Kıbrıs Barış Harekatı

🔹 1571 yılında fethedilen Kıbrıs, 1878 yılına kadar Osmanlı yönetiminde kaldı. 1914 yılında İngilizler tarafından ilhak edilen ada, 1959'a kadar bu hüviyetini korudu. 🔹 1959'da kurulan Kıbrıs Devleti ise ada sınırları içinde yüzyıllardır yaşayan Türkler için bir kabus yönetimi oldu. 20 Temmuz 1974'de Türkiye Kıbrıs'a harekat düzenleyene kadar bu süreç sürdü. KIBRIS SÖZLÜĞÜ 🔹 Kıbrıs'ta yaşanan tehlikeli durumu göz önüne alan Türkiye, Yunanistan ve İngiltere'nin 1959 yılında gerçekleştirdiği görüşmeler sonucunda Türk ve Rumların birlikte ve eşit bir şekilde yönetecekleri bir Kıbrıs Devleti'nin kurulması kabul edildi. 🔹 Bu kabule göre Türkiye, Yunanistan ve İngiltere garantör ülkeler oldu. Kıbrıs'ta anayasal düzeni bozmaya yönelik herhangi bir girişimde, söz konusu üç devlete müdahale yetkisi verildi. Ama hakikat ilk günden itibaren aksi istikamette seyretti. BİR VAROLUŞ MÜCADELESİ: KIBRIS EDEBİYATI 🔹 Kısa süreliğine yaşayacak olan Kıbrıs Devleti kuruldu fakat adaya barış bir türlü gelmedi. Çünkü Rumlar, Yunanistan'la birleşme amacından hiçbir zaman vazgeçmedi. Kıbrıs Cumhuriyeti'nin ilk Cumhurbaşkanı seçilen Makarios öncülüğünde kurulan EOKA (Kıbrıs Milli Mücadele Örgütü) adlı Rum örgütü, Türklere karşı saldırılara başladı. Makarios kimdir? 1913 - 1977 arasında yaşayan Makarios, ENOSİS hareketinin liderleri biri ve Kıbrıs'ın ilk cumhurbaşkanıdır. Türklere karşı yapılan katliam ve vahşetlerin arkasında olan siyasi isimdir. 🔹 Zaman içinde Kıbrıs'taki Türkleri ortadan kaldırmak maksadıyla Rumlar saldırılara başladılar. Bu saldırıların en kanlısı 1963 Aralık ayında düzenlendi. Saldırı, tarihe 'Kanlı Noel' adıyla geçti. Yüzlerce Türk bir gecede katledildi. Her geçen gün artan olaylara Türkiye kayıtsız kalmadı. Birleşmiş Milletler'in müdahalesine rağmen Rumlar, saldırılarına devam ettiler. Garantör devletlerden biri olan İngiltere ise herhangi bir müdahalede bulunmadı. İngiltere bir dönem kolonisi olan bölgedeki kıyım ve vahşeti sadece seyretti. 🔹 Özellikle 1967'den itibaren bölgede Türklere karşı olan baskı arttı ve katliamlar yeniden başladı. Zorunlu göçlerle Türk halkı Ada'nın ufak bir kısmına sıkıştırıldı. 1974'te Yunanistan, Ada'nın ilhakı yani bütünüyle kendisine bağlanması için harekete geçti. Bu gelişme, Türkiye için bardağı taşıran son damla oldu. OSMANLI'NIN KIBRIS'TAKİ MÜHRÜ 🔹 Rumlara ait silahlı gruplarca 1963'ten itibaren gerçekleştirilen saldırılar sonucu Kıbrıs Türkleri, ülke yönetiminden baskı ve zulümle uzaklaştırıldı. Adayı Yunanistan'a bağlama hedefine ulaşmak isteyen Rumların yürüttükleri saldırılar ve ambargolar 1963-1974 yılları arasında artarak devam etti. 🔹 EOKA-B liderlerinden Nikos Sampson, Yunanistan'da iktidarda bulunan cuntanın desteğiyle gerçekleştirdiği darbeyle 15 Temmuz 1974'te Kıbrıs Cumhurbaşkanı Makarios'u devirdi. Bu durum Kıbrıs'ta var olan kaos ve şiddeti daha da artırdı. 'KANLI NOEL' KATLİAMI 🔹 Türkiye, İngiltere ve Yunanistan'ın 1959'da imzaladığı Zürih ve Londra antlaşmalarıyla bu ülkelerin garantörlüğünde Türk ve Rum halklarının ortak eşitliğine dayalı olarak Kıbrıs Cumhuriyeti kuruldu. Ancak 1963'ten itibaren Rumlara ait silahlı grupların saldırıları sonucu Kıbrıs Türkleri ülke yönetiminden baskı ve zulümle uzaklaştırıldı. 🔹 Adadaki darbe haberi Ankara'ya ulaşınca Milli Güvenlik Kurulu toplandı. Başbakan Bülent Ecevit, toplantının ardından Türk Silahlı Kuvvetlerine Kıbrıs'a müdahale ihtimaline karşı hazırlık yapılması yönünde talimat verdi. Dünya kamuoyunun Kıbrıs'taki askeri yönetime tepkileri de Türkiye'nin lehine bir ortam oluşturmuştu. OSMANLI KIBRIS'I NASIL FETHETTİ? 🔹 Aynı gün Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'na ait bir filo, çıkarma gemileriyle Akdeniz'e açıldı. Kıbrıs Barış Harekatı, TSK'ya bağlı birliklerin Lefkoşa-Hamitköy-Gönyeli ve Pınarbaşı bölgelerine hava indirme, Yavuz Plajı'na denizden çıkarma yapmasıyla 20 Temmuz'da başladı. 