Keşif hakkında 50 gerçek

İslam Uygarlığında yaşayanlar, seyahat etmeyi ve ilim öğrenmeyi çok severlerdi. Hz. Muhammed'in Müminlere 'İlim Çin'de dahi olsa, gidip alınız' demiştir. Filistinli coğrafyacı Mukaddesi, 10. yüzyıl İslam âleminin neredeyse her köşesini keşfederek notlar almış ve gözlemler yapmıştır. Orta Çağ dünyasında hayatın nasıl olduğunu Müslüman gezgin ve coğrafyacıların tuttukları günlükler sayesinde biliyoruz. 14. yüzyılda yaşamış olan coğrafyacı Dimeşki, kasaba ve şehirlerin uzun ağaçlı zengin ve sık ormanlarla çevrili olduğu Malay Adalarında yaşamın nasıl olduğunu anlatmıştır. Zheng He'nin seyahatleri sayesinde, zürafalar Afrika'dan Çin'e getirilmiştir. Dimeşki'nin notlarında, Malay Adalarında al Rukh adlı dev bir kuşun ve beyaz fillerin yaşadığı anlatılır. Bir haritanız olmadan, yaya veya deve üstünde Mekke'ye giden yolu bulmaya çalıştığınızı düşünün! Bu nedenle Müslümanlığın ilk dönemlerde yaşamış olanların güçlü bir coğrafya ve astronomi bilgisine ihtiyaçları vardır. İslam dini, gücü yeten herkesin en az bir kez hac için Mekke'ye gitmesi gerektiğini buyurur. Arapçada Hajj (Hac) kelimesi, 'kutsal bir yer için yola çıkmak' anlamına gelir. Hacca giden birçok Müslüman, gördükleri kişi ve yerleri yazarak, coğrafi bilgiye katkıda bulunmuştur. 7. yüzyıldan beri, hacca giden kişiler deve veya at üstünde ya da yaya olarak kilometrelerce yol kat etmişlerdir. Çin'in ilk Arapça detaylı tanımını yapan, gezginler ve tacirlerdir. Pek çok ünlü Avrupalı kâşif, İslam Uygarlığındaki harita ve bilgileri kullanmıştır. Müslüman tüccarlar, yabancı ülkelere kara yoluyla birlikte, deniz yoluyla da giderek, deniz rotaları hakkında yeni bilgiler edinmişlerdir. Yâkubî, 800'lü yılların sonunda yazmış olduğu 'Ülkeler Kitabı'nda, Çin'e gitmek için geçtiği yedi denizin rengini, esintilerini ve su kaynaklarını anlatmıştır. 15. ve 16. yüzyıllarda, deniz yoluyla uzun mesafeler kat ettikleri bilinen tek Avrupalılar Vikinglerdi. İbn Hurdazbih, Çin, Japonya, Kore ve Cava Adası'nın da bulunduğu, önemli Müslüman ticaret yollarını içeren 'Yollar ve Ülkeler' adlı bir eser yazmıştır. Ayrıca kitabında, Çin'in doğusunda bulunan 'Waqwaq' (muhtemelen günümüzün Japonya'sı) adalarından da bahsetmiştir. Arab İbn Fadlan, 921 yılında Kuzey Avrupa'yı gezmiş, Volga Nehri boyunca kamp kuran ve 'palmiye ağacı kadar uzun' boylu olarak tasvir ettiği Avrupalı tacirler ile karşılaştığını anlatmıştır. Gezginlerin deniz canavarları ve dev kara hayvanları hakkında anlattıkları hikâyeler, Bin bir Gece Masalları ve Denizci Sinbad'ın Serüvenleri gibi ayrıntılı Arap masallarının yaratılmasına yol açmıştır. 10. yüzyılda yaşamış Doktor İbnü'l Cezzâr, evde veya seyahatte kullanmak üzere tıbbi problemler için bir rehber olan, Gezgin Olmanın Koşulları adlı kitabı yazmıştır. Orta Çağ zamanında yapılmış olan Bağdat kanallarının 1895 yılında yenilenmesi, 10. yüzyılda yaşamış olan Suhrab isimli coğrafyacının ayrıntılı açıklamaları sayesinde olmuştur. İslam Uygarlığındaki âlimler, Dünyanın yuvarlak olduğuna inanıyorlardı. Kendi notlarıyla, seyahat rehberini ve daha önceki âlimlerin çalışmalarını da kullanan İdrîsî, 12. yüzyıl dünyasının en kapsamlı