İstanbul’un kaybolan hazineleri

BOSTANCIBAŞI ABDULLAH AĞA CAMİİ 🔸 Bulunduğu semt dolayısıyla Langa Camii de denilen bu eser, Aksaray'dan Yedikule'ye giden ana caddenin sapağında bulunuyordu. 🔸 Abdullah Ağa Camii, 15. yy. sonlarından itibaren İstanbul'un şehir dokusundaki yerini alır ve 1937 yılına kadar varlığını korur. Belgelenen son fotoğraflarında cemaat yeri kubbelerinin yıkıldığı görülür. Caminin 1766 depreminde ortadan kalkmış olduğu tahmin edilebilir. ◾ Uzun yıllar ihmal edilmiş durumda kalan Abdullağ Ağa Camii, caddenin genişletilmesi sebebiyle 1937 yılında yıktırılıp yerinin dümdüz edildiği bilinmektedir. Cami yıktırıldıktan sonra kalan arazi üzerinde daha sonra apartman yapılmıştır. Eyüpsultan'da bulunan tarihi yerler MERCAN SARAYI (ALİ PAŞA KONAĞI) 🔸 İstanbul'un gereksiz yere yıktırılan tarihi eserleri arasında birkaç saray da vardır. Bunlardan birisi İstanbul Üniversitesi merkez binasının kuzey tarafında Mercan Yokuşu başında bulunan Ali Paşa Konağı diğer adıyla Mercan Sarayı'dır. 🔸 Yapı İstanbul'un en gösterişli köşelerinden birinde, Haliç'in ve Boğaz'ın girişlerine hakim, Galata ve Üsküdar'ı gören bir noktada yükselir. ◾ Bu konağın yanması üzerine Sultan Abdülaziz tarafından tekrar inşa edilmesi için Ali Paşa'ya tahsis edilir. Bazı kaynaklarda yapının Balyan ailesinden Agop ve Sarkis Balyan tarafından yapıldığı belirtilir. 🔸 Halk arasında 'Yanık Saraylar' adıyla tanınan Ali Paşa Konağı veya Mercan Sarayı, İstanbul siluetinin bir alameti olarak yıllarca boş durur. Binanın ihya edilerek üniversite kütüphanesinin buraya taşınılması düşünülse de bu plan gerçekleştirilemez. Zamanla da sarayın kalıntıları tamamen ortadan kaldırılır. SÜLEYMAN SUBAŞI CAMİİ 🔸 Cami, Haliç üzerinde Galata tarafındaki Azapkapı'yla Unkapanı'nı birleştiren Atatürk Köprüsü'nün ucundaki düzlükte bulunuyordu. 🔸 Unkapanı Camii olarak da adı geçen bu eser, Kanuni Sultan Süleyman döneminde yaşadığı bilinen Süleyman Subaşı tarafından yaptırılır. Sultanın vefatının ardından caminin yanması üzerine ihya edilir. 🔸 19. yüzyılın ikinci yarısında caminin önemli bir değişikliğe uğradığı ve bütünüyle yıktırılarak yeniden inşa edildiği bilinir. 1940 yılında Atatürk Köprüsü inşa edilirken de tamamen ortadan kaldırılır. MERZİFONLU KARA MUSTAFA PAŞA CAMİİ 🔸 Gerekçesi anlaşılmadan yıktırılıp ortadan kaldırılan tarihi eserlerden biri de Karaköy'deki Merzifonlu Kara Mustafa Paşa veya kısaca Karaköy Camii'dir. ◾ Bu caminin yerinde daha sonraları büyük bir şöhrete erişmiş olan İtalyan mimar Raimondo Daranco'nun inşa ettiği çok değişik üslupta bir cami bulunuyordu. Kayıp mirasın izinde: Türkiye'den kaçırılan tarihi eserler YEDEKÇİLER CAMİİ 🔸 Karaköy İskelesi'nden Kadıköy'e gidenler Topkapı Sarayı'nın eteğinde Sarayburnu ile Ahırkapısı Feneri arasında sahilde bir cami görürlerdi. Etrafında hiçbir yapı olmayan bu küçük ibadet yeri, kendi haline bırakılır. ◾ Bu küçük cami, aslında sarayın başta gelen hizmetlilerinden Bostancılar Ocağı'nın bir bölümünün mescidi olarak inşa edilir. 