Kırım'ın işgal kronolojisi

*Rustem Eminov'un 'Unutma' başlıklı 1944 Kırım Tatar Sürgünü'ne ithafen çizdiği bir resim ◼ Türk tarihi boyunca en acı olayların yaşandığı mekanlardan biri Kırım topraklarıdır. Hunların Kırım'ı keşfi ve Hazar Türklerinin Kırım'a yerleşmesi tarihin seyrini değiştiren önemli olaylardan olmuştur. ◼ Tatarlar; Kırım Tatarları ve Kazan Tatarları olarak ikiye ayrılır. Kırım Tatarlarının diyarı, Kırım Yarımadası iken; Kazan Tatarlarının çoğunluk yaşadıkları yer, Tataristan Cumhuriyeti'dir. Şimdi gelin bugünü anlamak için Kırım Yarımadası'ndaki Türklerin kronolojisine bir göz atalım. Cengiz Dağcı'nın kalemini besleyen kaynaklar *Rustem Eminov'un 'Unutma' başlıklı 1944 Kırım Tatar Sürgünü'ne ithafen çizdiği bir resim ➡ MÖ 8.yüzyıl: İskitler Kırım'ın bozkır bölgelerine yerleştiler. ➡ MS 4.yüzyıl: Hunların Kuzey Avrupa'ya yaptıkları sefer esnasında bir kısmı Kırım'a yerleşti. ➡ MS 6. yüzyıl: Kırım'ın bazı bölgeleri Hazar Türklerinin idaresine girdi. ➡ MS 8. yüzyıl: Hazarlar, Kırım'ı tamamen kontrolü altına aldı. *Rustem Eminov'un 'Unutma' başlıklı 1944 Kırım Tatar Sürgünü'ne ithafen çizdiği bir resim ➡ 1083: Hazarların yıkılışından sonra Kırım'da Hazaria adında bir devlet kuruldu. ➡ 1223: Moğollar Deşt-i Kıpçak'a hakim oldu. ➡ 1239: Moğollar bölgeyi ele geçirdi ve Kırım'da yeni bir devlet olarak 'Altın Orda' kuruldu. ➡ 1380: Altın Orda ile anlaşan Cenevizliler, Balıklava ve Sudak bölgelerini ele geçirdi. Tatarların günlük hayattaki tezahürleri: Maniler *Rustem Eminov'un 'Unutma' başlıklı 1944 Kırım Tatar Sürgünü'ne ithafen çizdiği bir resim ➡ 1441: Taht mücadelelerinden sonra Hacı Giray adına para bastırdı. ➡ 1449: Kırım Hanlığı kuruldu. ➡ 1453: İstanbul'un fethinden sonra Hacı Giray, Osmanlı ile anlaştı. ➡ 1468: Mengli Giray Han, Kırım tahtına oturdu. ➡ 1476: Altın Orda Hanı Seyyid Ahmed, Kırım'ı istila etti. *Rustem Eminov'un 'Unutma' başlıklı 1944 Kırım Tatar Sürgünü'ne ithafen çizdiği bir resim ➡ 1484: Kırım Hanlığı, II. Bayezid ile birlikte Akkirman Seferi'ne katıldı. ➡ 1514: I. Mehmed Giray tahta çıktı ve Moskova üzerine akınlar düzenledi. ➡ 1521: Sahib Giray, tahta geçti ve Moskova'yı ateşe verdi. ➡ 1551: Sahib Giray, tek başına hareket ettiğinden Devlet Giray Han tarafından öldürüldü. Kırım Sürgünü'nü anlatan bir roman: O Topraklar Bizimdi *Rustem Eminov'un 'Unutma' başlıklı 1944 Kırım Tatar Sürgünü'ne ithafen çizdiği bir resim ➡ 1584: II. Mehmed Giray Han, Osmanlı'ya direndi ve görevden alındı. Yerine II. İslam Giray Han geçti. ➡ 1585: II. Giray Han'ın tahtta olduğu sürece hutbeler Osmanlı adına okunmaya başlandı. ➡ 1625: Rus Kazakları Yeniköy'ü yağmaladı. ➡ 1644: Tahta geçen III. Giray Han Rus Kazaklarına seferler düzenledi. *Rustem Eminov'un 'Unutma' başlıklı 1944 Kırım Tatar Sürgünü'ne ithafen çizdiği bir resim ➡ 1683: Kırım Hanı olan Hacı Selim Giray döneminde, Osmanlı ile ittifak güçlendi. ➡ 1736: Ruslar ilk defa Kırım'ı işgal etti, Akmescid'i ve Bahçesaray'ı yerle bir ettiler. ➡ 1748: Kırım tahtına Aslan Giray oturdu ➡ 1774: Osmanlı ve Rusya arasında Küçük Kaynarca Antlaşması imzalandı. Onlarda İnsandı romanından alıntıla *Rustem Eminov'un 'Unutma' başlıklı 1944 Kırım Tatar Sürgünü'ne ithafen çizdiği bir resim ➡ 1775: Osmanlı ve Kırım hanedan üyeleri arasında mücadeleler yaşandı. ➡ 1779: Osmanlı ile Rus İmparatorluğu arasında Aynalıkavak Antlaşması imzalandı. ➡ 1783: Ruslar, Kırım'ı işgal etti.Rus askerler, Kırım'da 30 bin masumu