İslam kubbelerinin etkileyici formu: Çarkıfelek
Kubbe adeta İslam ile bütünleşmiş bir mimari elemandır. Başta camiler olarak külliye, medrese, hamam, çeşme yapılarında kullanıldığı gibi konut yapılarında da yer verilir. İslam mimarisinde yoğun kullanımı kubbenin giderek çeşitlenmesine, farklı form ve yorumlarla yapılardaki vazgeçilmez yerini almasını sağlar. Çarkıfeleğin eşsiz geometrisiyle yorumlandığında estetik niteliği oldukça yükselir. Peki, çarkıfelek motifi kubbeye nasıl yansır ve hangi yapılarda bu motif kullanılır?
🔸 Çarkıfeleğin kubbe yapılarında form olarak kullanımı aslında yazılı ve yöresel kültürde, yaşamın içinde yer almasından kaynaklanır.
🔸 Türk süsleme sanatlarında bir eksenin etrafında dönerek oluşan şekillere çarkıfelek, fırıldak, pervane, yanar döner, oklu çark, gök çığrısı ve tezginç gibi isimler verilir. Arap ve İran kültürleri incelendiğinde ise bu döner yapı "çerh-i felek" ismini alır. Türkçede ise bu isim çarkıfelek olarak karşılığını bulur.