Mekke’nin fethi ne zaman? Mekke'nin fethi kısaca…

Mekke'nin fethi, 11 Ocak 630 tarihinde gerçekleşti. Bu tarih, Hicri takvimde Hicret'in 8'inci yılına, Ramazan ayının 10'uncu gününe denk gelir. Müslümanlarla Mekkeli Kureyşliler arasında yapılan Hudeybiye Antlaşması ile Benî Bekir bin Abdümenât ve Huzâa arasında Câhiliye döneminden beri süregelen kan davası ortadan kaldırılmıştı. Mekkeli Kureyşlilerin müttefiki olan Beni Bekir kabilesi, bu antlaşmaya aykırı biçimde, bir gece baskını düzenleyerek Müslümanların himayesindeki Huzâa kabilesine saldırdı. Kabilenin reisi Kâ'b bin Amr ile bazı Huzâalıları öldürdü. Bunun üzerine Huzâa kabilesi Medine'ye bir heyet gönderdi. Resûl-i Ekrem, Kureyşlilere bir mektup yollayarak Benî Bekir'le ittifaktan vazgeçmelerini veya öldürülen Huzâalıların diyetini ödemelerini istedi. Peygamber Efendimiz, aksi takdirde Hudeybiye Antlaşması ihlâl edilmiş olacağından kendileriyle savaşacağını bildirdi. Kureyşliler, diyet ödemeyi ve Benî Bekir ile dostluktan vazgeçmeyi reddetmekle birlikte Hudeybiye Antlaşması'nı yenilemek üzere reisleri Ebû Süfyân'ı Medine'ye gönderdiler. Ancak Ebû Süfyân Medine'deki girişimlerinden olumlu bir sonuç alamadı. Mekke'ye yürümeye karar veren Hz. Peygamber, kan dökmemek ve düşmanı hazırlıksız yakalamak için gideceği yeri gizli tutarak sefer hazırlıklarına başladı. Müslüman kabilelere haber gönderip Medine'de toplanmalarını istedi. Ordusunun gerçek gücünü saklamak amacıyla bazı kabilelerin yol boyunca orduya katılmasını emretti. Medine'den çıkış yasaklandı ve Medine-Mekke arasındaki önemli geçitlere nöbetçiler yerleştirilerek Mekke'ye gidişe izin verilmedi. Yapılan hazırlıkları Kureyşlilere bildirmek isteyen Hâtıb bin Ebû Beltea'nın gönderdiği haberci, bu durumdan vahiy yoluyla haberdar olan Resûl-i Ekrem'in görevlendirdiği sahâbîler tarafından yakalandı. Ayrıca Mekkelileri şaşırtmak için Mekke-Medine yolu üzerinde bulunan Batn-ı İdam'a Ebû Katâde el-Ensârî kumandasında bir keşif birliği gönderildi. Medine'de idarî işler için Ebû Rühm'ü, imâmet için İbn Ümmü Mektûm'u vekil bırakan Hz. Peygamber, ordusuyla 4 Ocak 630 şehirden çıktı. Mîkât yeri olan Zülhuleyfe'de ihrama girmeyerek seferin yönü konusundaki gizliliği devam ettirdi. Yol boyunca katılanlarla birlikte 10 bin kişiyi bulan İslam ordusu Merrüzzahrân'da konaklayıncaya kadar Kureyşliler seferden haberdar olmadı. İslam ordusunun büyüklüğü karşısında paniğe kapılan Kureyşliler Ebû Süfyân'ı Resûl-i Ekrem'e gönderdiler. Ebû Süfyân başkanlığında Hz. Peygamber'in karargâhına giden heyet üyeleri İslam'ı kabul etmiş olarak Mekke'ye döndüler. Bu durum karşısında Mekke halkı İslam ordusuna karşı konulamayacağını anladı. Ebû Süfyân'ın Kâbe'nin avlusunda Mekkelilere kendisinin İslamiyet'i kabul ettiğini ve teslim olmaktan başka çarelerinin kalmadığını söyleyerek Mescid-i Haram'a veya kendi evine sığınmalarını tavsiye etmesi bir bakıma Mekke'nin teslimi anlamına geliyordu. Resûl-i Ekrem başta Ebû Süfyân olmak üzere Ümmü Hânî, Hakîm bin Hizâm, Ebû Ruveyhâ ve Büdeyl bin Verkâ gibi Mekkelilerin evine sığınanlara himaye hakkı verip bu kişileri onurlandırdı ve gönüllerini İslam'a ısındırmak istedi. Ebû Süfyân'dan sonra Mekke'ye gelen Hz. Peygamber'in amcası Abbas da Mekkeliler'e aynı şeyleri