Osmanlı'nın ilk ticaret okulu: Hamidiye Ticaret Mektebi

📌Sultan II. Abdülhamid, oldukça buhranlı bir dönemde 31 Ağustos 1876'da tahta çıktı. Devletin yükselmesi için bilim, sanat, sanayi ve teknoloji alanlarında pek çok atılımda bulundu. 📌Şartlar ne olursa olsun eğitim konusunu asla ihmal etmeyen Sultan Abdülhamid, açtırdığı mekteplerle eğitim alanında zihinlerin dönüşümünü sağladı. Öyle ki günümüze kadar gelen birçok üniversite o dönemde inşa edildi. Bunlardan biri de Marmara Üniversitesi'ydi. Hamidiye Ticaret Mektebi adıyla kurulan bu eğitim kurumu, Osmanlı'nın ilk ticaret okuluydu. 📌 Sultan Abdülhamid, ekonomide gerçekleştirdiği icraatların, atılımların daha kalıcı ve geniş alana yayılmasını sağlamak için eğitim ve öğretim alanında çalışmalar yaptı. 📌Şehzadeliği döneminden itibaren ticarete ilgili olan Sultan Abdülhamid, Suphi Paşa'nın bir ticaret okulu kurulmasını teklif etmesine oldukça heyecanla karşıladı. Öyle ki mektebin kurulması için şahsi hazinesinden katkıda bulundu. 📌En nihayetinde 16 Ocak 1883'de Hamidiye Ticaret Mektebi'nin temelleri atıldı. (x)📚 Abdülhamid'in hayatı hakkında 34 ilginç gerçek 📌Okulun amacı, ülkede ticaretin gelişmesi ve Müslümanların ticari hayatta etkili olmasıydı. 📌Tarih boyunca Osmanlı'da yaşayan gayrimüslimler ticaretle daha çok ilgilenmiş, Müslümanlar ise askerlik, yöneticilik ve memuriyete yönelerek daha geri planda kalmıştı. Zamanla bu ayrım devletin de dikkatini çekecek hal aldı. 📌1939 yılında Sultan Abdülhamid yeni ekonomik düzenlemeler yapıyor, uygun kuruluşlar oluşturuyordu. Fakat bu alanlarda işletmeci, muhasebeci, mühendis gibi yetişmiş personel bulunmadığından başarılı sonuçlar alınamıyordu. (x)📚 Müslümanların ilk ticaret merkezi 📌Ticaret hayatında istenilen canlılığın sağlanması için bu alanda hizmet verecek kurumlara ve insan kaynağını yetiştirecek bir eğitim kurumuna ihtiyaç vardı. Hamidiye Ticaret Mektebi, bu ihtiyaçlara cevap verebilmek maksadıyla hizmete girdi. 📌 Mektebin kuruluş nizamnamesinde bu eğitim kurumunun amacı 'ticaret erbabı kişiler yetiştirmek' olarak belirlendi. (x) 📚 İslam uygarlığında ticaret nasıl yapılırdı? 📌Ticaret Mektebi'nin eğitim süresi dört yıldı. İlk iki yıl idadi, son iki yıl ise fenni dersler alınırdı. Kısa bir süre kapalı kalan okul, yeniden açıldığında eğitim süresi 3 yıla düşürüldü. 📌 Okula 15-25 yaş aralığındaki öğrenciler başvurabiliyordu. 📌 Ticaret veya sanat alanında çalışanlar, yirmi beş yaşından büyük olsalar da istediklerinde derslere dinleyici sıfatıyla girebilirdi. 📌Mektebe kaydolmak için rüştiye diploması gerekiyordu. Ellerinde diploması olmayanlar ise giriş sınavına tabii tutuluyordu. Bu imtihanlar okulun muallimlerinden, Ticaret Nezareti ve Dersaadet Ticaret Odası'ndan seçilen birer kişi ile oluşturulan heyet huzurunda gerçekleştiriliyordu. 📌Maddi durumu iyi olmayan öğrenciler için yüzde on burs kontenjanı ayrıldı. 📌Ders kitapları ve ilgili araç gereçler mektebin idaresince ücret mukabili karşılanırdı. 📌 Resmi üniforma giymenin zorunlu tutulmadığı mektep, Cuma ve Pazar günleri tatildi. 