Napolyon’un Doğu düşlerini sona erdiren Osmanlı karşısındaki büyük hezimeti

Napolyon Bonapart, 15 Ağustos 1769'da İtalyan kökenli küçük soylu bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Matematikteki başarısı sayesinde 1784'te Paris'teki askeri akademiye kabul edildi. Bu okuldan topçu subayı olarak mezun oldu. Bonapart henüz 24 yaşındayken generalliğe terfi etti ve 1794'te İtalya'daki topçu birliklerinin komutanlığına getirildi. 1796'da İtalya'daki Fransız kuvvetlerine başkomutan oldu. Napolyon 1799'da askeri bir hükümet darbesiyle yönetime son verdi ve Paris'te iktidarı eline geçirdi. 10 yıl sürecek Napolyon'un diktatörlük dönemi bu olayla başlamış oldu. 18 Mayıs 1804'te kendisini 'Fransa İmparatoru' ilan ettirdi, Papa VII. Pius'un elinden taç giydi. Böylece 'I. Napolyon' unvanını alan Bonapart, agresif bir savaş stratejisine yönelerek yayılma siyasetine başladı. Ertesi yıl kendisini 'İtalya Kralı' ilan etti. Napolyon, güçlü bir donanmaya sahip olan İngiltere yerine onun müttefiklerini hedef aldı. Fransız ordusunu Manş kıyılarından Orta Avrupa'ya yürüten Napolyon, Ulm ve Austerlitz zaferleriyle Avusturya ve Napoli'yi savaş dışı bıraktı. Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu'nun 1806'da dağılmasına yol açtı. İngiltere ve Rusya ile dördüncü koalisyonu kuran Prusya'yı Jena-Auerstedt Muharebesi'nde yenilgiye uğrattı. Çar I. Aleksandr ile Tilsit'te yaptığı görüşme sonucu Rusya ile bir antlaşma imzaladı. Batı ve Orta Avrupa'nın tartışmasız tek egemeni durumuna geldi. 1807'de Etrurya'yı topraklarına kattı, 1808'de Papalık Devletleri'ni işgal etti, Portekiz'i fethetti, İspanya'ya el koydu. Yaklaşık 700 bin kişiden oluşan 'Büyük Ordu' denen ordusuyla 1812'de Rusya seferine çıktı ve Rus ordusunu yok ettikten sonra Moskova'ya girdi. Ruslar geri çekilirken geçtikleri her yeri yaktıklarından Napolyon açlık tehlikesi nedeniyle kışın Rusya'dan çıkmak zorunda kaldı. Napolyon'un bütün bu seferlerinden önce hedeflediği topraklardan biri de Doğu Akdeniz'di. Mısır'ın dolayısıyla Akdeniz ve Doğu ticaret yollarının Fransa'nın hâkimiyeti altına alınması fikri, VIII. Charles'dan (1470–1498) itibaren Fransızlar için önemli bir hedefti. Napolyon'a hizmet verenler Mısır'ın fethinin Makedonya ve İstanbul'a bir sıçrama taşı olduğunu söylüyorlardı. Dünya tarihini değiştiren 7 komutan Büyük bir gizlilik içinde yürütülen sefer hazırlıkları tamamlandıktan sonra Toulon Limanı'ndan ayrılan Fransız birlikleri, 1 Temmuz 1798'de İskenderiye'ye çıkmış, 22 Temmuz 1798'de de Kahire'yi ele geçirerek Mısır'ı işgal etmişti. Fransa'nın bu adımı, sadece Avrupa'da değil Osmanlı Devleti'nde de tüm dengeleri değiştirdi. Ancak, Napolyon'un askerî güç kullanarak Mısır'ı ele geçirme teşebbüsü, ön gördüğü şekilde ilerlemedi. İskenderiye ve Kahire'yi almış, Kuzey Mısır'a tamamen egemen olmuştu. Kolayca kazandığı bu başarılardan sonra ise Suriye'yi işgale karar vermişti. Napolyon, Mısır'da tutunabilmek için Suriye'nin elde bulunması gerektiğine inanıyor, aynı zamanda Suriye'ye ilerleyince Osmanlı Devleti'ni ürküterek dileklerini zorla kabul ettireceğini sanıyordu. Zira Fransa Mısır'a saldırınca, Osmanlı Devleti İngiltere ve Rusya ile bir ittifak yapmış ve bu ittifak üzerine de İngiliz donanması, Mısır kıyılarında Abukır önünde Fransız donanmasını bozguna uğratmıştı. Donanmanın elden gitmesiyle anavatanla deniz