söyledi; onlar da Mescid-i Harâm'ın içerisine ve evlerine dağıldılar. Dört koldan aynı anda Mekke'ye girilmesini planlayan Resûl-i Ekrem kumandanlarına mecbur kalmadıkça savaşmamalarını, kaçanları izlememelerini, yaralı ve esirleri öldürmemelerini ve Safâ tepesinde kendisiyle buluşmalarını bildirdikten sonra ilk önce sağ kol birliğinin kumandanlığını yapan Hâlid bin Velîd'in harekete geçmesini emretti. Mekke müşriklerinin Safvân bin Ümeyye kumandasında İkrime bin Ebû Cehil ve Süheyl bin Amr gibi Mekke eşrafı ile çoğunluğu müttefik kabilelerin kuvvetlerinden oluşan birliğinin yerleştirildiği güneydeki Lît adı verilen yerden şehre giren Hâlid bin Velîd, Handeme dağının eteklerinde bunları kısa sürede bozguna uğratıp şehrin fethi sırasındaki tek mukavemeti kırdı. Hâlid bin Velîd'in Hazvere çarşısına kadar kovaladığı bu kuvvetlerden canlarını kurtaranlar evlerine kapanarak ya da silâhlarını bırakarak eman aldılar. Çatışmalarda Mekkelilerden 12 veya 28 kişi ölmüş, Müslümanlardan ise iki veya üç kişi şehid olmuştu. Kumandanlığını Sa'd bin Ubâde'nin yaptığı Ensar birliği Mekke'nin batı tarafından, Zübeyr bin Avvâm'ın kumanda ettiği muhacirlerden oluşan sol kol birliği de kuzeyden şehre girdi. Merkezî birliğin başında bulunan Hz. Peygamber ise Mekke'nin yukarı kısmından kuzeybatıdaki Ezâhir yolunu takip ederek Mekke'ye girip Hacûn'da konakladı ve diğer birliklerle Safâ tepesinde buluştu. Resûl-i Ekrem'in Mekke'ye hangi tarihte girdiği konusunda farklı rivayetler bulunmakla birlikte fethin 11 Ocak 630'da gerçekleştiği genel olarak kabul edilir. Daha sonra Mescid-i Harâm'a giden Hz. Peygamber, Kâbe'yi tavaf ettikten sonra yaptığı konuşmada Mekke'nin harem olduğunu ve bu statüsünün devam edeceğini vurguladı; Mekkelilere verilen eman neticesinde umumi af ilân edildiğini belirtti. Mescid-i Harâm'a, daha önce belirtilen kişilerin evlerine ve kendi evine sığınanlarla silâhlarını bırakanların emniyette olduğunu, esir alınanların öldürülmeyeceğini ve hiç kimsenin takibata uğramayacağını bildirdi. 'Demi heder edilenler' diye anılan ve Hz. Peygamber ile Müslümanlara karşı düşmanlıklarıyla tanınan on kadar kişi umumi affın dışında bırakıldı. Bunlardan yakalanan üçü öldürülmüş, İkrime bin Ebû Cehil gibi bir kısmı Mekke'den kaçmış, bir kısmı da sonradan affedilmiştir. Kâbe ve çevresi şirk alâmetlerinden temizlendikten sonra Kâbe'nin içinde iki rekât namaz kılan Resûl-i Ekrem, Bilâl-i Habeşî'ye Kâbe'nin damına çıkarak ezan okumasını emretti. Mekkeliler Hz. Peygamber'e biat edip Müslüman oldular. Kendilerine esir muamelesi yapılmayarak serbest bırakılan bu kişilere 'tulekâ' denilmiştir. Resûl-i Ekrem, fetih konuşmasında ayrıca hac ve Mekke idaresiyle ilgili hicâbe (sidâne) ve sikâye dışındaki bütün görevleri ilga ettiğini bildirdi. Bir süre Hz. Peygamber'in uhdesinde kalan iki görev, esasları yeniden belirlendikten sonra Câhiliye döneminde aynı görevleri yürütmüş olan Osman bin Talha'ya ve Hz. Abbas'a devredildi. Attâb bin Esîd Mekke valiliğine, Saîd b. Saîd çarşıyı kontrol görevine getirilirken Muâz bin Cebel yeni Müslüman olan Mekkelilere Kur'an'ı ve dinî esasları öğretmekle vazifelendirildi. Hicretten sonra Mekke ile Medine arasında başlayan düşmanlık sona ermiş, Hicaz'da İslâm'ın üstünlüğü tesis edilmişti. Nasr