Pargalı İbrahim Paşa şair Figani'yi neden idam ettirdi?

Figani Trabzon'da dünyaya geldi. Asıl adı Ramazan olup 1505 yılı dolaylarında doğduğu tahmin edilmektedir. Bazı kaynaklara dayanarak ve bir kısım şiirlerindeki ipuçlarından hareketle delikanlılık çağlarında İstanbul'a gidip yerleştiği, sürekli olmamakla birlikte ciddi bir öğrenim gördüğü, özellikle gramer, edebiyat ve hekimlikte bilgisini geliştirdiği söylenebilir. Figani'nin daha gençlik yıllarından başlayarak düzensiz bir hayat sürme eğiliminde olduğu ve çevresindeki baskılardan kurtulma çabası içinde bulunduğu anlaşılmaktadır. Ancak bu avareliğine rağmen güçlü hafızası sayesinde Arapça ve Farsça'yı öğrendiğine, kendi ifadelerindeki bazı benzetmelerle çağının şuarâ tezkireleri tanıklık etmektedir. Âşık Çelebi'ye göre, kısa süren bir medrese tahsilinden sonra mukataa kâtipliğinde çalışırken fıtri kabiliyeti onu şiir ve edebiyatla uğraşmaya yöneltmiştir. Şairin nazım tekniği kuvvetli, dili ve üslubu sağlamdır. Duygu ve hayalleri, ince buluşları ile çağının diğer şairlerince de beğenilmiştir. Kaside ve gazelleri ile meşhur olmuştur. Ancak şöhreti arttıkça kıskançlıkları üzerine çeken Figani'nin başı boş hayatı ve kavgacı mizacı da çeşitli kimselerin düşmanlığını kazanmasına sebep oldu. 1526 senesinde Mohaç meydan muharebesi yaşanmış ve büyük bir zafer elde edilmişti. Alınan hazineler arasında çok sayıda değerli eşya olduğu gibi bunlar arasında üç adet büyük heykel de bulunuyordu. Budin şehrinden alınan bu heykeller gemilerle İstanbul'a getirildi. İbrahim Paşa bu üç heykeli sarayının yakınlarına koydu. Zamanla halk bu heykellere bakıp giderlerdi. Ama zamanla şehirde dedikodular yayılmaya başladı. Bazı kesimler bu durumu hoş karşılamadı ve İbrahim Paşa aleyhinde dedikodular her tarafa yayıldı. Bu sıralarda, İbrahim Paşa'nın Mohaç Savaşı'ndan sonra Budin'den getirtip Atmeydanı'nda kendi sarayının karşısına diktirdiği heykeller münasebetiyle söylendiği sanılan, 'Dü İbrâhîm âmed be-dâr-ı cihân / Yekî büt-şiken şüd dîger büt-nişân' şeklindeki beyit ağızdan ağıza yayılmış ve Figani'ye mal edilmiştir. Ancak Figani, 'Dünyaya iki İbrâhim geldi, biri put kırdı, öteki put dikti' anlamındaki bu beyti değil, Âşık Çelebi'nin de kaydettiği gibi bir mecliste okunduğunda beyitte geçen 'dâr-ı cihan' terkibindeki 'dâr' kelimesinin yerine -ikinci mısrada 'put' sözü geçtiği için- 'deyr' kelimesinin daha uygun olacağını söylemiş olmalıdır. Kendisini çekemeyenlerin Sadrazam Makbul İbrahim Paşa'ya haber vermelerinden mutevellid Figani evinden alinip kırbaçlanmış, Sadrazam İbrahim Paşa'nın emri ile bir eşeğe ters bindirilip dolaştırılmıştır. Bu beyitin çok daha eski zamanlarda, Gazneli Mahmud devrinde söylenmiş olduğuna dair kayıtlar vardır. Fakat bu beyit yüzünden İbrahim Paşa'ya gammazlanan Figanî, İstanbul subaşısı tarafından Tahtakale'de yakalanıp iskeleye götürülmüş, büyük bir ihtimalle 1532 yılının baharında orada asılmıştır. Figani'nin çok genç yaşta öldürülmesi derli toplu eser bırakmasına imkan vermemiştir. Bu sebeple sekiz kaside, 107 gazel ve iki tahmisten oluşan şiirlerinin hiçbir yerde derli toplu bir nüshası bile mevcut değildi.

Pargalı İbrahim Paşa şair Figani'yi neden idam ettirdi?

FİGANİ KİMDİR?