Kanuni’nin sadrazamı Kara Ahmed Paşa neden idam edildi?

Kanuni Sultan Süleyman'ın devrinde iki yıl sadrazamlık yapan ve pek çok siyasi başarıya imza atan Kara Ahmed Paşa'nın idamla sonuçlanan ilginç bir hayat hikayesi vardı. Kara Ahmed Paşa kimdir? 🔸 Arnavut asıllı olan Kara Ahmed, devşirme sistemi kapsamında Enderun'a alınarak saraya adım attı. İlk görevi kapıcıbaşılıktı, bu görevden sadrazamlığa kadar yükselmesi aynı zamanda bir başarının da öyküsüydü... 🔸 Osmanlı dönemindeki ünlü isimlerin biyografilerinin yer aldığı Sicil-î Osmani'de 'Gazi, gayretli, herkese haddince riayet eder, insaflı bir zat idi.' şeklinde değerlendirildi. Ahmet Paşa, üstün vasıfları sebebiyle Kanuni'nin kız kardeşi Fatma Sultan ile evlendirildi. Kanuni ile ilgili 20 ilginç bilgi 🔸 Kara Ahmed Paşa, Boğdan ve Nahcivan başta olmak üzere birçok sefere katıldı. Bilhassa Valpo ve Şikloş kalelerinin fethinde önemli rol oynadı. Estergon ve İstoni Belgrad'ın alınmasıyla sonuçlanan kuşatmalardaki etkisi sayesinde, üçüncü vezirliğe yükseldi. Bu dönemdeki vezir-i azam ise nam-ı diğer Rüstem Paşa idi... 🔸 Üçüncü vezir olarak katıldığı Gürcistan seferinde asıl başarısını kazandı. Fethettiği kalelerle Çoruh boyunda bir Osmanlı sancağı kuruldu. 🔸 Harekâtı büyük bir başarıyla tamamlayan Ahmed Paşa 24 Ekim 1549'da padişahın ordugâhının bulunduğu Diyarbekir'e döndü. Kanuni devrinin Kudüs'üne ışık tutan eser 🔸 Ahmed Paşa'nın başarıları yalnızca bunlarla sınırlı değildi. Sokullu Mehmet Paşa'nın kuşatmalarda gösterdiği hezimetler neticesinde Ahmed Paşa ikinci vezirliğe yükseldi. Fakat paşanın Nahcıvan seferi bütün dengeleri alt üst edecekti... Peki, ikinci vezirliğe yükselmesinin asıl nedeni neydi? 🔸 Tarihler 1553'ü gösteriyordu. Osmanlı Sarayı'nda Hürrem Sultan'ın etkisiyle birtakım iç karışıklıklar mevcuttu. Kanuni Sultan Süleyman, 5 Ekim 1553'te oğlu Şehzade Mustafa'yı idam ettirip Rüstem Paşa'yı görevden almasıyla Kara Ahmed Paşa ikinci vezirliğe yükseldi. 🔸 Bu ani gelişmelerin arka planında hangi siyasi hesap ve karmaşıklıklar olduğu tam manasıyla bilinmese de tarihçiler tarafından ortaya atılan birtakım çıkarımlar da mevcuttu. Şehzade Mustafa'nın öldürülmesinden sonra askerler arasındaki hoşnutsuzluğun giderilmesi için Kara Ahmed Paşa'nın siyasî bir manevra ile başa getirildiği iddia edildi. Kanuni'nin meşhur-u âlem rüyası ve vasiyeti 🔸 Bu idam kararının Kanuni döneminin tarihçilerinden Celâlzâde Mustafa Çelebi'ye göre belli başlı sebepleri vardı. Ahmet Paşa'nın idam edilmesinin sebebini vezirlik yükünü kaldıramamasına, işlerin üstesinden gelememesine bağlıyordu. Bunun yanında kanunları uygulamayı ihmal etmesi, Nahcıvan seferinde gerekli askerî tedbirleri almaması sebebiyle İran'ın fethi fırsatının kaçırılması da etken olmuştu. Ayrıca Mustafa Çelebi'ye göre değersiz kişilerin sözlerini dinlemesi de paşanın sonunu getirmişti. 