Osmanlı’nın Ukrayna Seferi: Kamaniçe Kuşatması

🔹 Kamaniçe; Rusça'da 'Kamenets-Podolski', Ukraynaca'da 'Kamjanec' Podil'ss'kyj' olarak anılır. Şehir, Karadeniz'e akan Dinyester nehrinin sol kollarından biri olan Smotriç suyunun kıyısında kurulur. 🔹 Kalenin üzerinde yükseldiği kayalara 'kamen' denir. Kamaniçe'nin adı da bu kayalardan gelir. Evliya Çelebi'nin verdiği bilgiye göre Leh dilinde Kamaniçe, 'taş' anlamına gelir. Leh dili nedir? Leh dili, Polonyalıların konuştuğu dildir. 🔹 Şehrin kuruluş tarihi XI. yüzyıla kadar uzanır. XIV. yüzyılda Litvanyalıların elinde olan şehir, 1430 yılında Polonya Krallığı'na geçer. 300 yıl önce Ukrayna'nın işgali 🔷 Kamaniçe tarihte Kırım yoluyla Hindistan ve Çin'e uzanan ticaret yolu üzerinde önemli bir ticaret merkezi görevini üstlenir. Tarih boyunca karışık bir etnik ve dini yapısı bulunan Kamaniçe; Polonyalı, Ermeni, Ukraynalı, Romen, Bulgar, Yunanlı ve Yahudilerden oluşur. 🔷 Korunmalı alanı ve muhkem kalesiyle Kamaniçe kenti, XVI. yüzyılda Hıristiyanlığın doğudaki savunma hattı olarak nitelendirilir. Muhkem kale ne demek? 'Sağlam' anlamına gelen muhkem kelimesiyle burada kastedilen anlam, kalenin çok sağlam ve bölgeye hakim olması manasını taşır. Osmanlı kalelerinin reisi: Dizdar 🔶 Osmanlı Devleti, Kırım'daki zayıflığı gidermek ve Karadeniz'deki hakimiyetini güçlendirerek ticaret yollarında etkin olmak için Kamaniçe'ye saldırır. ⛴ Ticaret yolları nelerdi? Osmanlı'nın Karadeniz'deki ticaret yollarına hakimiyeti Fatih'in Trabzon'u fethetmesiyle birlikte başlar. Daha sonra yine Fatih'in Kırım'ın fethetmesiyle Karadeniz Türk Gölü haline gelir. Kuzey ticaret yolu olarak adlandırılan bu yol, Orta Asya, Çin ve Hindistan'a uzanan yol olup Karadeniz üzerinden geçer. Güneydeki ticaret yolu ise Süveyş Kanalı ile bildiğimiz Suriye ve Mısır yoluyla Doğu'ya giden yoldur. Ticaret yollarına hakim olmak devletlerin ekonomisi için büyük önem taşıyordu. 🔷 Karadeniz'de Kazakları kontrol altında tutmak için bölgede bir üsse ihtiyaç vardır. Zira Kazaklar sık sık Osmanlı'yı rahatsız eder. Osmanlı Devleti, dönemin Bosna Valisi Abaza Paşa komutasında 1633 yılında kaleyi bir süre muhasara altında tuttuysa da ele geçiremez. Abaza Paşa kimdir? Osmanlı tarihinde isyancı bir devlet adamı olarak görülen Abaza Mehmed Paşa, asi Halep Valisi Canbolatoğlu'nun hazinedarı idi. Valinin hal edilmesiyle birlikte yakalanır. Yeniçeri ağası Halil Ağa onu bağışlar ve derya beyliği verir. Maraş ve Erzurum'da beylerbeyliği yapan Paşa, Sultan II. Osman'ın öldürülmesi üzerine yeniçerilere karşı saldırıya geçer. Erzurum'da başlattığı bu isyan yayılır ve Trablusşam Valisi ile Maraş Beylerbeyini de kendine katar. 