Karacaahmet Türbesi’ni tamir ettiren Kanuni’nin eşi Gülfem Hatun

GÜLFEM HATUN KİMDİR? 🔹 Kanuni Sultan Süleyman'ın eşi olan Gülfem Hatun, İstanbul Vakıfları Tahrir Defteri'nde Abdurrahman kızı Gülfem Hatun olarak adı geçer. Baba adı, Gülfem'in yabancı asıllı bir Müslüman olduğunu göstermektedir. 🔹 1521'de Şehzade Mehmet ile aynı sene dünyaya gelen oğlu yine aynı yıl 12 Ekim 1521'de çiçek hastalığından vefat eden Şehzade Murad'ın annesinin de Gülfem Hatun olduğunu belirtilir. Onun mezar taşındaki 'şehide' sözcüğü, ölümü ile ilgili değişik rivayetlerin oluşmasına neden olmuştur. Osmanlı'nın hayırsever hanım sultanları MEZAR TAŞINDA NE YAZIYOR? 🔹 Gülfem Hatun'un bir salgın hastalık veya kaza ile ölmüş olabileceği de ihtimaller dahilindedir. Onun mezarı ise günümüzde minaresiz ve sade bir çatıyla örtülü olan caminin bahçesinde yer almaktadır. ➡ Yaşamı hakkında bilgilerin azlığına karşın, arşiv kaynaklarında Gülfem Hatun'un vakıflarına ilişkin ayrıntılı bilgiler mevcuttur. GÜLFEM HATUN'UN VAKIFLARINA İLİŞKİN BİLGİLER 🔹 Üsküdar Kadı Sicilleri'nde Gülfem Hatun'un 1539 yılında mektep, tabhane ve imaret yapmak üzere çeşitli emlak satın aldığı kayıtlıdır. Ebussuud Efendi'nin imzasını taşıyan vakfiyesi 1542 tarihlidir. ➡ 1542 tarihli İstanbul Vakıfları Tahrir Defteri'ndeki kayıtta cami, mektep ve imaret için ayrılmış gelir kaynağı oldukça fazla emlak ve nakitten oluşmuştur. Osmanlı'nın şair sultanları GÜLFEM HATUN'UN YAPTIRDIĞI HAYIR HİZMETLERİ 🔹 Yapımı 1561'de tamamlanan ve tamamen kendi birikimleriyle yaptırdığı Üsküdar'daki Gülfem Hatun Camii ile mektep ve türbesine; ve 34 oda, 11 ev, 6 dükkân, 1 bahçe ve fırın vakfetmiştir. Ancak 1930'daki yol yapım çalışmalarında türbe ve mektep yıkılmıştır. GÜLFEM HATUN CAMİİ 🔹 Gülfem Hatun'un Üsküdar'da yaptırdığı eserlerden günümüze sadece küçük bir cami ulaşmıştır. Üsküdar'da çarşı içinde Doğancılar Yokuşu'nun alt tarafında, meydanın sağ yanında yer alır. 🔹 Kanûnî Sultan Süleyman zamanında yapılmıştır. Mimar Sinan'ın eserlerini tanıtan tezkirelerde aynı adı taşıyan medreseye rastlanırsa da camiye dair bilgi yoktur. Sultan Süleyman'dan Sultanlar Sultanı'na MAHALLE HALKI TARAFINDAN TOPLANAN PARA İLE TAMİR ETTİRİLDİ 🔹 Kapının üstündeki, şair Senîhî tarafından düzenlenmiş ve ta'lik hatla yazılmış altı beyitlik kitâbeden, bir yangında harap olan caminin (Gülistana şebîh oldu yapıldı câmi-i Gülfem), tarih mısrasının gösterdiği 1285'te mahalle halkı tarafından toplanan para ile tamir ettirildiği anlaşılmaktadır. TOPKAPI SARAYI MÜZESİ ARŞİVİ'NDE GÜLFEM HATUN 🔹 Çağatay Uluçay'ın 1560-61 tarihli Vakıf Muhasebe Defteri'nden tespit ettiğine göre Üsküdar'daki bu camiye, İstanbul'da Süleymaniye civarında ve Bitpazarı'nda odalar, başka yerlerde dükkânlar, evler, fırın, Üsküdar ve Galata'da evler, dükkân ve bahçeler vakfedilmiştir. Vakfiye kaydı, Hadîkatü'l-cevâmi'de belirtilen ölüm tarihiyle uyum gösterir. Osmanlı'da kadının toplumdaki ve sosyal hayattaki yeri CAMİ ESAS MİMARİ GÖRÜNÜŞÜNÜ KAYBETTİ 🔹 Gülfem Hatun Camii esas mimari görünüşünü XIX. yüzyılın ikinci yarısındaki ihyası sırasında kaybetmiştir. Bugün dikdörtgen planlı, üstü kiremit kaplı ahşap çatı ile örtülü, gösterişi olmayan bir yapı halindedir. 🔹 Ancak duvarlardaki sıvalar raspa edilecek olursa belki ilk yapısından izler bulmak mümkün olabilir. Şimdiki görünümüyle bir sanat değeri taşımayan minaresi de geç dönemde değişikliğe uğradığından külâhı küçük bir kubbe biçimindedir. GÜLFEM HATUN MEDRESESİ YANGINDA HARAP OLDU 🔹 Yıllar içerisinde tahrip olan cami, geniş bir restorasyon çalışması geçirerek Ekim 2022 tarihinde tekrar ibadete açıldı. 🔹 Mimar Sinan'ın yaptığı eserlere dair tezkirelerde adına rastlanan ve caminin yanında veya yakınında olduğu tahmin edilen Gülfem Hatun Medresesi aynı yangında harap olmuş ve ihya edilmediğinden ortadan kalkmış olmalıdır. Osmanlı padişahlarının Resulullah (SAV) sevgisi KARACA AHMED TÜRBESİ'Nİ TAMİR ETTİRDİ 🔹 Gülfem Hatun'un yaptırdığı bir diğer önemli hayır hizmeti de o dönemde harap durumda olan Karaca Ahmed türbesini ihya ettirmesidir. 🔹 Bunun yanında Gülfem Sultan, Manisa'da çeşmeleri bulunur. Şehir içi ve şehir dışındaki faaliyetler sürdürmüş, şehir dışında Yenişehir'in Karahisar köyüne su getirtip çeşme yaptırmıştır.