bağlantısı kesilen Bonapart, şimdi Mısır'da mahsur kalmıştı. Hızlı bir biçimde Suriye'yi ele geçirerek, isteklerini Osmanlı Devleti'ne zorla kabul ettireceğini düşünüyor ve Mısır'daki bu durumdan kurtulacağını hesaplıyordu. Napolyon Bonapart, yolu üzerindeki meşhur Osmanlı valisi Cezzar Ahmet Paşa'nın adını duymuştu. Fakat Napolyon, Cezzar Ahmet Paşa'yı değil tehlikeli bir rakip, kendisine 24 saat karşı koyabilecek bir komutan bile saymıyordu. Fakat Mısır'da kolayca kazandığı zaferlerin üzerine aynı hızda yenilerini ekleyeceğini zanneden Napolyon'un düşleri, Akka Surları önünde ihtiyar vezir Cezzar Ahmet Paşa'nın yıkılmaz azmine çarparak bir balon gibi sönecekti. Napolyon'a yenilgiyi tattıran Türk komutan: Cezzar Ahmet Paşa Napolyon Bonapart, Suriye'yi işgale karar verince, ordusunun bir kısmını Mısır'da bırakarak 21 bin kişilik bir kuvvetle kuzey istikametinde harekete geçerek yolu üzerindeki kıyı şehirlerini aldı. Yafa'yı zapt edince şehir ahalisinden yaklaşık 4 bin kişiyi katletti ve şehri de yağma etti. Nihayet 18 Mart 1799'da Cezzar Ahmet Paşa'nın müdafaa ettiği Akka kenti önüne geldi. Cezzar Ahmet Paşa, emrindeki kuvvetlerle kenti savunmaya başladığı zaman, deniz tarafında birkaç gemiden ibaret küçük bir İngiliz filosundan başka yardım kuvveti ve diğer yerlerle bağlantısı yoktu. Bu filonun İngiliz komutanı, İstanbul'da elçi olan kardeşine yazdığı mektupta, Akka'daki istihkâmların hepsini gözden geçirdiğini, buranın pek işe yarar bir mahal olmadığını, sayısı çok olmakla beraber topların çok farklı çapta bulunduklarını, buna karşın Cezzar Ahmet Paşa ile emrindekilere güvendiğini vurgular. Napolyon, Akka'ya kadar zorlanmadan ilerlediğinden etrafta hatırı sayılır bir korku uyandırmıştı. Fakat yine de ihtiyatı elden bırakmayarak, ününü sıkça duyduğu Cezzar Ahmet Paşa'ya iki kere elçi gönderdi. Cezzar Ahmet Paşa'nın elçileri idam ettirmesi üzerine Napolyon, daha önce uyguladığı şiddeti Akka önünde de göstermek istediğinden ilk hamlede kenti kuşattı ve yirmi dört saat durmaksızın süren top ateşine tuttu. Malazgirt Zaferi tarihi hakkında 10 bilgi Bonapart, silah kuvveti kadar propagandaya da önem verdiğinden kendisini özellikle Cebeli Düruz ve Lübnan halkına bir kurtarıcı şeklinde göstermek gayesiyle etrafa bildiriler dağıtıyordu. Bu sebeple Cebeli Düruz hâkimi Emir Beşir, Cezzar Ahmet Paşa'nın iki defa yardım talebine kulak asmamıştı. Akka Kuşatması çok zor koşullar altında uzadıkça uzadı. Ancak 70'ini aşmış Cezzar Ahmet Paşa'nın gözünü yıldırmak bir türlü mümkün olmuyordu. Bazen açılan gediklerden şehre giren Fransız askerleriyle boğaz boğaza dövüşülüyordu. Cezzar Ahmet Paşa, hem askerlerini gayrete getiriyor, hem de ilerleyen yaşına rağmen genç Fransız askerleriyle vuruşmaktan geri kalmıyordu. Akka'yı alması halinde tüm Suriye'nin avucunun içine düşeceğini hesaplayan Bonapart ise var gücüyle saldırılarını sürdürüyor, fakat karşısında heybetle yükselen Cezzar Ahmet Paşa ile onun emrindeki Türk askerleri, genç Fransız generalinin hesaplarını alt üst ediyordu. Akka savunmasındaki çarpışmaların en şiddetlileri bilhassa Ali Burcu denen kısımda gerçekleşti. Buradan ustalıkla lağım açarak içeri giren Fransızlarla kılıç ve bıçaklarla boğaz boğaza dövüşüldü. Ali Burcu'nda bir aralık baş gösteren tehlikeli bir durum Cezzar Ahmet Paşa'nın lağımları tam zamanında bizzat ateşlemesiyle düzeldi. Kuşatmanın 