İstanbul’un Avrupa’ya açılan kapısı: Sirkeci Tren Garı

Sultan II. Abdülhamid tarafından yaptırılan ve İstanbul'un simge yapılarından birisi sayılan Sirkeci Garı, inşa edildiği tarihte Batıya açılan kapı olarak algılanmaktaydı. Sirkeci Tren Garı, mimari açıdan bakıldığında 19. yüzyıl İstanbul'unun siluetindeki modern binalarla yerli binaların uyumu sergilenir. İstanbul'u Avrupa'ya bağlayan demiryolunun yapım serüveni Sultan Abdülaziz döneninde başladı. 1869 yılında Baron Hirch'e verilen imtiyazla, Rumeli Demiryolları Şirketi İstanbul'dan başlamak üzere Edirne-Sofya-Belgrad güzergâhını takip ederek Avrupa hatları ile birleşen bir demiryolu inşa edecekti. 4 Ocak 1871'de Yedikule-Küçükçekmece hattı, 21 Temmuz 1872'de de Sirkeci-Yedikule hattı bitirilip hizmete girmişti. Tren yoluna büyük önem veren Sultan Abdülaziz'in 'Memleketime demiryolu yapılsın da isterse sırtımdan geçsin, razıyım' diyerek Yedikule-Sirkeci hattı yapılırken Topkapı Sarayı içinden geçmesini temin ettiği bilinir. İstanbul'u Avrupa'ya bağlama serüveni, Sultan II. Abdülhamid döneminde de devam etti ve İstanbul'da Viyana'ya ilk tren seferi, 12 Ağustos 1888 tarihinde gerçekleştirildi. Avrupa'dan gelen yolcuları İstanbul'da karşılamak için büyük ve görkemli bir gar binası yapılması düşünüldü. 1200 metrekarelik bir alan üzerine inşa edilmeye başlanacak olan Sirkeci'deki yeni gar binasının projesi için Prusya Hükümet Mimarı August Carl Friedrich Jachmund görevlendirildi. 3 Kasım 1890 tarihinde devlet erkânının da katıldığı büyük bir törenle hizmete giren Sirkeci Gar Binası, ortada büyük ve yanlarda alçak kanatlarla birbirine birleştirilmiş üç yapıdan oluşur. Binanın merkezi gövdesini iki yandan kapatan iki saat kulesi bulunur. Yapı, at nalı kemerleri, geniş yuvarlak vitraylı pencereleri, aşırı saçak çıkmaları ve minareye benzetilen saat kuleleri ile dikkat çeker. Büyük bölümü tek katlı olarak planlanan gar binası, 19. yüzyıl Avrupa oryantalizminin İstanbul'daki en görkemli örneği sayılabilir. Sirkeci Tren Garı, mimarisiyle kendisinden sonra yapılan Edirne, Halep, Şam ve Medine tren garlarını etkilemiştir. Sirkeci Garı'nın büyük iç mekânları ferah ve görkemli bir şekilde gün ışığı ile aydınlatılmıştır. Günün değişik saatlerinde mekânların perona ve özellikle de deniz yönüne açılan kapılarının ve rozet pencerelerin renkli vitrayları, güneşin açısına ve parlaklığına göre değişkenlik gösteren ışık oyunları, garın iç mekânlarındaki o oryantalist çizgilere daha mistik bir hava katar. Sirkeci Garı'nın büyük giriş kapısının üzerinde büyük bir levhanın içerisinde Sultan II. Abdülhamid'in tuğrası ve altında daha sonra kaldırılan Serasker Muhtar Paşa tarafından yazdırılan 'Ulu hakan himmet ederek buyruk verdi, demiryolu için bu gönül çeken istasyonu yaptırdı. Tarihi açılışı ilan için çıktı özel bir tren, Sultan Hamid yaptırdı bu süslü ve gönül çeken istasyonu' sözlerinin yazılı olduğu bir kitabe yar almaktaydı. Sirkeci Garı, sıralı taş ve tuğla örülü Bizans tarzı duvarları, Selçuklu kapısı ve İslami mimariye uygun at nalı şeklindeki kemerli pencereleri ile günümüzde de göz kamaştırıcı bir yapı olarak ön plana çıkar.

İstanbul’un Avrupa’ya açılan kapısı: Sirkeci Tren Garı

AVRUPA’YA AÇILAN KAPI: SİRKECİ TREN GARI