Osmanlı’nın namlı Valide Sultanı: Hatice Turhan

Osmanlı için mücadele eden Valide Sultan 🔸 Hatice Turhan Valide Sultan, Osmanlı'nın varlığını devam ettirebilmesi için canından geçen, hanedan için ömrünü vakfeden bir Osmanlı kadınıdır. Öyle bir isimdir ki devlet aleyhine ne var ise bertaraf etmek için elinden geleni yapar. 🔸 'Ya mezar ya ölüm ya istiklal ya ölüm' diyerek Osmanlı'ya adeta yeniden hayat veren Hatice Turhan, Sultan İbrahim'in eşi, Sultan lV. Mehmed'in ise validesidir. Osmanlı'nın hayırsever hanım sultanları 🔸 Valide Sultan'ın Osmanlı sarayına gelmeden önceki hayatı hakkında ne yazık ki kaynaklarda kesin bir bilgi yer almaz. ◻ Vav TV'de yayınlanan Yön Veren Kadınlar programına konuk olan araştırmacı - yazar Ebubekir Subaşı meseleye dair şunları söyler, 'Rus muydu, Ukran mıydı, Polonyalı mıydı bilinmez. Biri de kalkıp dese ki 'buralar bir zamanlar Hunların çok fazla kılıç çalıp at oynattıkları yerlerdi, o bir Türk'tü' buna da itiraz etmek mümkün değil. Kuzey taraftan göçenler için hala kullanmakta olduğumuz müşterek tabirler vardır. Eğer Kuzey'den gelirken Hıristiyan ise biz bunlara çoğunlukla Rus demişiz, Müslüman ise Tatar demişiz.' 🔸 Turhan Valide Sultan'ın nereden geldiği muallak olsa da Kör Süleyman Paşa tarafından Osmanlı sarayına getirildiği bilinir. Kudretli bir valide 🔸 Al-i Osman'ın rükn-i alisi yani Valide sultanların en kudretlisi olan Hatice Turhan'ın hayatı Osmanlı sarayına girmesiyle beraber çok büyük değişikliklere uğrar. 🔸 Şahsiyetini Osmanlı'nın varlığı için feda etmekten sakınmayan Valide Sultan, Osmanlı'nın geleceğini etkileyecek adımlar atar. Devletin iç karışıklıklarla boğuştuğu, sarayın entrikalarla yoğrulduğu, rüşvetin ayyuka çıktığı bir dönemde saltanat naibesi olur ve Köprülüleri iş başına geçirerek yeryüzünde hükmü yok olmaya yüz tutan Osmanlı'yı adeta yeniden ayağa kaldırır. Saltanat naibi ne demek? Dönemin Osmanlısı 🔸 17. yüzyılda Osmanlı sarayı içerisinde karışıklıklar baş gösterir. Vezir ve Sadrazamlar makam sevdasına düşer. Bunun için de ellerinden geleni yaparak birbirlerini aşağı çekmeye çalışırlar. ◻ Turhan Sultan'ın Haseki Sultan olduğu zamanla ilgili Subaşı şu ifadeleri kullanır: 'Osmanlı'nın için o sırada Kanuni devrindeki kanunların yürümesi yahut devlet adamları kadrosu artık yoktur. Böyle bir perişanlık devri gelmiştir'. Osmanlı tarihinin en güçlü üç valide sultanı Kösem Sultan ile mücadelesi 🔸 Sultan İbrahim katledildiğinde, oğlu Sultan 4. Mehmed henüz yedi yaşındadır. Bu durumda Kösem Sultan'ın eski sarayda oturması ve Hatice Sultan'ın Valide Sultan olması gerekir. Ancak Hatice Turhan Sultan'ın genç ve tecrübesiz olduğunu ileri süren Kösem Sultan, Valide Sultan olmaya devam eder. 🔸 Zamanla sarayın işleyişini öğrenen Hatice Turhan, Valide Sultan mertebesinin kendisine ait olduğunu dile getirir. İki valide artık aynı çatı altında barınamaz. Kösem Sultan'ın İstanbul'da yaptırdığı hayır işleri İki valide sultan 🔸 Kösem Sultan, tabiatı itibari ile hırslıdır, devletin iplerini elinde tutmak, işlerin yürümesini sağlamak ister. Bu uğurda da birilerinin ölmesine karşı çıkmaz. ◻ Hatice Turhan Sultan ise Subaşı'nın ifadeleriyle farklı düşünür:'Hatice Turhan Sultan bir ölüme taraf olmadı. Hatta mesela kendi oğlu Mehmed için tehlikeli olduğu halde üvey çocukları Süleyman ve Ahmet'i korudu'. 📌Bir Bilgi Gezilerinde dahi üvey oğullarını yanında götüren Hatice Turhan, onları kimseye emanet etmez. Sarayın tarafları 🔸 IV. Mehmed tahta çıktığında bir müddet iki valide beraber hayatlarını sürdürür. Aralarında anlaşmış olsalar bile devlet erkânı arasında taraflar oluşur. Yeniçeriler, Kösem Sultan'ı tutarken darüssaade ağası Süleyman ise Hatice Turhan'ın tarafındadır. ◻ Subaşı, 'Ağalar, kendi saltanatlarının devam etmesi için Kösem Sultan'ı destekliyorlar. Halbuki devletin bu tasavvurdan kurtulması gerekiyor. Hükümet yürütülemiyor. Neticede bir sadrazam geliyor ama icraat yapabilmesi için ağalar saltanatının yıkılması gerekiyor' sözleri ile bu zor meseleyi açıkladı. Türklerin ilk kadın hükümdarı Tomris Ortadan kaldırma planları 🔸 Bu noktada iki valideden birinin ölümü beklenen bir durumdur. Öyle ki Kösem Sultan planını yapar, Hatice Turhan ve lV. Mehmed'i ortadan kaldırmayı amaçlar. 