Kösem Sultan’ın İstanbul’da yaptırdığı hayır işleri

Mahpeyker Kösem Sultan, Sultan I. Ahmed'in eşidir. Sultan İbrahim ve IV. Murad'ın ise annesidir. I. Ahmed'in hasekisi olarak büyük statü kazanmış, ardından 25 yıl boyunca oğulları döneminde kudretli bir Valide Sultan olmuştur. 1648'de torunu IV. Mehmed 7 yaşındayken babası İbrahim'in yerine tahta geçtiğinde 'valide-i muazzama' olarak sarayda kalmış ve üçüncü kez saltanat naibesi olmuştur. Mahpeyker Kösem Sultan, Osmanlı tarihinin bilinen en önemli ve hayırsever kadınlarından biridir. Hanedan kadınları arasında 'naibe' sıfatı ile yönetim erkini taht değişikliğine onay verecek düzeyde kullanmıştır. Kösem Sultan'ın saray hareminde bir benzeri yaşanmamış trajik ölümünü Tarihçi Naima ayrıntıları ile anlatmıştır. Kapıkulu Ocaklarından destek alan Valide Sultan'a suikast düzenleyenler Hasodalılar ve Zülüflü Baltacılar gibi saray görevlileridir. Kösem Sultan, eşi Sultan I. Ahmed'in türbesine gömülmüştür. KÖSEM SULTAN NASIL ÖLDÜRÜLDÜ? Büyük bir servete sahip olan Kösem Sultan, Kıbrıs, Midilli, Eğriboz, Zile, Menemen, Gazze, Kilis ve Ezdin'deki paşmaklık ve emlakından yıllık 250 bin riyal veya 20 milyon akçeden fazla gelire sahiptir. İskenderun da has olarak Valide Sultan'a verilmiş, gümrük ve liman vergileri ile çarşıdaki vergiler gelirlerinin bir bölümünü oluşturmuştur. Bu rakam, 1648'lere gelindiğinde dönemin uleması Karaçelebizade Abdülaziz Efendi tarafından yılda 300 bin kuruş ya da 24 milyon akçeye ulaşmıştır. Kösem Sultan, kendinden önceki valide sultanların hepsinden fazla has gelirine sahiptir. Öldüğünde yağmalanmış serveti dışında 20 sandık dolusu filorin (altın para) hazineye aktarılmış ve o sıradaki para darlığı giderilmiştir. Üsküdar'da Çinili Camii, Çinili Hamamı ve yanında sıbyan mektebi, dârülhadis, kütüphane, sebil ve çeşmesini yaptırmıştır. Anadolukavağı Hisarı içinde mescid, Yavuz Selim'de Valide Medresesi, mescid ve çeşme ile Yenikapı'da çeşme inşa ettirmiştir. Ayrıca her yıl Kâbe yollarında bulunan fakirlere Surre Alayı ile gönderilmek üzere para vakıfları tahsis etmiştir. Kösem Sultan'ın başlattığı Çanakkale hisarlarının yapımı Turhan Valide Sultan zamanında tamamlanmıştır. Kösem Sultan'ın yaptırdığı en gösterişli eseri İstanbul'un çarşılar bölgesindeki Büyük Valide Hanı'dır. Evliya Çelebi, bu hanı anlatırken merhum Valide Sultan'ın altlı üstlü 300 sağlam hane inşa ettirdiğini ve o dönemde bu handan başka büyük han olmadığını yazmıştır. Bir hanesinde dört köşe bir cihannümâ kulesinin göklere baş çektiğini yazarken, bu kulenin yüksekliğini kendine has üslubu ile ifade etmiştir. Develiği ve ahırının 1000 adet at ve katır aldığından bahsederken de hanın ticari kapasitesi de sayılabilecek boyutunu vermiştir. İstanbul dışında da Karamürsel yakınında Yalakdere Köprüsü, Konya'da han, Rumeli'de Barda Suyu üzerinde Yedigözlü Köprü, Mekke-Medine yolunda Cüveyde Vahası'nda su tesisleri inşa ettirmiştir. Halk arasında dindar ve hayırsever Valide Sultan olarak tanınmıştır. Hapishanedeki mahkûmların diyetini, borçluların borçlarını ödemiş, hacı kafilelerine yollarda su ve şerbet dağıttırmıştır.

Kösem Sultan’ın İstanbul’da yaptırdığı hayır işleri

MAHPEYKER KÖSEM SULTAN KİMDİR?