Malhun Hatun kimdir?

Malhun Hatun Osmanlı İmparatorluğu'nun kurucusu Osman Gazi'nin 1280 yılında evlendiği ilk eşi ve ikinci padişah Orhan Gazi'nin annesi olan Malhun Hatun hakkında belgelerde pek fazla bilgi yoktur. İslam ilahiyatçısı ve din bilgini Şeyh Edebali'nin kızı Râbi'a Bâlâ Hâtun ile karıştırılan Mal Hâtun'un babası Anadolu Selçuklu Veziri Ömer Abdülaziz Bey'dir. Osman Gazi Adına, Osmanlı belgelerinde evâsıt-ı Rebîülevvel 724 (8-18 Mart 1324) tarihli Mekece vakfiyesinin şahitleri arasında Mal Hatun bint Ömer Bey şeklinde rastlanır. Bu durum onun Osman Bey'le bir bağının olduğunu açık biçimde gösterir. Zira burada şahitler sıralanırken önce Osman Bey'in oğullarının (Çoban, Melik, Hâmid, Pazarlı) ve kızının (Fatma) adı zikredilmiş, hemen ardından Ömer Bey kızı Mal Hatun, Melik kızı Melek ve Akbaşlı kızı Efendire'nin adları yer almıştır. Osmanlı padişahlarının İstanbul'daki türbeleri Osman Gazi Türbesi, Bursa Malhun Hatun'un isminin ilk sırada kaydedilmesi, onun Osman Bey'e çocuk veren ve o sırada hayatta bulunan hanımı olduğunu akla getirir. Bu kayıttan ve Osmanlı tarih geleneğinden akseden rivayetlerden hareketle onun Orhan Bey'in annesi olduğu hususu genel kabul görür. 10 soruda Osman Gazi ve Osman Beyliğinin kuruluşu Osman Gazi Malhun Hatun'un Osman Bey ile evliliği *Tevârîh-i Âl-i Osman'da şöyle anlatılır: 'Şeyhe haber virdi. Şeyh eydür: 'Oğul Osman! Padişâhlık sana ve nesline mübârek olsun ve benüm kızım Malhûn senün helâlin oldı.' der. *Tevârîh-i Âl-i Osman, Osmanlı Devleti'nin kuruluşundan başlayarak yazılan bazı tarihlerin ortak adı. Osman Gazi Türbesi, Bursa İlk Osmanlı tarihçilerinden Âşıkpaşazâde, Malhun Hatun'u Şeyh Edebâli'nin kızı diye gösterir. Osman Bey'in gördüğü rüyayı büyük bir devletin doğuşunun müjdecisi olarak yorumlayan Şeyh Edebâli'nin kendisine kızını verdiğini kaydeder. Ayrıca Şeyh Edebâli ile Malhun Hatun'un bir iki ay arayla vefat ettiklerini ve onlardan üç ay sonra vefat edecek olan Osman Bey'in her ikisini Bilecik'te kendi elleriyle defnettiğini ekler. Orhan Gazi Edebâli Osman Gazi ile Bilecik'te tanışır. Âlim ve sufileri çok seven Osman Gazi, mübarek günlerde şeyhin zaviyesine giderek dinî ve idarî konularda her zaman onun görüşlerine başvururdu. Orhan Gazi Türbesi, Bursa Edebâli mutasavvıf olması yanında ilk Osmanlı kadısı ve müftüsüdür. Döneminin birçok fakihi ile görüşmüş ve onlardan ders almış, çok sayıda talebe yetiştirmiştir. Edebâli uzun bir ömür sürdükten sonra 726 yılında vefat eder. Osman Bey'in Malhun Hatun'dan kendisinden sonra tahta geçecek oğlu Şehzade Orhan doğar. Yaşamının son yıllarını Bilecik'te geçiren Malhun Hatun 1324'te hayatını kaybeder. Daha çok ev ortamına benzeyen türbesi bulunur. Osmanlı padişahlarının hanımlarının İstanbul'daki türbeleri Tuğra hakkında doğru bilgi veren en eski kaynak, Kaşgarlı Mahmud'un 11. yüzyıla ait Divan-ı Lügat-üt Türk, adlı eseridir. Kaşgarlı, bu kelimenin aslında Oğuzca 'tuğrağ' şeklinde söylendiğini ve onun, hakanın mührü ve buyrultusu olduğunu bildirir. Osman Gazi Orhan Gazi'ye ne öğüt verdi? Osmanlı Devleti'nin kısa zamanda büyümesi ve dolayısıyla iş hacminin genişlemesi, tuğra çekmeyi bilen ve adına nişancı denen memurlara ihtiyaç duyulmasına sebep olmuştur. Resmi bir evrak, defterdar ve reisülküttab (dışişleri bakanı) tarafından kontrol edildikten sonra vezir-i azama gider; onun da incelemesinden geçtikten sonra nişancıya yollanır; o da gelen evrakın üzerine tuğrayı çekerdi. Yüksek bir rütbe olan nişancılık 18. yüzyıl sonlarında önemini kaybetmeye başlayınca onun yerini tuğra-nüvis (tuğra çeken) denen hattatlar almaya başladı. Daha sonra da bu hattatlara tuğrakeş adı verildi. Daha önceleri tuğrakeşlere tuğrai, tevkii ve muvakki gibi isimler verilmiştir. Tuğra, padişahın yazılı alâmeti, bir çeşit imzası olduğu için, metindeki en önemli kelimeler, padişahın kendi adı ile babasının adıdır. Bu ikisinin okunması çok defa tuğranın hangi padişaha ait olduğunun anlaşılmasına yetmektedir. İlk tuğralarda da metin, sadece bu iki isim ile oğlu manasına gelen bin kelimesinden ibaret idi: Orhan Bin Osman gibi... Bilinen ilk Osmanlı tuğrası, Orhan Gazi tarafından (H.1324) verilmiş bir vakfiye üzerindedir. Bu tuğrada sultanın kendi ve babasının adı, yani 'Orhan Bin Osman' yazılıdır. Tuğra metinde geçen üç elif harfi yukarı doğru uzatılmış, üç nun harfi ise solda iç içe girmiş gibi yerleştirilmiştir. İlk düzenlemesi bu ana temel üzerine olan tuğra, yavaş yavaş gelişmiş, metninde ve istifinde değişiklikler olmuştur.

Malhun Hatun kimdir?

Osman Gazi'nin eşi