Osmanlı'nın yok olan sarayı

🔷 Dünya tarihinin en güçlü devletlerinden biri olan Osmanlı Devleti, altı yüz yıllık tarihi içerisinde inşa ettiği eserlerle günümüzde varlığını sürdürür. Ancak bazı eserler savaşlardan, zamana yenilgiden ve siyasi olaylardan dolayı günümüze ulaşamaz. 🔷 36 padişahın saltanat sürdüğü Osmanlı Devleti, saray olarak adlandırılan geniş ve kapsayıcı yapıların içerisinden yönetilir. Sarayda padişahın yaşam alanı olduğu gibi devlet işlerinin görüldüğü mekanlar vardır. Osmanlı'nın merkezi sırasıyla Söğüt, İznik, Bilecik, Bursa, Edirne ve İstanbul olur. Osmanlı başkenti Edirne'nin tarihi camileri 🔷 Başkentlerden Edirne, yok olan geniş sarayı ile dikkat çeker. I. Murad devlet işlerini görmesi amacıyla, Balkanlara açılan bir üs olarak düşündüğü Edirne'de bir saray inşa eder. Bu sarayın bugün Selimiye Camii'nin bulunduğu alanda olduğu tespit edilir. 🔷 İkinci sarayın inşaatına ise 1450 yılında II. Murad tarafından Sarayiçi denilen, Tunca Nehri'nin ikiye ayırdığı yer üzerine başlanır. Fakat sultanın vefatı nedeniyle saray bir yıl sonra Fatih Sultan Mehmet tarafından tamamlanır. Osmanlı'nın sosyal yaşamına ışık tutan ilk fotoğraflar 🔷 Sarayın inşa edildiği yıllar, Edirne tarihinin en iyi dönemleri olarak kabul edilir. Hünkar Bahçesi Sarayı, Edirne Saray-ı Hümayunu olarak da anılan padişah evi, şehrin bir diğer tarihi yıldızı Üç Şerefeli Camii'nin mimarı Muslihuddin tarafından gerçekleştirilir. 🔷 Oldukça geniş bir alan üzerine kurulu olan saray; kasırlar, daireler ve hizmet binalarından oluşur. Çevresi mahremiyet ve güvenlik sebebiyle uzunluğu 3 metreye varan duvarlarla çevrilir. Edirne'nin tarihine ışık tutan fotoğraflar 🔷 Günümüze kadar kalıntıları ulaşan saray hakkındaki bilgiler daha çok fotoğraflardan ve çizimlerden edinilir. Yapılan tespitlere göre sarayda 119 oda, yirmi bir divanhane, yirmi iki hamam, on üç cami, on altı kapı, on üç koğuş, dört kiler, beş mutfak ve on dört kasır mevcuttur. Saray 3.000.000 metrekarelik bir alana sahiptir. 🔍 Bir bilgi: Divanhane Padişah başkanlığında divanın toplandığı, elçilerin kabul edildiği ve çeşitli önemli meselelerin görüşüldüğü mekândır. 🔷 Sarayda bulunan meydanlar ve işlevleri: ↪ Alay (Kese) Meydanı: Resmi törenler burada yapılırdı. ↪ Kum (Kumlu, Cihannümâ) Meydanı: Çeşitli spor etkinliklerinin yapıldığı alan. Ayrıca kılıç alayı gibi törenlerin yapıldığı meydandır. ↪ Divan Meydanı: Devlet işlerinin görüşüldüğü divan odasının önündeki alandır. ↪ Çeşme (Enderun) Meydanı: Padişah ve hizmetindekilerin yaşadığı, saray eğitimlerinin yapıldığı dersliklerin olduğu bölümdür. ↪ Vâlide Sultan Taşlığı: Padişahların saraydaki özel yaşamları geçirdiği, aileleriyle birlikte yaşadığı kimsenin giremediği alandır. Sarayın en parlak devri 🔷 Edirne Sarayı'nın en parlak devri Avcı Mehmed olarak anılan IV. Mehmed dönemidir. Saltanatının büyük kısmını avcılığı sevdiği için avlaklarla dolu olan Edirne'de geçiren padişah vesilesiyle şehir, tarihinin en parlak dönemini yaşar. 