'Abaza Şeyhi' olarak bilinen kişiye intisap ederek onun telkinleriyle Sivas'ı ele geçirip Ankara'ya yürür. IV. Murad'ın tahta çıkar ve Paşa'yı Kayseri'de mağlup eder. Abaza Paşa kaçarak Erzurum'a sığınır. IV. Murad'ın affıyla Bosna Valiliğine atanan Paşa, bir süre durulur. Fakat hakkında çıkan yeni bir isyan dedikodusu nedeniyle, 1634 yılında padişahın emriyle idam edilir. 🔹 1669 yılında Ukraynalı Petro'yu himaye altına aldıktan sonra IV. Mehmed'in bizzat başında bulunduğu ordu,1672 yılında Lehistan üzerine sefere çıkar. 🔸 Lehistan'a bağlı Podolya'nın merkezi olan Kamaniçe, dokuz gün süren kuşatmadan sonra fethedilir. Padişah IV. Mehmed, büyük olan kiliseyi camiye çevirir ve 1672 yılında ilk Cuma namazını burada kılar. Şehre bir kadı bir de beylerbeyi atar. Lehistan ülkesi hakkında? Polonya olarak bildiğimiz ülkeye Osmanlılar Lehistan olarak adlandırmıştır. Polonyalıların kurduğu bu devlet, X. Yüzyılda Slav ağırlıklı kavimlerin bir araya gelmesiyle tarihte yer almaya başlar. Petro kimdir? Ukrayna'da Dinyeper Nehri'nin sağ kıyısında kalan bölgenin lideridir. 'Deli Petro' ile karıştırılmamalıdır. 💠 Dönemin tanığı ünlü şair Nabi, Kamaniçe'nin fethi üzerine şu beyitleri yazar: Açıldı kal'a kâfiri çıkdı içinden münkesir 🔷 Dönemi farklı ve karmaşık olarak anılan I. İbrahim'in oğlu IV. Mehmed'in annesi, sarayın etkili kadınlarından biri olan Hatice Turhan Sultan'dır. Yedi yaşında tahta çıkan padişah, ava olan düşkünlüğü nedeniyle 'avcı' lakabı ile anılır. 🔷 Tahta çıkışında büyükannesi Kösem Sultan'ın etkisi görülür. Babası İbrahim'in dengeli olmayan davranışları öne sürülerek devlet adamları, yeniçeriler ve Kösem Sultan'ın isteğiyle tahta çıkar ve babası da bir müddet sonra öldürülür. Padişahın denetimi: Tebdil-i kıyafet 🔷 IV. Mehmed'in iktidarı Çınar Vakası gibi devletin içerisinde büyük karışıklıkların yaşandığı bir dönem olarak bilinir. 🔶 Köprülü Mehmet Paşa'nın veziriazamlığa gelmesiyle birlikte IV. Mehmed döneminde devlet toparlanmaya başlar. Bu sırada IV. Mehmed, Mora'ya kadar uzanan av seferlerine başlar ve İstanbul'a pek uğramaz olur. Padişahlığının büyük kısmını Edirne'de geçirir. 🔶 Başarısız II. Viyana kuşatmasının ardından ise padişahın en karanlık devri başlar. Süregelen birçok olaydan sonra tahttan indirilir ve yerine II. Süleyman tahta çıkar. Çınar Vakası nedir? Tarihe 'Vaka-i Vakvakiye' olarak da geçen bu vakada, Malatyalı Süleyman Paşa ise asker ulûfesini züyûf akçe ve borçla karşılamaya kalkışınca At Meydanı'nda toplanan zorbalar saray ağalarının ortadan kaldırılmasını talep eder. Aşırı baskı altındaki IV. Mehmed âsilerin istediği saray ağalarını öldürtür. Bunların cesetleri Sultanahmet Meydanı'ndaki bir çınara asılması olayıdır 🔷 Dört sancağı ve on dokuz nahiyesi bulunan Kamaniçe eyaleti, Belgrad ve Kandiye şehirleri kadar Osmanlı'nın en önemli kaleleri arasında yer alır. 