Selçuklu ve Osmanlı’da hizmet veren ünlü hekimler

14'üncü yüzyılda, Bolu'da yaşayan Geredeli İshak bin Murad, ilk Osmanlı Dönemi kitabını kaleme alan kişidir. 🔷🔹 Söz konusu nitelikteki kitabı Evdiye-i Müfrede, muhtevasında ilaçlarla ilgili bilgileri barındırmıştır. 🔷🔹 Geredeli İshak bin Murad, 'Evdiye-i Müfrede' isimli eserinde, Hipokrat ve Galen gibi ünlü tıpçıların araştırmalarına çok kez değinmiştir. Kitapta, bu iki antik dönem hekiminin bilgilerinden mümkün olduğunca istifade etmiştir. 📌 Müslüman alimlerin sağlık ile ilgili çalışmaları 🔷🔹 Memleketi tam olarak bilinmese de Celâleddin Hızır'ın Konyalı olduğu rivayet edilir. Eserlerinde, üzerinde en çok durduğu konular; genel tıp ve droglardır. 🔷🔹 Birçok eser kaleme alan ünlü hekimin eserlerinden en bilineni 'Miintehab ak-Şifa'dır. Bu kitap aynı zamanda deontolojik kısımları da muhteva etmektedir. 🔷🔹 Babası da bir hekim olan Mehmed bin Mahmûd-ı Şirvânî, Fatih Sultan Mehmet'in sahabetine nail olmuş mahdut insanlardan biridir. 🔷🔹 Menteşeoğulları'ndan İlyas Bey'e İlyasiye, Germiyanoğullarından Yakub Bey'e Yakubiye, Osmanoğulları'ndan Çelebi Mehmed'e Sultaniye, Umur Bey'e Cevhername adlı eserleri yazarak hediye etmiştir. Yedi Türkçe, dört Arapça tıp eseri vardır. Mürşid (göz hastalıkları), Kemâliye ve Cevhername bugünkü dile kazandırılmıştır. 🔷🔹 Tam adı Ali Çelebi bin Şerif olan İbn Şerif, aklı ilme yetmeye başladığı andan, yaşlılığının son anlarına kadar tıp ilmiyle meşgul olmuş, ünlü tıp hekimlerinden ders alma şansı bulmuş ve kendini bu alanda geliştirmeye adamış bir hekimdir. Yaşlılık döneminde, ömrü boyunca edindiği tüm bilgileri derlediği, hijyen, semptomatoloji ve farmakoloji tedavilerini de içeren 'Yadigâr' isimli eseri yazmıştır. 🔷🔹 İbn Sina ve İbn Baytar'dan istifade edilerek yazılan bu eserde belirli bir sistem çerçevesinde hava, su, mevsimler, yiyecekler, giyecekler, meskenler, diyet, ortopedik cerrahi operasyonlara yönelik bilgiler ile tüm hastalıkların tedavilerine yönelik bilgiler yer almaktadır. Bu eser, zamanın hekimleri tarafından yaygın olarak istifade edilmiş ve tıp medreselerinde ders kitabı olarak okutulmuştur. 🔷🔹 15. yüzyılda Anadolu'da yetişen, âlim ve hekim bir aileye mensup olan Sabuncuoğlu Şerefettin'in, hekimliğinin yanında hattatlıkla da uğraştığı bilinir. Sabuncuoğlu Şerefettin, memleketi Amasya'da 17 yaşında iken hekimliğe başlamış ve burada 14 sene darüşşifa hekimliği yapmıştır. 📌 Savaşlarda kullanılan ilginç tedavi yöntemleri 🔷🔹 Yapmış olduğu 14 yıllık darüşşifa hekimliğini Amasya'da İlhaniler zamanında Anber bin Abdullah hastanesinde icra etmiştir. Sabuncuoğlu Şerefettin'in tıp alanında önemli çalışmalarından biri, yılan zehrine karşı bulduğu ilaçtır. Sabuncuoğlu Şerefettin'in bulduğu bu ilacı, horozlarda ve kendi üstünde denediği bilinir. 🔷🔹 Önceleri Hristiyan kökenli olup daha sonra İslamiyet'i kabul eden Salih bin Nasrullah, Halep'te tıp eğitimini alarak Fatih Darüşşifasında başhekimlik yapmış, ayrıca kadılık ve kazaskerlik görevlerinde bulunmuştur. 🔷🔹 Tıp ilmine büyük katkılar sağlayan 'Gayet al-Beyan fi Tedbir-ı Beden al İnsan' adlı eserin sahibidir. Ayrıca Salih bin Nasrullah, batı tıp ilmini Osmanlı'ya tanıtan ilk tıpçı unvanına da sahiptir. Muhtelif medreselerde öğrencilere tıp ilmini anlattıktan sonra Gevrekzâde Hafız Hasan Efendi, Süleymaniye Darüşşifası'nda başhekimlik görevine getirilmiştir. 🔷🔹 Gevrekzâde Hâfız Hasan Efendi, Rusya seferinden İstanbul'a döndükten sonra, evvelâ saray hekimleri arasına alınmış; dolayısıyla Tâbabet-I Hâssa (Etıbbâyı Hâssa) mesleğine dâhil olmuştur. 1692'de hekimbaşı olan Hasan Efendi, idarecilik alanında da başarılı bir kişi olmuştur. 🔷🔹 En önemli kitabı 'Gunyat al-Muhassılin fi Tercümet Tuhfet al-Müminin' olup çeviridir ve farmakolojik bilgiler verir.

Selçuklu ve Osmanlı’da hizmet veren ünlü hekimler

GEREDELİ İSHAK BİN MURAD (14. YÜZYIL)