Osmanlı'nın ilk resim sergisini açan Şeker Ahmed Paşa’ya dair bilinmeyenler

Üsküdar'da, 1841 yılında dünyaya geldi. Dokuz yıl süren tahsil döneminden sonra, sınavla öğrenci kabul eden Tıbbiye Mektebi'ni kazandı. Acı çeken hastalara hemen şifa bulamamak gibi nedenlerle Tıbbiye'nin kendisine uygun bir seçim olmadığına inanarak, annesinin de doktor olmasını pek desteklememesi üzerine buradan ayrılarak Harbiye'ye geçti. Çoban köpekli peyzaj Meydana getirdiği eserleri ile güzel sanatlarla oldukça ilgili olan Sultan Abdülaziz'in dikkatini çekti. Abdülaziz tarafından 1864'te Paris'e resim öğrenimi için gönderildi. Paris'te gerçekçiliğin öncüsü Gustave Courbet ile Barbizon Okulu'ndan etkilendi. Eserleri beğenilen genç sanatçının, tahsilini tamamlayınca mükâfat olarak üç ay da Roma'da çalışması uygun görüldü. Karpuz dilimli üzümlü natürmort Şeker Ahmet Paşa'nın resimlerinde doğanın üstünlüğü hakimdir. Resimlerindeki durgun ve sürekli ışık, nesnelere zamanı aşan anıt izlenimi verir. Natürmortlarında ağırlıklı olarak meyveleri daha az olarak da çiçekleri konu alır. Bazı örneklerde de hem meyveler hem de çiçekler vardır. Manzaralarında çoğunlukla toprak renkleri ve yeşilin tonlarının ağırlık kazanır. Şeker Ahmet Paşa'nın tek figür resmi kendi portresidir. Kendi kuşağında bu konuyu işleyen tek isim olan sanatçı; kırmızı fesi ve bıyığı ile bir Osmanlı aydınını anlatır. Sol elindeki köşeli palet, sağ elindeki fırça ile tuval önünde durması da sanatçı kimliğini ön plana çıkarması bakımından önemlidir. Şeker Ahmed Paşa, 1892 yılında kurulan Yıldız Çini Fabrikası'nda üretilen porselenler için desenler çizdi. Yıldız Sarayı'nın bazı bölümlerinin duvar resimlerinde ise başka sanatçılar ile birlikte imzası vardır. Eğitimci yönü de bulunan Paşa, ders vererek ya da dolaylı yollarla birçok genç sanatçıyı da etkiler. Öğrencileri arasında Celal Esad Arseven, İbrahim Çallı ve Halil Dikmen gibi ünlü ressamlar vardır. Türkiye'de ilk resim sergisini 1873'te Sultan Ahmed Sanat Mektebi'nde açan Şeker Ahmed Paşa, 1875'te Çemberlitaş'ta Dârülfünun binasında Sultan Abdülaziz'in desteğiyle yerli ve yabancı ressamların katıldığı ikinci sergisini düzenledi. Osmanlı'nın uluslararası ilk fuarı olan Sergi-i Umumi-i Osmani hakkındaki haberimize buradan ulaşabilirsiniz. Yelkenliler, 1894-95 Sultanahmet'te sanat okulunda açılan bu ilk sergi hakkında ressam Hüseyin Haşim şöyle der: 'Müşarünileyh asâr-ı latifesini bu sergide teşhir ederek Osmanlıların nasılsa rağbet etmedikleri fenn-i müstahsen-i tasvir hakkında celb i nazara ve şu suretle memleketimizde resim muhabbetini işara himmet eyledi.' Bu nedenledir ki, bundan yaklaşık bir buçuk asır önce, İstanbul'da, resim sanatı ile hiçbir ilgisi olmayan bir çevrede, yağlıboya tablolarla açılan bu sergi, sanat tarihimizde oldukça önemlidir. Halkın çoğunluğu o dönemde sergi faaliyetlerine yabancı kalmış olsa bile, zamanın hükümdarı bu gayretlerin değerini takdir eder. O yıl rütbesi derhal kol ağalığına (kıdemli yüzbaşı) yükseltilir ve Sultan Abdülaziz'in yaverliğine tayin edilir. Şeker Ahmet Paşa, hassas, çevresindeki insanları her zaman mutlu görmek isteyen bir yaradılışa sahipti. Güzel huylu ve hoşsohbet olduğu için Şeker Ahmed Paşa diye tanındı. Etrafında iyi huylu, sakin bir kişilik olarak bilinen Paşa, arkadaşları tarafından şeker adıyla çağrılırdı. Kuvvetli seziş kabiliyeti, tabiata olan sonsuz aşkı ve tertemiz ahlak saflığı sayesinde kişiliğini buldu, Türk sanat tarihinde ön saflarda yerini aldı. 'Şeker' lakabının herkes tarafından benimsenmesi Sultan Abdülaziz'in içinde bulunduğu bir hikâyeye bağlanır: 'Veliaht Yusuf İzzettin Efendi, maiyetinde bulunan Ahmet Ali'ye, arkadaşları tarafından tatlı dili, hoş kişiliği, herkes tarafından sevilmesi nedeniyle şeker diye seslendiğini biliyordur. Bir gün büyük bir tören sırasında Sultan Abdülaziz, yanındakilere 'Yaver Ahmet'i çağırın' deyince, emri duyanlar 'Hangi Ahmet?' diyerek duraklar. O sırada Yusuf İzzettin Efendi, ağzından 'Şeker Ahmet'i' cevabını kaçırınca da bu durum padişahın çok hoşuna gider ve 'Paşanın adı bundan sonra Şeker Ahmet olsun.' der. Ünü Avrupa'ya yayılan Şeker Ahmed Paşa toplumun değer yargılarına bağlı kalıp daha çok peyzaj ve natürmort eserler yaptı. Tabiatı dikkatle izleyerek uzun ve ısrarlı bir çalışmanın sonunda tamamladığı tablolarında ışık-gölge dağılımını ve renklerin âhengini büyük bir ustalıkla gerçekleştirdi. Eserlerini, tabiatı bir fotoğraf objektifi gibi aynen kopya etme veya ayrıntıları tuvale geçirme kaygısı gütmeden yeni düzenleme ve yorumlarla yarı empresyonist bir anlayışla ortaya koydu. 1907 senesinde ahirete duhul eden Şeker Ahmet Paşa, Mayıs ayının 5'inde bir Cumartesi günü sabah saatler 6'yı gösterirken, Tepebaşı'na gitmek için evinden çıktığı sırada, kehribarcı Bosnalı Osman Bey'in dükkânı önünden geçerken fenalaşır ve orada hayatını kaybeder. Ertesi gün cenazesi büyük bir kalabalık ile kaldırılan 'Şeker' Ahmet Paşa, Sokullu Mehmet Paşa türbesi civarına defnedilir. Türbesinin kapısı üzerinde ise 'Yaverân-ı Hazreti Şehriyariden; Misafirini Ecnebiyye Teşrifatçısı Merhum Şeker Ahmet Paşa'nın kabridir' yazar.

Osmanlı'nın ilk resim sergisini açan Şeker Ahmed Paşa’ya dair bilinmeyenler

ŞEKER AHMED PAŞA KİMDİR?