🔷 Tarihi kaynaklarda şehirde altı bin civarında Osmanlı askeri olduğu bildirilir. XVII. yüzyılda şehirde üç bin beş yüz kadar gayrimüslim nüfusun olduğu da görülür. Kanuni'nin büyük yürüyüşü: Estergon 🔷 1699 Karlofça Antlaşma ile kaybedilen şehirden günümüze minare ve minber kalmıştır. IV. Mehmed'in yanından ayırmadığı eşi Gülnuş Emetullah Sultan, henüz Haseki Sultan iken padişahın ilk seferi olan Lehistan Seferi'ne katılır. 🔷 Kamaniçe'nin fethinden sonra şehirde bulunan Dominikan Manastırı'nı onun adına camiye çevirir ve adını Haseki Sultan Camii yapar. Fakat 1699 Karlofça Antlaşması ile bu cami tekrar kiliseye çevrilir. Cami içindeki minberin büyük ölçüde korunduğu görünür. 🔍Osmanlı'nın itibarını bitiren antlaşma: Karlofça 26 Ocak 1699 yılında İngiltere ve Hollanda'nın arabuluculuğu sayesinde Osmanlı ile Avusturya, Venedik ile Lehistan arasında Karlofça Antlaşması imzalanır. Osmanlı Devleti, tarihinde ilk kez arabuculuk yolu ile antlaşma imzalar. Bu antlaşma ile Osmanlı tarihinde ilk kez büyük bir toprak kaybı yaşanır. II. Viyana ile başlayıp Karlofça ile zirveye çıkan süreçte, Hıristiyan devletler Osmanlı'yı Avrupa'dan atabilecekleri inancı ile Kutsal İttifak'ı kurdular. Bu aynı zamanda Osmanlı Devleti'nin topraklarının paylaşıldığı ilk antlaşmadır. Ecdadın cömert hanım Sultanları 🔷 Kamaniçe'de bulunan taş köprü şehirdeki Türk izi olur. Bu köprü, adeta Devlet-i Aliyye'nin şehre hediyesidir. 🔷 Şehrin fethinin ardından Aziz Paul Katedrali'ne bir minare eklenerek camiye dönüştürülür. Minarede yüz kırk beş basamak mevcuttur ve 36.5 metre yüksekliğindedir. Şehrin kaybıyla birlikte cami yeniden kilise yapılır. Minare yıkılmaz fakat tepesindeki alem çıkarılıp yerine bir heykel yerleştirilir. Savaşçının vazgeçilmezi 'miğfer' 🔹 Osmanlı'nın Lehistan seferi sonra 1672 yılında Batı'da en geniş sınırları ulaştığını ifade eden Bucaş Antlaşması imzalanır. 🔸 Bu antlaşma ile; ◾ Podolya Osmanlı'ya bırakılacak, ◾ Ukrayna bölgesi Osmanlı'ya bırakılacak ve Lehistan kuvvetleri çekilecek, ◾ Lehistan, Kırım'a vergi vermeye devam edecek, ◾ Lehistan Devleti, Osmanlı'ya yıllık vergi verecek. Osmanlı Devleti'nin kuruluş tarihi doğru mu? 🔻 1672-1699 yılları arasında Osmanlı hakimiyetinde olan bu şehir, tarihimizden izler taşır.Cihan devleti Osmanlı'nın Ukrayna'nın içlerine kadar giderek Karadeniz'e hakim olma isteği, var olan devlet vizyonunun bir parçası olsa da XVII. yüzyılın gelişen şartlarında bölgede tutunması zor olmuştur. Zira Osmanlı'nın kendi içinde düştüğü zayıf durumlar varken Karadeniz'de yeni bir devlet doğuyordu: Rusya. 🔺 II. Viyana Kuşatması'nın başarısızlığı ve iç isyanlar gibi etkenler nedeniyle arka planda kalan Kamaniçe, tarihimizdeki başarılardan biri olarak unutulmamayı hak ediyor. Fatih Hristiyanlara nasıl muamele etti?

Osmanlı’nın Ukrayna Seferi: Kamaniçe Kuşatması

Kamaniçe’nin kısa tarihi