🔸 Paşa'nın neden öldürüldüğüne bilgiler yalnızca bununla sınırlı değildi. Olayların bizzat şahidi Hasburg elçisi Busbeke, 14 Temmuz 1556 tarihli mektubunda bu sırlı olayı aydınlatacak cümleler kurmuştu. Türk Mektupları isimli eserde Hasburg, bu hususta duyduğu rivayetleri şöyle aktarır: Bazı kişilere göre Ahmed Paşa'nın Şehzade Mustafa'ya olan yakınlığı ve ona destek vermesi bu idama sebep olmuştu. Bir diğer görüş ise Ahmet Paşa'nın Rüstem Paşa'ya yeniden vezirlik yolunun açılabilmesi için kurban gittiği yönündeydi. 12 maddede Kanuni'nin son seferi ve ölümü 🔸 Katip Çelebi ise bu idam meselesi hakkında çok farklı bir anekdot ortaya koyuyordu. Katip Çelebi'ye göre Ahmed Paşa idam kararını serinkanlılıkla karşılamıştı, fakat ilginç bir isteği vardı. Ölümü cellatlardan olmayacaktı, tanıdığı değer verdiği biri tarafından idam edilmek istenmişti. En nihayetinde kendi seçtiği biri tarafından idam edildi. 🔸 Kara Ahmed Paşa'nın idam meselesini satırlarına taşıyan Osmanlı tarihçilerinden biri de Gelibolulu Ali idi. Ünlü tarihçiye göre paşa hiçbir sebep yokken idam edilmişti. İdamın arkasında Rüstem Paşa'nın siyasi çıkarları yer alıyordu. 🔸 Rüstem Paşa'nın yeniden vezirliğe geçebilmesi için Kara Ahmed Paşa iftiralarla suçlanıyordu. Öyle ki Ali'ye göre bu ani idam kararı, Safevi hükümdarı Şah Tahmasb'ı bile şaşırtmıştı. Osmanlı tarihinde bilmeniz gereken ilkler 🔸 Avusturyalı tarihçi ve doğu bilimleri uzmanı Hammer'ın ise Osmanlı kaynaklarında yer almayan farklı bir görüşü vardı. Bu görüşün arkasında Osmanlı'nın adalete verdiği önem de kendisini gösteriyordu. 🔸 Ahmed Paşa'nın Mısır valiliğine getirttiği Dukakin Mehmed Paşa'nın çok vergi toplaması padişahın dikkatini çekti. Bir önceki valiye göre oldukça fazla vergi toplayan Mehmet Paşa'nın İstanbul'a gönderdiği fazla meblağ, Ahmet Paşa'nın sorgulanmasına neden oldu. Çünkü padişaha göre halktan bu kadar vergi yalnızca zulümle toplanabilirdi. Hammer, bu durumun Ahmed Paşa'yı idama götüren bir neden olabileceğini aktardı. Bu tarihi şahsiyet popüler kültürde de yerini aldı. Osmanlı'nın anlatıldığı dönem dizilerine kadar konu oldu. Dizide Kara Ahmed Paşa'nın idam sahnesi canlandırıldı. 🔸 Ölümüne dair pek çok farklı rivayetin bulunduğu Kara Ahmet Paşa'dan geriye Topkapı mevkiindeki inşa ettirdiği bir külliye kaldı. Cami, medrese, mektep gibi binalardan müteşekkil külliyesi idamından sonra tamamlandı. Kıymetli çinilerle süslü olan camiyi göremeden vefat etti. Kara Ahmed Paşa'nın kurduğu bu külliye, Osmanlı toplumunun manevi cephesinin gelişmesine büyük katkı sağladı. Osmanlı döneminden eski İstanbul fotoğrafları

Kanuni’nin sadrazamı Kara Ahmed Paşa neden idam edildi?

KANUNİ'NİN SADRAZAMI KARA AHMED PAŞA