atlasını hazırlamıştır. Henüz 21 yaşında olan Faslı İbn Battûta'nın, 1325 yılında Mekke'ye gitmek üzere çıktığı yolculuk, onu dünyanın dört bir köşesine götürmüş ve tam 29 yıl sürmüştür. İbn Battûta, 120.000 kilometreden fazla yol gitmiş, hükümdarlar ve liderler dâhil binlerce kişiyle tanışmıştır. İbn Battûta, yolculuk yapacaklar için, ziyaret etmiş olduğu 44 ülkeden Çin'i 'en güvenli ve en iyi ülke' olarak adlandırmıştır. İbn Battûta'nın, bugün Batı Afrika olarak bilinen Mali'nin Orta Çağ'daki hali hakkında anlattıkları, günümüze ulaşan yegâne kayıttır. İbn Battûta, genellikle Müslüman Marko Polo olarak tanınmaktadır. Birleşik Arap Emirlikleri, Dubai'de bulunan dünyanın en büyük temalı alışveriş merkezi, adını İbn Battûta'dan almıştır. Henüz 17 yaşında olan Marko Polo, 1271 yılında İtalya, Venedik'teki evini terk ederek, tam 24 yıl süren Çin yolculuğuna çıkmıştır. Tarihi bir rekor kıran deniz kâşiflerinden olan Zeng He, 15. yüzyılda yaşamış Orta Asyalı ve Samur boyundan bir Müslüman Moğol'du. Çin donanmasının Amirali olan Zheng He, 1405 ve 1433 yılları arasında 37 ülkeyi ziyaret etmiştir. Zheng He, güçlü olduğu kadar, dikkat çekiciydi. Bazı yazılarda onun 100 kilodan fazla, 2 metreyi aşan boyuyla ve de bir kaplan gibi çevik ve hızlı hareket ettiği söylenir. Zheng He, zamanın en büyük donanmasını yaparak, Çin'in süper bir güç haline gelmesine yardımcı olmuştur. Zheng He'nin gemileri, 500 kişilik mürettebatı taşıyabilecek kapasitedeydi. Zheng He'nin filosundaki gemilerin bazıları 122 metre uzunluğunda ve 55 metre genişliğindeydi. Kıyas edilecek olursa, Kolomb'un gemisi Nina, yalnızca 23 metre uzunluğundaydı. Zheng He'nin filosu hareket halindeyken, yüzen küçük bir şehre benziyordu. İlk filosunda 317 gemi ve 27.870 adamı vardı. Gemiler arasında haberleşmek ve filonun hareketlerini koordine etmek için bayrak, fener, çan ve hatta birbirleriyle mesajlaşmak için güvercinler kullanılırdı. Günümüzdeki modern gemi yapımcıları, bu yüzen şehirlerin metal kullanılmadan nasıl yapılabildiğini hala bilmiyorlar. 'Görebilmeleri' için, yelkenlerinin üzerine ejder gözü motifleri işlendiğinden, bu gemilere 'yüzen ejderler' denirdi. Zheng He'nin gemileri, kutsal atlar (zebralar), kutsal geyikler (Afrika antilobu) ve deve kuşu dâhil, her türden canlı hayvan taşırdı. Çok sayıdaki mürettebatın beslenmesine yardımcı olmak için, balıkları büyük ağların içine çekmekte su samurları kullanılırdı. Zhen He'nin filosunda içme suyu taşıyan tankerler de vardı. Zheng He'nin diplomasi ve ticaret amaçlı yaptığı yedi uzun deniz seferine 'Hazine Gemisi' seferleri adı verilmiştir. 1962 yılında, Çin'deki eski bir çekekte hazine gemisine ait 11 metre uzunluğunda bir dümen direği bulunmuştur. Bunun 152 metre uzunluğunda bir gemiye ait olduğu varsayılmaktadır. Zheng He'nin seferleri, hem yeni mineral, ilaç ve baharatlar bulma, hem de ticaret yaparak diplomatik ilişki kurulmuş olan ülkelerden vergi alma konusunda çok başarılı olmuştur. 1433 yılında Zheng He'nin ölümünden yüzyıl sonra, Çin ironik bir şekilde deniz ticaretini ve çok direkli gemileri yasaklamıştır. İslam Uygarlığındaki 1001 Buluş ve Olağanüstü Gerçekler, Sabah Yayınları.