🔸 Kösem Sultan'ın tarafında olan yeniçeriler zaafiyet gösterir ve saraydakilerle kavgaları esnasında 'hesabınızı göreceğiz' şeklinde şüphe uyandırıcı ifadeler kullanırlar. Bu minvalde saraya silah sokulduğunu gören Süleyman Ağa tedbir alır. Kösem Sultan'ın İstanbul'da yaptırdığı hayır işleri Kösem Sultan'ın öldürülmesi 🔸 Bir gün Kuşçu Mehmet ve birkaç kişi Kösem Sultan'ın kapısını çalar. Kösem Sultan, kendi adamlarının geldiğini zannederek kapıyı açtığında karşısında cellatları görür. Saraydaki gürültüleri duyan henüz küçük yaştaki lV. Mehmed, korkarak annesinin yanına gider. Kösem Sultan nasıl öldürüldü? ◻ Sarayın içerisinde bir kargaşa mevcuttur. Ebubekir Subaşı bu hususu, 'O birkaç dakika aslında her iki taraf için de korkunçtur. Süleyman Ağa, onu alıp sarayın daha emniyetli bir yerine götürüyor. Kösem Sultan, gerçekten yiğit bir şekilde karşı duruyor. Önce para teklif ediyor, fakat bu iş para ile hallolacak gibi değil. Bu defa eli silahlı, savaşan insanlara karşı Valide Sultan bir kadın olarak karşı koyuyor ve epey mücadele ediyor'. cümleleri ile izah eder. 🔸 Hatice Turhan, kendisinden önceki Büyük Valide Kösem Sultan'ı bertaraf eder ve Osmanlı sarayındaki ağalar saltanatına son verir. Bu dehşet verici olayın akabinde artık Valide Sultan, Hatice Turhan olur. Osmanlı'da kadının toplumdaki ve sosyal hayattaki yeri Köprülüler 🔸 Valide Sultan olduktan sonra Hatice Turhan, devletin toprak bütünlüğü açısından zirvede ancak toplumsal, ekonomik ve siyasi olarak büyük bir çöküş içinde olduğu bir dönemde Köprülü ailesini göreve getirir. 🔸 Bu aile, Osmanlı'da önemli hizmetler yaparak bozulmuş durumdaki siyasi, ekonomik ve toplumsal hayatı büyük ölçüde iyileştirir. Osmanlı'da bir devrin adı: Köprülüler 🔸 Köprülü ailesi üyelerinden Mehmed Paşa, Fazıl Ahmed Paşa, Fazıl Mustafa Paşa, Numan Paşa bu dönemde sadrazamlık yaparlar. ◻ Mehmet Paşa'nın başa geçer geçmez önemli adımlar attığını anlatan Subaşı, 'Mesela gemiler alıp, inşaa ediyor, zaferler kazanıyor, düşmanı def ediyor, Girit imdadını hallediyor, Anadolu'daki isyanlarla ilgileniyor, sefere çıkıyor ve seferden de güzel haberlerle gelince Valide Sultan bu sırada artık devlet işlerini nispeten bırakıyor' diyerek meseleye ışık tutar. Osmanlı'da bir devrin adı: Köprülüler Mehmet Paşa'nın sadrazamlığı 🔸 Sadrazamlık görevinde beş yıl kalan Mehmet Paşa, Celali isyanlarını bertaraf eder, eşkıyaların kökünü kazır. Sertliğinden dolayı şehir içinde ve dışında kendisine direnen kimse kalmaz. Osmanlı, tekrar ihtişamlı devirlerine doğru dönmeye başlar. 🔸 Valide Sultan, Köprülüleri başa getirir ancak her şeyden vazgeçmez. Turhan Sultan, güçlü istihbaratı sayesinde hadiseleri yakından takip eder. ◻ Turhan Sultan ile ilgili Subaşı:'Valide Sultan, hayatı boyunca yapması gereken hamlelerde ne ileri gidiyor ne geri kalıyor. Çok istikrarlı ve yeri gelince ağırlığını nerede koyacağını biliyor ve bekliyor. Asla işe yaramayacak şeylerde hamle yapmıyor'. cümlelerini kurar. Anadolu Teşkilatları Hatice Sultan'ın siyaseti bırakışı 🔸 Dördüncü Mehmed on beş yaşına geldiğinde reşit ilan edilir ve Hatice Turhan Sultan idareyi oğluna bırakır. Yine de gizliden gizliye olan bitenden haberdar olup devleti ve evladını korumaya devam eder. 🔸 Artık dirayetli bir padişah olan IV. Mehmed'in yanında yetenekli, vatansever vezirler görev yapar. Hatice Sultan, bu sebeple gönül rahatlığıyla siyasetten elini eteğini çekerek kendisini hayır işlerine adar. Tahtta en uzun kalan ikinci padişah: Sultan IV. Mehmed