🔷 Saraya birçok ilave yaptıran padişah, bahçesine de pek çok havuz ekler. Sultan IV. Mehmed, Fatih'ten yaklaşık iki yüz yıl sonra devletin yönetim merkezini İstanbul'dan Edirne'ye taşısa da yapsa da avcılığa olan düşkünlüğü sebebiyle aldığı tepkiler nedeniyle uzun taht hayatı çalkantılı geçer. Tahtta en uzun kalan ikinci padişah: Sultan IV. Mehmed 🔷 Yapıldığı 1450 yılından sonra birçok ilaveyle büyüyen yapı, pek çok kez de tamir görür. Son olarak Sultan Abdülaziz zamanında padişahın Avrupa'ya seyahati sebebiyle Edirne'deki sarayda kalma ihtimali üzerine 1867 yılında başlanan tamir 1873'e kadar devam eder. 🔷 Osmanlı saraylarının en genişi olan bu ihtişamlı yapının günümüzde Cihannümâ Kasrı duvar kalıntıları, Kum Kasrı ile tek kubbeli Kum Kasrı Hamamı, Bâbüssaâde ile dokuz kubbeli saray mutfaklarının bir kısmı ayaktadır. Osmanlı padişahlarının Resulullah (SAV) sevgisi Sultan Süleyman'ın saraya dokunuşu 🔷 Osmanlı saraylarının vazgeçilmez yapılarından biri de adalet kasrıdır. Burası halkın şikayetlerinin dinlendiği, yönetim kararlarının alındığı Divan-ı Hümayun toplantılarının yapıldığı yerdir. 🔷 Edirne Sarayı'nda yer alan Adalet Kasrı 1561 yılında Kanuni Sultan Süleyman'ın emriyle Osmanlı tarihinin en büyük mimarı Koca Sinan tarafından inşa edilir. Üç katlı yapının ilk katında şerbethane, ikinci katında divanhane, en üst katında ise padişaha ait havuzlu bir kasır odası bulunur. 🔎 Bir Bilgi: Kanuni olarak anılan Sultan Süleyman'ın kanunlarını burada yazdırdığı söylenir. Osmanlı'da sistemin temeli: Adalet Saraya ait çiniler İngiltere'de 🔷 Saray binalarının muhtelif sebeplerle yok olmasından iki yıl sonra dönemin Edirne Valisi Rauf Paşa'nın izniyle İngiliz konsolosu tarafından saraya ait on yedi sandık çini İngiltere Kraliçesi Victoria'ya hediye edilmek üzere İngiltere'ye gönderilir. 🔺 Hediye olarak gönderilen bu çiniler günümüzde Victoria-Albert Müzesi'nde sergilenir. Sarayın yok oluşu 🔷 Edirne Sarayı zaman içinde geçirdiği depremler, su baskınları ve bakımsızlıkla birlikte iyice yıpranmaya başlar. 1826 olayları ve 1875'teki Rus işgali yüzünden saray büyük hasarlar geçirir. 🔺 Büyük acıların yaşandığı 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nda sarayın divanhâne tarafındaki daireler ve Cihannümâ Kasrı giriş katı silâh ve cephane deposu yapılır. 🔺 Rus ordularının Edirne'ye yaklaşması üzerine Vali Cemil Paşa ile kumandan Müşir Ahmed Eyüp Paşa arasında çıkan anlaşmazlık yüzünden cephane ateşe verilerek saray binaları üç gün süren patlamalar sonucu yok olur. Osmanlı'nın ünlü denizcileri Sarayda yaşanan ilkler 🔷 II. Murad döneminde inşa edilen saray, Osmanlı tarihi için pek çok ilke şahitlik eder. Önemli fetihlerde askeri üs olmasının yanında saray Fatih Sultan Mehmet, II. Ahmed, II. Mustafa ve III. Mustafa'nın cülus şenliklerine şahitlik eder. 🔍 Cülus şenliği nedir? Osmanlı şehzadelerinin tahta geçmesi nedeniyle yapılan törenlerdir. Sarayı canlandırma projesi 🔷 Saraya ait ilk bilimsel çalışmalar 1956 yılında başlar. Daha sonra 1973 yılında daha kapsamlı bir kazı çalışması gerçekleştirilir ve pek çok kalıntıya rastlanır. Günümüzde ise Milli Saraylar Başkanlığınca alınan kararla 5 yıllık bir planla sarayın yeniden ayağa kaldırılması planlandı. Osmanlı saray resminin tek temsilcisi: Milli Saraylar Resim Müzesi