📌 Senelik tatiller Temmuz'un on beşinde başlayıp Eylül'ün birinde son bulurdu. (x) 📚 İslam uygarlığında tarım, ticaret ve iktisat hakkında 20 ilginç bilgi 📌 Ticaret Mektebi'nde yılda 200 öğrenciye hizmet verilmesi planlansa da bu hedefin yarısı gerçekleşti. Müslim-gayrimüslim talebe bir arada eğitim aldı. 📌Her altı ayın sonunda talebeler, imtihana girerdi. Öğrenciler, başarıyla sınavlarını vermeleri halinde ikinci altı ay derslerine girmeye hak kazanırdı. Ayrıca sınava dair tasdiknamelerini (öğrenim belgesi) alan öğrenciler, bir mağaza çalışabilecek kadar ticaret bildiğini de ispatlamış oluyordu. 📌Ticaret Mektebi'nde verilen eğitimlerin yanı sıra ücret karşılığı açılan kurslarda başarılı olanlar sertifika alırdı. 📌Türkçe, Rumca, Arapça ticari yazışma derslerinin yanında İngilizce, Fransızca ve İtalyanca ticari yazışma dersleri, Uluslararası Ticaret kanunu ilgili dersler mektepte okutuldu. 📌 Mektepte her sınıfta, beş ya da altı kişiden oluşan gruplar oluşturularak bunlar ticaret bankası hüviyetinde hareket ederdi. Bu gruplar muallimlerin gözetimi ile mali ve ticari meselelerle ilgilenir, derslerde gösterilen kanunlar uygulanırdı. 📌Ticaret Mektebi'nde Türkçe ve Fransızca zorunlu lisanlardı. Arapça, Rumca, Almanca, İngilizce ile İtalyanca derslerinden birinin öğrenmesi zorunluydu. 📌 Defter tutma usulü ve muhasebeye uygulanması, resim sanatı, rakamlar ile hesap, basit kesir ve dörtlü ondalık kesir, karekök, küp kök, oran-orantı, faiz hesapları, ölçekler, cebir, logaritma, trigonometrinin başlangıcı, Osmanlı coğrafyası ve dünya ticari coğrafyası hakkında malumat, ticari mahsuller ve bunların kullanımı, ticaret nazarından dünya iklimleri hakkında bilgiler derslerde okutulurdu. 📌Ayrıca iktisat tarihi dersinin ilk defa okutulduğu okul Hamidiye Ticaret Mektebi'ydi. 📌 Zihinden hesap yapma usulü, iktisat, satış fiyatı hesaplama, sarraflık, hakem komisyonu, cari hesaplar, umûmî fonlar, hisse senetleri, tahvilat (borç senetleri) fiyatı belirleme ve vade ile satış gibi konular ve hukuk, kimya gibi dersler gösterilirdi. 📌 Hamidiye Ticaret Mekteb-i Âlisi aynı zamanda 'Dilsizler Okulu' olarak bilinen ilk engelli okulunu bünyesinde barındırıyordu. (x)📚Ecdadın engellilere verdiği değerin tezahürü: Yıldız Sağırlar Okulu 📌 Ticaret ve Nafia Nezaretine bağlı olan Ticaret Mektebi, eğitim kurumu olduğu için Sultan Abdülhamid'in isteği üzerine 21 Eylül 1889 Maarif Nezareti'ne bağlandı. 📌 İlk mezunlarını 1887'de veren eğitim kurumu, 'Ticaret Mekteb-i Âlisi', 'Yüksek İktisat ve Ticaret Mektebi' ve 'Ulum-ı Âliye-i Ticariye Mektebi' ve 'İstanbul İktisadî ve Ticarî İlimler Akademisi' isimlerini aldı. 📌Ticaret Mektebi, Sultan II. Abdülhamid'in ülkemize kazandırdığı sayısız eğitim kurumundan birisi olarak hizmetine Marmara Üniversitesi adıyla devam etmektedir. (x) Servet-İ Fünûn Mecmuası'nda Yayımlanan Ticaret Mektebi Yazıları Üzerine Bir Değerlendirme-Ahmet Sait Özkul

Osmanlı'nın ilk ticaret okulu: Hamidiye Ticaret Mektebi

OSMANLI’NIN İLK TİCARET OKULU