suresine ad olan 'nasr' (yardım) kelimesinin bütün Araplara üstün gelmeye, aynı suredeki 'feth' kelimesinin de Mekke'nin fethine işaret ettiği ileri sürülmüştür. Feth kelimesinin 'açmak' şeklindeki anlamından hareketle İbn Abbas Mekke'nin fethine 'fethu'l-fütûh' adını vermiştir. Çünkü buradaki fetih sadece düşman elindeki bir şehrin alınmasından ibaret olmayıp Mescid-i Harâm'ın kontrolü ve Kâbe'nin fethi anlamına da gelmekte, aynı zamanda kalplerin Allah'ın dinine, İslâm kapısının bütün insanlığa açılışını ifade etmektedir. Bu sebeple Mekke'nin fethedilmesi İslâm fetihlerinin başlangıcı kabul edilmiştir. Hadîd suresinin 10'uncu ayetinde geçen 'feth' kelimesi de Mekke'nin fethine delâlet etmekte, ayrıca İbrahim suresinin 13-14'üncü ayetlerinde Mekke'nin fethedileceği ve Müslümanların oraya döneceği müjdesi verilmektedir. Fetih suresi de Hudeybiye Antlaşması'na, dolayısıyla Mekke'nin fethine işaret etmektedir. (İlgili ayetlere ulaşmak için renkli metinleri tıklayın.) Mekke'nin savaşla mı yoksa barış yoluyla mı fethedildiği ve topraklarının ganimet gibi dağıtılıp dağıtılmayacağı konusunda farklı görüşler vardır. Bunlardan birincisine göre fetih barış yoluyla gerçekleşmiştir. Hz. Peygamber tarafından Mekkelilere verilen eman ve ilân edilen genel af aynı zamanda barış antlaşmasıdır. Kâbe'nin tâzim göreceği ve yüceltileceği gün olarak açıklanan fetih gününde bu antlaşmaya dayanılarak Mekke evleri ve arazisi savaşan gaziler arasında dağıtılmayıp sahiplerinde bırakılmış, hatta muhacirlerin evleri bile onları yurtlarından çıkaranların elinde kalmıştır. Erken dönem kaynaklarında yer almayan diğer görüşte Hâlid bin Velîd'in savaşmak zorunda kaldığı şehrin aşağı tarafının savaşla, yukarı tarafının barış yoluyla fethedildiği ileri sürülmektedir. Mekke'nin fethi konusunda genel kabul gören görüş ise şehrin savaşla fethedildiği, fakat Resûl-i Ekrem'in tasarrufuyla arazisinin taksim edilmediği ve halkının eman verilerek serbest bırakılmış olduğu şeklindedir. Resûl-i Ekrem Mekke'de kaldığı sürede Hacûn'da kurulan çadırda ikamet etti. Kendisine evinde kalması teklif edilince Medine'ye hicretinden sonra, henüz Müslüman olmayan amcasının oğlu Akīl bin Ebû Tâlib'in evini satmış olduğuna işaret ederek, 'Akīl bize ev mi bıraktı?' diye serzenişte bulundu ve şehrin fâtihi olmasına rağmen evini geri almayı düşünmedi. Hz. Peygamber, 'Fetihten sonra hicret yoktur' sözüyle Mekke'nin fethiyle birlikte Medine'ye hicretin sona erdiğini ve bir zorunluluk olmaktan çıktığını belirterek muhacirlerle beraber Medine'ye döndü. Fil Vakası, tarihte emsaline az rastlanır derecede ibretlik bir olaydır. Hristiyanlığı yaymak ve kendi yaptırdığı mabedin ziyaretlerini arttırmak isteyen Ebrehe, Kâbe'yi yıkmak amacıyla filin önderlik ettiği ordusu ile Mekke üzerine yürümüştü. Allah tarafından gönderilen ebabil kuşları, taşıdığı taşlarla tüm orduyu delik deşik ederek helâke sürüklemişti. Kaynaklarda Fil Vakası olarak geçen bu olay, bir süre tarihin başlangıcı kabul edilmişti. Peki, Fil Vakası nedir? Fil Olayı ne zaman gerçekleşti? Fil Vakası Peygamberimizin doğumundan kaç gün önce gerçekleşti? Ebrehe'nin ordusunda kaç fil vardı? Okumak için tıklayın.

Mekke’nin fethi ne zaman? Mekke'nin fethi kısaca…

MEKKE NE ZAMAN FETHEDİLDİ?