🔸 1930'lara doğru çevresi bütünüyle boşaldığından bakımsız kalır. Yine de yarı yıkık minaresi ile uzun yıllar varlığını korur. Daha sonra harap görüntüsünün verdiği rahatsızlık bahane edilerek önce minaresi yıktırılır, binası da mesken gibi kullanılır. Ardından bütünüyle yıkılır. KAZASKER ABDURRAHMAN CAMİİ 🔸 Kayıp yapılardan biri de Topkapı Sarayı'na uzanan ana caddenin kenarında bulunan Kadıasker (Kazasker) Abdurrahman Efendi Camii'dir. 🔸 Bilinen üzere 1918'de vuku bulan yangında yalnız kagir kısımları ayakta kalacak şekilde yanar. Bu, Osmanlı İstanbul'u için büyük ve yeri doldurulamaz bir kayıptır. Osmanlı'nın kaybolan mescitleri BALIKPAZARI İSKELESİ MESCİDİ 🔸 Balıkpazarı İskelesi Mescidi, Karaköy Köprüsü'nün başlangıcı ile Zindanhanı arasında bulunan alandaydı. Hadikatül Cevami'nin verdiği bilgiye göre ilk olarak Sultan II. Mustafa döneminde adı bilinmeyen bir kadın tarafından yaptırılır. Bu küçük ahşap cami, 1774 yılında yanar ve bir süre yeniden yapılmadan kalır. 🔸 Daha sonra onarılan cami, 1940'lı yıllara kadar ayakta kalmıştır. Ancak ne yazık ki bir süre sonra da bütünüyle yıktırılıp ortadan kaldırılır. Hadikatül Cevami nedir? Hüseyin Ayvansarâyî'nin (ö. 1201/1787) XVIII. yüzyıl sonlarına kadar İstanbul'da mevcut cami, tekke ve zâviyeler hakkında bilgi veren eseri. BALABAN AĞA MESCİDİ 🔸 İstanbul'da 'imar' adı altında yapılan yıkımlardan biri de Balaban Ağa Mescidi olmuştur. İlk yapımı Roma devrine ait Balaban Ağa Mescidi, Şehzadebaşı ile Laleli arasında Fen Fakültesi karşısında bulunuyordu. ◾ Bazı araştırmacılar, kaynaklardan bu çevrede olduğu öğrenilen bir Bizans manastırının kalıntısı olduğunu ileri sürmüş, bazılarıysa manastırın kütüphanesi olabileceğini iddia etmişlerdir. 🔸 İstanbul'un fethinden sonra Sekbanbaşı Balaban Ağa tarafından mescide dönüştürülür. Sık sık büyük yangınlarda zarar gören yapı daha sonra yıkılır. İstanbul Boğazı'ndaki tarihi camiler ATTAR HALİL AĞA MESCİDİ VE ÇEŞMESİ 🔸 Tarihin sayfaları arasında kaybolan eserlerden biri de bugün yeri bile belli olmayan Attar Halil Ağa Mescidi'dir. Şehrin batı tarafında Edirnekapı'dan Topkapı'ya surlara paralel uzanan caddenin Vatan Caddesi'yle kesiştiği köşede bulunuyordu. 🔸Hadikatül Cevami, bu mescidin banisinin kabrinin yeri bilinmeyen Attar Halil Ağa adında kişi olduğuna işaret eder. Tarihi eser, imar nedeniyle yıkılır. SULTAN I. MAHMUD ÇEŞMESİ 🔸 Sultan I. Mahmud Çeşmesi, Fatih'ten Edirnekapı'ya giden ama caddenin sol tarafında, Kıztaşı ve Vatanperver Sokağı kavşağında bulunuyordu. 🔸 Çeşme, İstanbul'un 1918'e kadar olan sokak dokusunda yoğun bir yerleşme mahallinin içinde ve caddenin kenarında bulunuyordu. 🔸 Kitabesinde Sultan Mahmud'un bu çeşmeyi yaptırıp, buraya çeşme suyu getirmesinden övgü ile söz edilir. 1978'de arazinin satılması üzerine çeşme yıktırılarak yerine apartman yaptırılır. Osmanlı'ya tanıklık etmiş çeşmeler