🔹 Harekatın parolası ise 'Ayşe tatile çıksın' olarak belirlendi. Ayşe, Cenevre konferansına katılan dönemin Dışişleri Bakanı Turan Güneş'in kızının adıydı. RUMLARDAN 44 YIL SONRA GELEN 'KIBRIS' İTİRAFI 🔹 Türk uçakları 21 Temmuz'da, Rum mevzilerine karşı harekete geçti. 4. Paraşüt Taburu ile birleşen Kıbrıs Türk Kuvvetleri, Lefkoşa Havalimanı ile Kaymaklı bölgesine taarruza başladı. 2. ve 3. komando taburları Zeytinli istikametinde ilerledi. Kocatepe muhribi ise haberleşme ve koordinasyon eksikliğinden dolayı Türk uçaklarınca batırıldı. 🔹 Harekatın ikinci günü, 3'üncü Paraşüt Taburu'nun taarruzu sonucu Deliktepe düştü. Girne'ye giren Türk birlikleri Lefkoşa'ya yöneldi. Bu sayede Lefkoşa-Girne hattı birleştirildi 🔹 Bu arada harekatın başlamasıyla İstanbul, Ankara, Tekirdağ, Kırklareli, Edirne, Çanakkale, Balıkesir, Manisa, İzmir, Aydın, Muğla, Adana, İçel ve Hatay'da sıkıyönetim ilan edildi. Yunan cuntasının işbaşına getirdiği Nikos Sampson, 22 Temmuz'da cumhurbaşkanlığından istifa etti. Harekatta 3 gün içinde 57 şehit verildi, 184 asker yaralandı. 🔹 Yunanistan'da sivil yönetimin iş başına gelmesinin ardından 25 Temmuz 1974'te Kıbrıs barış görüşmeleri Cenevre'de başladı. Türkiye, Yunanistan'a Kıbrıs'ta federasyon sistemini önerirken Türk Silahlı Kuvvetleri de 26 Temmuz'da Girne'nin 5 Mil Plajı'na asker ve malzeme yardımı için çıkarma yaptı. 🔹 Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin çağrısı üzerine ülkemiz, 22 Temmuz saat 17.00'den itibaren harekata son verdi. ABD ve İngiltere Dışişleri aracılığıyla Türkiye ile Yunanistan arasında ateşkes anlaşmasına varıldı. Yunanistan'ın masaya oturması aynı zamanda hain emellerinin de Yapılan harekatla Lefkoşa-Girne kara yolunun denetim altına alınmasıyla Lefkoşa'nın Türk kesiminin denizle bağlantısı sağlandı. Bunun dışında kalan başta Magosa olmak üzere diğer yerleşim bölgelerinde ise Türklerin güvenliği tam olarak sağlanamadı. 🔹 Türk birliklerinin Kıbrıs'ta yerleşim alanları genişlerken 30 Temmuz'da Cenevre'deki görüşmeler sona erdi. Taraflar ateşkesin sürmesini istemesine rağmen 6 Ağustos'ta takviyeli Rum birlikleri, Girne'nin batı kesiminde saldırı başlattı. Saldırıyı püskürten Türk birlikleri, Rumların ateşkese uymaması sonucu Lapta'yı ele geçirdi. 🔹 Taraflar barış koşullarını tekrar görüşmek üzere Cenevre'de ikinci defa bir araya geldi. Görüşmelere Kıbrıs Türk Halkı Lideri Rauf Denktaş ile Kıbrıs Rum Halkı Lideri Glafkos Klerides katıldı. 🔹 Kıbrıs Türklerini temsil eden heyet, adanın yeni bir anayasaya ihtiyacı olduğunu, iki kesimli bir federasyon kurularak Türk tarafına yüzde 34 toprak bırakılması gerektiğini belirtti. Rumların ve Yunanistan'ın buna yanaşmaması üzerine 8-13 Ağustos tarihlerindeki konferans sona erdi. 🔹 14 Ağustos tarihinde ikinci harekat başladı. Harekatın amacı Magosa ve Lefke'ye kadar olan bölgelerin, Rum işgalinden kurtarılmasıydı. Birliklerimiz 15 Ağustos'ta Magosa'ya girdi. Batıda ise Lefke yönünde Mitri alındı. 🔹Harekatın son günü, 16 Ağustos'ta Lefke ve Omorfo alındı, yanında da Lefkoşa bombalandı. İlan edilen ateşkes 6 saat sürdü. Rumların açtığı ateşe, Türk birlikleri karşılık verdi. Türk ordusu, ikinci harekatta kısa sürede başarıya ulaştı. Ada'nın neredeyse üçte birlik bölümü iki gün içinde ele geçirildi. TTK, KIBRIS MÜCADELESİ 🔹 Kıbrıs'ta kurulan hakimiyetin ardından toplu mezarlar ve insanlık onuruna aykırı eylemler tespit edildi. Ada'nın yüz yıllarca zamandır mukimi olan Türkler, asırlardır komşuları olan Rumlar tarafından katledildi. 🔹 Harekat sonucunda Kıbrıs'ın bugünkü sınırları belirlendi. 13 Şubat 1975'te Kıbrıs Türk Federe Devleti kuruldu. Rauf Denktaş, Federe Devlet ve Meclis Başkanı oldu. 15 Kasım 1983'te ise Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin (KKTC) kuruluşu dünyaya ilan edildi. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin ilk Cumhurbaşkanı da yine Rauf Denktaş oldu.