katletti. ➡ 1812: Kırım'dan büyük bir göç dalgası başladı. ➡ 1853: Kırım Savaşı, Osmanlı, İngiltere ve Fransa ile Rusya arasında gerçekleşti. *Rustem Eminov'un 'Unutma' başlıklı 1944 Kırım Tatar Sürgünü'ne ithafen çizdiği bir resim ➡ 1856: Kırım Savaşı'nın ardından Paris Antlaşması imzalandı. Antlaşma sonrası Kırım Tatarları üzerindeki baskı arttı. ➡ 1883: Kırımlı gençler, Rus Devrimi'ne destek sağladı. ➡ 1910: Genç Tatarlar, Vatan Cemiyeti'ni kurdu fakat Rusya'nın baskılarıyla dağıldı. ➡ 1917: Kırım Demokratik Cumhuriyeti ilan edildi. ➡ 1918: Bolşevikler, Tatar devletini yıktı ve Kırım, Bolşeviklerin eline geçti. Tarihin izinde: Kırım yapıları *Rustem Eminov'un 'Unutma' başlıklı 1944 Kırım Tatar Sürgünü'ne ithafen çizdiği bir resim ➡ 1921: Kırım Muhtar Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu. ➡ 1928: Cumhuriyetin başına Veli İbrahim getirildi fakat kurşuna dizilerek şehit edildi. ➡ 1936: Kırım Tatarlarının öncü isimleri kurşuna dizilerek şehit edildi. ➡ 1938: Kırım'da Kiril alfabesi kullanım zorunluluğu getirildi. *Rustem Eminov'un 'Unutma' başlıklı 1944 Kırım Tatar Sürgünü'ne ithafen çizdiği bir resim ➡ 1939: Kırım Tatar erkekleri, Sovyet üniformasıyla II. Dünya Savaşı'nda savaşmaya zorlandı. ➡ 1941: Alman Ordusu, Akyar hariç Kırım'ı ele geçirdi. ➡ 1944: Kırım Tatarları gece yarısı evlerinden zorla çıkarıldı ve Rusya'nın en kuzeyine sürgün edildi. ➡ 1946: Kırım Muhtar Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti yok edildi. *Rustem Eminov'un 'Unutma' başlıklı 1944 Kırım Tatar Sürgünü'ne ithafen çizdiği bir resim ➡ 1954: Kırım, Ukrayna Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlandı. ➡ 1967: Sovyetler Birliği Yüksek Sovyeti Prezidyumu yayımladığı kararname ile Kırım Tatarlarının haklarını iade etti. ➡ 1968: Kararname sonrasında 10 bin Kırım Tatarı vatanlarına döndü. Fakat yapılan baskılarla vatanlarından uzaklaştırıldı. ➡ 1989: Kırım'a dönüş hızlandı. ➡ 1991: Kırım, referandum ile Ukrayna'ya bağlı Muhtar Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne dönüştürüldü. Cengiz Dağcı'nın kaleminden 'Benim Gibi Biri' romanı *Rustem Eminov'un 'Unutma' başlıklı 1944 Kırım Tatar Sürgünü'ne ithafen çizdiği bir resim ➡ 1991: Ağustos'ta Sovyetler Birliği dağıldı, Kırım bağımsızlığını ilan etti. Ukrayna'ya bağlı bir cumhuriyet haline geldi. ➡ 1994: Kırım Tatar Milli Kurultayı'nda Tatarlar, 14 sandalye almayı başardı. ➡ 1998: Önceden tanınan 14 kişilik kontenjan hakkı kaldırıldı. ➡ 2014: Rusya Devlet Başkanı Putin, Kırım'ı ilhak ettilerini açıkladı. Bir Kırım romanı: Yurdunu Kaybeden Adam *Rustem Eminov'un 'Unutma' başlıklı 1944 Kırım Tatar Sürgünü'ne ithafen çizdiği bir resim ◼ 2014 senesinden itibaren, Rusya ve Ukrayna arasında yaşanan savaş sonucu bölgedeki baskılar daha da şiddetlendi. Kırım Tatarları için belirsizliklerle dolu bir süreç tekrar başlamış oldu. ◼ 'Rusya'nın sıcak denizlere inme hevesi' yalnız Kırım Tatarlarını değil, Türk dünyasının kaderini değiştirdi ve değiştirmeye devam ediyor... Rüstem Eminov kimdir? Rüstem Eminov, bir Kırım Türk'üdür. 1944 yılında ailesi Özbekistan'a sürülen sanatçı, 1950 senesinde Özbek diyarında dünyaya gelmiş. Babası da ressam olan Eminov'un 400'den fazla eseri bulunuyor, bunlardan 80 tanesini sergilerde yer almış. Kendi milletine yapılan 'sürgün zulmünü' unutturmamak adına, 'Unutma' adına bir sergi açmış ve yukarıda gördüğünüz eserleri sergilemiştir.

Kırım'ın işgal kronolojisi

KIRIM TATARLARI