İslam mimarisinin incilerinden: Gur-i Emir

Gûr-i Emîr ◾ Türbe olması hasebiyle Maveraünnehir bölgesinde ki türbelere mimari ve fikri olarak ilham olan Gûr-i Emîr, Emir Timur'un türbesidir. Maveraünnehir neresi? Batı Asya'da Seyhun ve Ceyhun nehirlerinin arasındaki havza. ◾ Esasında geniş bir külliye olarak tasarlanan yapı Timur'un vefatı üzerine türbe merkezli bir sisteme oturur. Timur kimdir? Emir Timur kimdir? ◾ Timur dünya tarihinde görülen önemli savaşçılardan biridir. Değişen dengeleri gözetmesi ve siyasi bünyeye yaptığı katkılarla tebarüz eden Timur, fetih hareketleri içinde olmuş devlet adamıdır. ◾ Askeri bir deha olarak anılan Timur, stratejileri sayesinde tarih sahnesine büyük bir fatih olarak çıkar. Özbekistan'da bulunan Semerkant şehrini döneminin en mühim şehri yapan Timur, böylece İslam medeniyetine büyük bir hizmet verir. Timur Bayezid'i nasıl esir aldı? ◾ Gûr-i Emîr'in içerisini yansıtan bir görüntü... ◾ 1336 - 1405 yılları arasında yaşayan Emir Timur, Timurlular hanedanının kurucusu ve ilk hükümdarıdır. Lenk olarak anılması yaralanması ve topallamasından kaynaklıdır. ◾ Batı Asya ve İran taraflarında büyük bir üstünlük kurarak Anadolu'ya giren Timur, Ankara Savaşı'nda Yıldırım Bayezid'i mağlup ederek Çin'e doğru yönelir ancak Ankara Savaşı'ndan 3 sene sonra vefat eder. Emir Timur'un İbn Haldun'a teklifi ◾ Timur; Üç, Beş ve Yedi Yıllık Seferler ile var olan dünyada önemli büyüklükte bir devlet kurar. Bu üç sefer ile ömrünün ciddi bir kısmını yollarda ve savaşlarda harcayan Timur, önüne çıkan her orduyu mağlup eder. ◾Üç yıllık seferde Kuzey İran'ı, Beş yıllık sefer ile Orta Doğu'yu, Yedi yıllık savaş ile Hint, Anadolu, İran, Irak coğrafyalarını tamamen fetheden Timur, büyük bir imparatorluk kurar. Ankara Savaşı'ndan bugüne uzanan bir hezimetin öyküsü ◾ Hayatı boyunca her daim ileriyi düşünen Timur, İslam ordularının Batı'ya gitmesini istemiş ancak bilinmeyen sebeplerden dolayı bu ilerleyiş Çin'e doğru döner. ◾ Ankara Savaşı dönüşü 1405 senesinde vefat eden Timur, torunu ile beraber Gûr-i Emîr olarak anılan anıt mezara defnedilir. İslam mimarisinin Avrupa'daki izleri ◾ Gûr-i Emîr'in içinde bulunan mezarlar... Gûr-i Emîr'de kimlerin kabri var? ↪ Timur ↪ Şehzadeler ↪ Celaleddin Miran ↪ Pir Muhammed Mirza ↪ Uluğ Bey ↪ Aziz Nur Seyyid Bereke Bereke Emir Timur'un hem hocası hem de dostudur. Bu sebeple kabri türbe içinde bulunan hanedan dışından tek kişidir. Adını seramiklerinin renginden alan külliye ◾ Eserin banisi esasında Timur'un büyük torunu Muhammed Sultan Mirza'dır. Medrese ve misafirhane olarak inşa edilmeye başlanan yapılarla temeli atılan Gûr-i Emîr 1399 - 1403 yılları arasında inşa edilir. ◾ Muhammed Sultan Mirza'nın buraya defnedilmesi ve kısa süre sonra Timur'un da vefat ederek bu türbeye defnedilmesi neticesinde Gûr-i Emîr, Timurlular hanedanının aile mezarlığına döner. İslam sanatları kimden etkilendi? ◾ Gûr-i Emîr'in güzel bir manzarası... Timur'un mezarının açılması ◾ 1941'de Stalin'in talimatı ile bir grup Rus bilim adamı Timur'un mezarını açarak kemiklerini inceler. Bu anlar aynı zamanda Sovyet kameramanlarınca videoya da alınır. ◾ Bu çalışma sonucunda Timur'un yüzü ve kalıbı çıkartılır. Bugün Timur'u tasvir için kullanılan resimler bu çalışma ile ortaya çıkan kalıplar sayesinde yapılır. Osmanlı'dan günümüze 15 minyatür sanatçısı ◾ Gûr-i Emîr'in çevresinde bulunan Timur'a dair hediyelik eşyalar... ◾ Turistler ve ziyaretçilerin Semerkant'taki en sık uğradığı mekanlardan olan Gûr-i Emîr, Türk İslam sanatının önemli eserlerindendir. ◾ Türbe içerisinde Timur'a dair eşyalar ve bilgilendirici metin, tablet vs bulunur. İslam sanatının merkezi: Türk ve İslam Eserleri Müzesi ◾ Gûr-i Emîr'in bulunduğu alanda bulunan bir Timurlenk Heykeli * Stalin'in emri ile Emir Timur'un mezarı açılır. Halkın tepkisi bu mezarın açılmasının kötü sonuçlar doğuracağı olur. Kısa bir süre sonra ise Almanya Rusya'ya savaş ilan eder.