Osmanlı Devleti'nin ikinci kurucusu: Çelebi Mehmed

Arap ve Bizans tarihlerinde Kirişçi veya Kirî olarak lakap verilmiştir. İnalcık'a göre bu adlandırma Yunanca Kyrtzes 'genç efendi' sözünden gelir. Bunların çeşitli kaynaklarda değişik açıklamaları bulunur. Yay yapma özellikle yayın tutturulduğu ve çekildiği sert ipten kiriş yapma sanatını öğrenmiş olması, gençliğinde güreşçilik yapması, gençliğinde kendinin öldürülmesinden korkup bir kirişçinin yanında çıraklık yapması, gençliğinde yay kirişi ile boğulmak istenmesi şeklinde açıklamalar yapılmıştır. Ankara mağlubiyetinden sonra, savaştan önce valilik yaptığı bölgeye gelen Çelebi Mehmed, Amasya ve Tokat civarındaki Türkmenlerle mücadele etti. Kara Devletşah, İnanoğlu, Gözleroğlu, Köpekoğlu, Mezid Bey, Kubadoğlu ve Taşanoğulları gibi Türkmen beyleri, Timur istilasından sonra bölgede kendi hâkimiyetlerini kurmaya çalıştılar. Fakat Çelebi Mehmed hepsini mağlup ederek hükümranlığını kabul ettirdi. Fetret Devri, Osmanlılar açısından kayıp bir dönemken, Anadolu beylikleri bu kargaşadan kazançlı çıkmıştı. Yıldırım tarafından ilhak edilmiş Aydın, Saruhan, Hamid, Germiyan ve Menteşe gibi beylikler Ankara Muharebesi'nden sonra istiklallerini tekrar kazandılar. 12 soruda Yıldırım Bayezid'in hayatı Çelebi Mehmed tahta çıkınca Bizans, Sırbistan, Eflak ve Mora prenslikleri, Osmanlı hâkimiyetini ve vergi ödemeyi kabul ettiler. Sultan Balkanlarda durumunu sağlamlaştırınca Ankara Muharebesi'nden sonra canlanan Anadolu beyliklerini tekrar itaat altına almak için harekete geçti. Fetret Devri'nin önemli simalarından İzmir Beyi Cüneyd Bey beyliği tekrar canlandırmıştı. Çelebi Mehmed, 1414'te Cüneyd Bey'i mağlup edip bütün Batı Anadolu'da Osmanlı hâkimiyetini yeniden tesis etti. Harekete geçen Venedik donanması Gelibolu'da Osmanlı donanmasını imha, Çalı Bey'i ise şehid etti. Çelebi Mehmed, 1419'da Balkanlarda Osmanlı hâkimiyetini tehdit eden Macar Sigismund tarafından desteklenen Eflak Voyvodası Mircea üzerine sefere çıktı. Mircea, Osmanlı ordusuna teslim oldu. Eflak meselesi yüzünden Osmanlılarla Macarlar karşı karşıya geldi. Osmanlılar Severin Kalesi'ni Macarlardan aldılar. Bunun üzerine bizzat sefere çıkan Macar kralı Sigismund, Niş ile Niğbolu arasında Osmanlı kuvvetlerini mağlup etti. Çelebi Mehmed kardeşini mağlup edince Şeyh Bedreddin'i görevinden aldı ve ona maaş bağlayarak İznik'e sürdü. Şeyh Bedreddin, Börklüce Mustafa'yı Aydın ve civarına gönderdi. Börklüce Mustafa, bölgede geniş bir taraftar kitlesi toplayınca devlet için tehlike oluşturdu. Durumun farkına varan Şeyh Bedreddin, İznik'ten kaçıp Kastamonu'ya ardından Dobruca'ya gitti. Osmanlı kuvvetleri harekete geçerek Karaburun'da bulunan Börklüce Mustafa ve Manisa civarında bulunan Torlak Kemal'i mağlup ettiler. Bayezid Paşa komutasındaki Osmanlı birlikleri de Şeyh Bedreddin'in çevresindeki adamları dağıtıp şeyhi yakaladılar. Sultan ulemadan bir meclis kurarak Şeyh Bedreddin hakkında karar vermelerini istedi. Ulema, Şeyh Bedreddin'in öldürülmesine karar verdi. İstanbul'un fethinin kapısını açan zafer: II. Kosova Savaşı Mustafa Çelebi, 1415 başlarında Trabzon'daydı. Rumeli'ye geçerek Mehmed Çelebi'ye karşı taht mücadelesine girdi. Niğbolu Sancakbeyliği yapan Aydınoğlu Cüneyd Bey de Mustafa Çelebi'ye destek verdi. Mustafa Çelebi, Mehmed Çelebi ile yaptığı savaşı kaybedince Bizans'a sığındı ve Osmanlı tahtı için bir tehdit unsuru olarak kaldı. Çelebi Mehmed, ağabeyinin Bizans'ta tutulması karşılığında yıllık 300 bin akçe vermeyi kabul etti. Mustafa Çelebi, Bizans tarafından Limni Adası'nda tutuldu. Timur'un Anadolu'da tesis ettiği yapıyı Mehmed Çelebi'nin bozmasına kızmıştı. Şahruh'un 1419'da batıya sefer hazırlıklarına başlaması Osmanlıları telaşlandırdı. Karakoyunlularla ve Memluklerle işbirliği yolları arandı. Şahruh, Azerbaycan'ı işgal ettikten sonra Çelebi Mehmed'e bir mektup göndererek Karakoyunluları Osmanlı topraklarına kabul etmemesini istedi. Osmanlı Sultanı Şahruh'a itaat etmekten başka yol bulamadı. Çelebi Mehmed, Ankara Savaşı'nın kaybedildiğini görünce maiyeti ile valilik yaptığı Amasya'ya kaçmıştı. Bu sırada 15 yaşında olan Çelebi Mehmed, diğer kardeşlerine nazaran asker ve devletin imkânları bakımından en zayıf durumdaydı. Ancak zekâsı, mücadele azmi ve diplomatik kabiliyeti ile tahta tek başına çıkmaya muvaffak oldu. Kanuni'nin büyük galibiyeti: Estergon Zaferi Bu durum Çelebi Mehmed'in fikri ve ruhi gelişimine oldukça tesir etti. Çelebi Mehmed'i iktidara taşıyan yolda en fazla yardımcı olan devlet adamları Bayezid Paşa, Hacı İvaz Paşa, Bicaroğlu Hamza Bey bu bölgenin insanlarıydılar. Fetret Devri sırasında 'sultan' unvanını alan tek şehzade Çelebi Mehmed'dir. 1407'den önceki bir tarihte bu unvanı almıştır. Bu, onun ufkunun genişliğini gösteren bir durumdur. Çelebi Mehmed ilk önce Amasya ve civarındaki Türkmenleri itaat altına almak için uzun mücadelelere girmişti. Daha sonra yalnız Fetret Devri'nde değil, tek başına Osmanlı tahtına geçtikten sonraki 8 yıllık hayatını da mücadele ile geçirdi. Öldüğünde vücudunda 30'a yakın yara izi olduğu söylenir.

Osmanlı Devleti'nin ikinci kurucusu: Çelebi Mehmed

ÇELEBİ MEHMED (I. MEHMED) KİMDİR?