52'nci günü Rodos Mutasarrıfı Hasan Kaptan emrindeki Nizam-ı Cedit askeriyle, boğaz kaleleri muhafızlarından oluşan 3 bin kişilik bir kuvvet, Akka'ya çıkarak kentin savunmasına katıldı. Şimdiye kadar kolay zaferlere alışmış Napolyon ve askerleri gelen takviyeler üzerine iyice moral bozukluğuna kapıldılar. Sonunda Napolyon kaleyi ele geçirmek şöyle dursun, ihtiyar Cezzar Ahmet Paşa'nın azmini bile kıramayacağını kabul etmiş ve 64 günden beri devam eden kuşatmaya 21 Mayıs 1799 günü akşamı son vererek güney istikametinde çekilmeye başlamıştı. Cezzar Ahmet Paşa ise ertesi gün derhal Fransızları takibe çıkmış; Napolyon, Yafa ve Gazze'de dahi kendini güvende hissedemediğinden Ariş'e kadar geri çekilmişti. Napolyon'un Doğu'yu sömürgeleştirme düşleri de, 'Eğer Türkler beni Akka önünde durdurmasaydı, bütün Doğu'yu ele geçirmek işten bile olmayacaktı' sözleriyle sona ermişti. Napolyon gibi bir komutana karşı kazandığı parlak zafer üzerine, Cezzar Ahmet Paşa payitaht tarafından tebrik edilmiş, ayrıca kıymetli hediyeler gönderilmişti. Akka'da namını bütün dünyaya duyuran ve bu başarıdan sonra 5 yıl daha yaşayan Cezzar Ahmet Paşa'nın bundan sonra hükümetle arası pek iyi gitmemişti. Kuşatma sırasında yardım taleplerine karşın kendisine yardım etmeyen Emir Beşir ile uğraşmış, Mısır işleri için kendisine büyük yetkiler verileceğini umut ederken, başka birisinin Mısır serdarlığına tayin edilmesi dolayısıyla da hükümete gücenmişti. Bu güceniklik ve bundan doğan olaylar, hem Cezzar Ahmet Paşa'yı, hem de hükümeti 3 yıl oyalamıştı. Nihayet 1802'de Hicaz'daki Vahhabi isyanının tehlikeli bir hal alması yüzünden merkezi hükümet, çok ihtiyarlamış olmasına rağmen Hicaz seraskerliği ile Şam eyaletinin yönetimini Cezzar'a vermiş; Mısır işlerinin yoluna konmasını da ona bırakmıştı. Fakat geride pek az ömrü kalmış olan Cezzar Ahmet Paşa, 23 Nisan 1804'te hayata gözlerini kapadı. Merkezi hükümetin emirlerine pek aldırış etmediği şeklinde izlenim bırakan Cezzar Ahmet Paşa'nın dik başlılığından dolayı birtakım kusurları mevcutsa da devlete pek çok faydası dokunan zeki ve dirayetli bir insandı. Onun yalnız Akka savunması bile, mevcut hatalarını misliyle kapatacak bir kahramanlık destanıdır. Cezzar Ahmet Paşa, birçok Türk büyüğümüz gibi zekâsı ve gayretiyle kendi kendini yetiştirmiş bir komutandı. Doğum tarihi kesin olarak bilinmese de 23 Nisan 1804'te hayata gözlerini yumduğunda 70 ila 80 yaşları arasında olduğu bu nedenle 1724-1734 yılları arasında doğduğu tahmin edilir. Vidinli veya Nişli olduğunu iddia edenler varsa da Cezzar Ahmet Paşa'nın Bosnalı olma ihtimali oldukça yüksektir. Gençliğinde İstanbul'a gelerek berberlik eden Cezzar Ahmet, bu sayede Hekimoğlu Ali Paşa'nın hizmet ve himayesine girmiş, Ali Paşa ikinci defa Mısır valiliğine atandığında onu da beraberinde Mısır'a götürmüştü. Ondaki yetenekleri fark eden Kölemen beyleri de kendisine sonunda sancak beyliği makamını verdiler. Bir mücadele esnasında Kölemenlerden Abdullah Bey ölünce; onun intikamını almak için Abdullah Bey'in hasmı olan taraftan yetmiş kişiyi öldürtmesi dolayısıyla, Kölemenlerin büyük beyi Ali Bey tarafından 'kasap, deve kasabı' anlamında 'Cezzar' unvanı verilmişti. Yaşamı, cesaret ve metanetini gösteren bazı mücadelelerle doludur.

Napolyon’un Doğu düşlerini sona erdiren Osmanlı karşısındaki büyük hezimeti

NAPOLYON BONAPART KİMDİR?