...

İlk Türk Müslüman kadın hükümdar: Raziye Begüm

Raziye Begüm Sultan kimdir?